Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Side 104

108
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
um rannsóknum er ekki til að dreifa, er aftur á móti byggt á frumrann-
sóknum eða handbókarefni. Þessi atriði bæði eiga mjög við rit það, sem
hér er til umfjöllunar. I áður tilfærðum ummælum höfundar kemur auk
þess fram, að hann hefur kosið að byggja rit sitt upp sem handbók.
Rit, er ber fyrrgreind einkenni, víkur á fjölmargan hátt frá „hefðbundinni
doktorsritgerð", að svo miklu leyti sem mögulegt er að tala um sérstakan,
samhangandi flokk rita undir þeirri yfirskrift, en innan einstakra fræði-
greina, háskóla og landa hafa vissulega þróast mismunandi hefðir í þessu
efni. Með „hefðbundinni doktorsritgerð" er þó hér átt við rit (oftast mónó-
grafíu), sem fjallar um skýrt afmarkað viðfangsefni, hefur að geyma
niðurstöður frumrannsókna, sem höfundur hefur sjálfur unnið út frá viður-
kenndum vinnuaðferðum afmarkaðrar vísindagreinar og leiða til niðurstaðna
eða túlkana, sem fela í sér nýsköpun pekkingar á viðkomandi sviði.
Æskilegt verður þó að teljast, að á sviði hugvísinda sé unnið að fræði-
legum rannsóknum í nánum tengslum við félagslegt og menningarlegt
umhverfi rannsakandans á hverjum tíma sem og að niðurstöður séu settar
fram með þeim hætti, að þær nýtist sem flestum, vísindasamfélaginu í
hefðbundinni merkingu, skólakerfinu á sem flestum skólastigum sem og
almennum lesendahópi. Þetta virðist ekki síst mikilvægt í smáum málsam-
félögum eins og því íslenska. Það er hins vegar óhjákvæmilegt, að vinnu-
brögð af þessu tagi kalla á aðrar aðferðir við framsetningu efnis, en tíðkast
hafa í „hefðbundnum doktorsritgerðum". Það er því mikilvægt, að há-
skólastofnanir og þeir, sem á vegum slíkra stofnana vinna, þrói skýrgrein-
ingar og viðmiðanir, sem gera það mögulegt að meta vísindagildi rita af
því tagi, sem Arni Björnsson lýsir í framangreindum orðum og gera það
kleift að veita höfundum þeirra formlega viðurkenningu fyrir fræðilegt
framlag sitt. Aðferðir við mat á slíkum ritum verða að sjálfsögðu að
mörgu leyti að víkja frá hefðbundnu mati. Rit það, sem hér er til umfjöll-
unar, kallar mjög á þróunarstarf af þessu tagi. Það er einnig svo umfangs-
mikið, að baki þess býr það mikil rannsóknarvinna, það bætir svo miklu
við þekkingu Islendinga á athyglisverðum þætti í þjóðmenningu sinni og
það hefur vakið slíka athygli í íslensku samfélagi, að Háskóli Islands
skuldar höfundi þess beinlínis, að rit hans sé metið með þeim hætti, sem
gert er við háskóla og að það sé að hluta til metið út frá sínum eigin fors-
endum.
Ljóst er samt að eigi að meta rit af því tagi, sem hér er til umfjöllunar, til
æðstu menntagráðu, sem háskólastofnun hefur yfir að ráða, má ekki slá af
hefðbundnum kröfum eða sjá í gegnum fingur við höfunda í fræðilegum
atriðum, þó svo þeim hafi tekist vel að koma efni sínu á framfæri við al-
menning. Óháð því verður að gæta þess, að ritin standist ítrustu fræðileg-