Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Blaðsíða 72

76
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
hann hafði enga ljósmyndavjel. Hvað varð honum þá fyrir? Hann bjó sjer
til ljósmyndavjel úr smjörlíkiskassa og gleraugum. Sagaði hann gat á gafl-
inn á kassanum, setti glerin þar í hvert á móti öðru, og tók mynd með
þessu."17
Sýnilegt er á öllu að Magnús hefur verið stórtækari í gerð stereóskóp-
mynda heldur en aðrir íslenskir ljósmyndarar. Jón Trausti rithöfundur
skrifar grein árið 1912 um þörf á átaki í að ljósmynda torfbæi, sem séu óð-
um að hverfa og vill helst að teknar séu stereóskópmyndir af þeim áður en
þeir fari að týna tölunni. Þar segir: „Nú vill svo til, að hér í Reykjavík er
maður, sem tekur rúmsjármyndir eins vel og annarsstaðar gerist. Hann
hefir ferðast víða um landið og selur fjölda af góðum landslagsmyndum.
Hann mundi bæði vera fær um og fáanlegur til að taka slíkar myndir af
bæjum, ef hann fengi fyrirhöfn sína borgaða."" Hér er án efa átt við Magn-
ús og styrkir þá skoðun að hann hafi borið höfuð og herðar yfir aðra ljós-
myndara í þessum efnum.
Ekki er vitað til að Magnús Ólafsson hafi gefið út skrá yfir stereóskóp-
myndir sínar líkt og tíðkaðist í útlöndum. Hitt er víst að úrvalið hefur ver-
ið umtalsvert því eins og fram hefur komið eru um 540 stereóskópplötur
varðveittar úr hans fórum.
Að Magnúsi frátöldum auglýsir einn ljósmyndari stereóskópmyndir til
sölu það vitað er. Það er lærisveinn Magnúsar, Carl Ólafsson. Carl lærði
ljósmyndun hjá Magnúsi á árunum 1902-04. Eftir það fór hann í námsdvöl
til Danmerkur og Noregs. Árið 1906 var Carl sjálfstætt starfandi ljósmynd-
ari í Reykjavík, en rak ekki ljósmyndastofu. Hann auglýsir svo árið 1906:
„Stereoscopmyndir- sem koma út eins og lifandi, þegar maður skoðar þær
í þar til gerðum sjónauka, sem fæst í kaupbæti, ef 12 myndir eru keyptar-
sel ég einungis á 50 aura stk."” Til samanburðar má nefna að í sömu aug-
lýsingu er gefið upp verð á visit-mynd, sem var þá algengasta stærð á
mannamyndum og kostar hver mynd 4 kr. og 50 aura. Carl var Ijósmynd-
ari á ljósmyndastofu Björns Pálssonar á árunum 1907-08. Árið 1908 setti
Carl á stofn ljósmyndastofu í Hafnarfirði, sem hann rak næstu tvö árin.
Carl mun hafa fengist við að taka stereóskópmyndir frá 1906 til 1910. Þær
stereóskópmyndir og -plötur, sem til eru á Þjóðminjasafni frá Carli Ólafs-
syni virðast þó flestar vera frá starfsárum hans í Hafnarfirði eða frá árun-
um 1908-10.40 Þar er að finna bæði staðamyndir, en einnig nokkuð af mynd-
um af fólki.
Bárður Sigurðsson hefur að ýmsu leyti sérstöðu meðal íslenskra ljós-
myndara. Hann lærði ljósmyndun um þriggja mánaða tíma hjá Bjarna
Christni Eyjólfssyni í Reykjavík, en að eigin sögn lærði hann fyrst og
fremst af danskri ljósmyndabók. Hann sinnti Ijósmyndun samhliða bú-