Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Page 146

152
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
sjá en áðurnefndar einingar drótta, hornstykkin tvö og slagspónn-
inn, séu skýrt mörkuð á teikningunum í Heynesbók og líkist stór-
um skálauppdyrinu á Keldum (14. og 16. mynd). Eini munurinn er
satt að segja lag bogans, hann er ekki eins krappur í húsi Heynes-
bókar og á skálanum.
Vert er að veita því athygli, að línurnar í bjórnum eru með svip-
uðum hætti settar og í útbrotavegg kirkjunnar í innsigli Reynistað-
arklausturs, tvær og tvær með stuttu bili á milli. Þess gætir ekki á
standþilinu undir bita, þiljurnar virðast vera jafnbreiðar þar. Er
ekki teiknarinn að gefa í skyn að þilið í bjór sé með öðru lagi gjört
en neðra þil? Maður freistast auðvitað til þess að láta sér í hug
koma að í bjór sé samskonar þilgerð og í dyraportinu á Reynistað
með mjóum grópborðum en breiðum fleygborðum. Aftur á móti er
ekkert sem mælir gegn því að neðra þil sé með líku lagi sniðið og á
Keldum, þar sem gróp- og fleygborð eru nokkurnveginn jafnbreið.
Rétt er í lokin að hugleiða ögn hvort strikin tvö, sem marka burst,
séu vindskeiðar eða sperrur. Eftir landsvenju ná vindskeiðar yfirleitt
út fyrir veggbrúnir. Ekki er að sjá að teiknari Heynesbókar gefi
slíkt í skyn. Hann virðist einmitt nema staðar með strik sín við stafa-
og bitahöfuð a.m.k. vinstra megin. Hægra megin er allt óljósara. Þar
lokar hann hinni tvöföldu línu áður en hún nemur við bita eða horn-
staf. Ut fyrir vegglínu fer hann þó ekki. Að svo miklu leyti sem
marka má tel ég því frekar að hann sé að sýna okkur sperrur.
Aðalfengurinn við hús Heynesbókar er án alls vafa dróttirnar. Þar
er kominn eisti vitnisburður í mynd af þessu sérkennilega íslenska
uppdyri, smíði sem lengi hefur lifað á Islandi og enn finnast tvö
dæmi um, dæmi sem hvergi annarsstaðar er að finna í veröldinni
svo mér sé kunnugt um. Full ástæða er til að ætla að dróttarboginn
eigi sér þegar langan aldur að baki í upphafi 16. aldar, fyrst bæði
finnast heimildir um hann í mynd og rituðu máli frá þessum tíma,
ekki síst í ljósi þess hve heimildir eru yfirleitt skelfing rýrar. I Is-
lensku fornbréfasafni eru dróttir nefndar 1476.21
Enda þótt mikill fengur sé að dróttunum í Heynesbók, er ástæðu-
laust að vanmeta húsgaflinn allan. Eins og reynt hefur verið að sýna
fram á ber hann vott um stafverkssmíð líkt og kirkjurnar á Valþjófs-
staðahurðinni og í innsigli Reynistaðarklausturs. Nú er bjór Valþjófs-
staðakirkjunnar hulinn skarsúð og kirkja innsiglisins sést einungis á
hlið. Markvert er það þá einnig við húsið í Heynesbók að það er elsta
mynd af brjóstþili stafverksbyggingar með öllum megineinkennum
eða einingum þeirrar smíðar, utan vantar aurstokkinn.