Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Blaðsíða 74

78
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
störfum og smíðum í Mývatnssveit á árunum 1905-17, en í minna mæli
eftir það. Sérstaða hans felst aðallega í vali á myndefni. Myndir hans eru
einstæðar þjóðháttafræðilegar heimildir. Þær eru aðallega teknar í heima-
byggð Bárðar, Mývatnssveit, en einnig víðar um land. Það eru þó mynd-
irnar úr hans heimahéraði sem skapa honum sérstakan sess; myndir af
fólki við dagleg störf, í tómstundum og við hátíðahöld. Bárður hefur verið
einn af hópnum og því er í þessum myndum návígi við viðfangsefnin,
sem er fágætt í ljósmyndum frá þessum tíma.
Sjálfur lýsir Bárður ljósmyndastörfum sínum þannig: „Ljósmyndir hefi
jeg tekið í hjáverkum til gagns og gamans. Lítið tek jeg af mannamyndum,
en allmikið safn á jeg nú af útsýnis- og tækifærismyndum frá ýmsum
stöðum hjer á landi. Hefi búið til og selt talsvert af rúmsjármyndum
(stereoskop) og svo skuggamyndum og vjelar til að sýna þær með."4'
Bárður hefur aðallega tekið stereóskópmyndir á árunum 1906-15. I skrá
yfir myndatökur hans, sem hann hefur sjálfur haldið, eru skráðar 134
stereóskópp 1 ölur. Athygli vekur að líkt og Magnús notar Bárður stereó-
skópmyndir sínar einnig til skuggamyndasýninga.41
Um 1915 virðist aðalskeið stereóskópmynda hérlendis á enda runnið.
Erlendis virðist þessi myndgerð aldrei hafa liðið undir lok. Nýjar mynda-
vélar fyrir þær hafa haldið áfram að koma á markað. Hér virðist þessi
myndgerð verða vinsæl á ný í stuttan tíma um 1930. Tæplega 60 slíkar
myndir eru í Þjóðminjasafni eftir óþekktan Ijósmyndara." Nokkrar stereó-
skópmyndaplötur eftir Jón J. Dahlmann frá svipuðu tímabili eru varðveitt-
ar í safni hans í Þjóðminjasafni.'
Meðal áhugaljósmyndara virðist þessi myndgerð einnig hafa haft tölu-
verða útbreiðslu og eru nokkur dæmi þess í Ljós- og prentmyndasafni.
Þar ber hæst myndir Rudolphs Craner, en hann var danskur landmæl-
ingamaður, sem hér starfaði um árabil. Tæplega 200 stereóskópmyndir
eftir hann úr ferðum hans til íslands eru til í safninu.1" Einnig eru minni
myndasyrpur þessarar gerðar komnar frá öðrum áhugaljósmyndurum.
Helsta nýjung í gerð stereóskópmynda á þessari öld hérlendis kom ein-
mitt fram hjá einum þeirra.
V. Liturfærist yfir stereóskópmyndir
Sá áhugamaður, sem flestar stereóskópmyndaplötur eru til eftir í Þjóð-
minjasafni er Sigurður Tómasson úrsmiður (1893-1980). Sigurður lærði úr-
smíðar í Reykjavík frá 1908-12. Hann vann síðan við þá iðn í Reykjavík og
á Eyrarbakka til 1916 er hann fór til framhaldsnáms í Þýskalandi. Sigurður