Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Blaðsíða 114

118
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
vitað ekki um sérstakan flokk hátíða að ræða, eins og höfundur virðist láta
að liggja. Við báðar þessar flokkanir hátíða má þó gera þá athugasemd, að
þær koma að litlum notum, nema við einfalda rannsókn á upphafi hátíðar
eða siðar og upphaflegri merkingu hans. Skýr mörk er hins vegar oft erfitt
að draga milli veraldlegs og kirkjulegs inntaks eða hlutverks hátíðar. Þá er
ljóst, að sumar hátíðir hafa gegnt fjölþættu hlutverki, er auk þess hefur
getað tekið breytingum í tímans rás. Veldur þetta því, að afdráttarlaus
skipun hátíðar í flokk af fyrrgreindu tagi getur orkað tvímælis. Höfundur
hefði því þurft að þróa flokkun, er hefði tekið til upphafs hátíðar annars
vegar en breytilegs og fjölþætts hlutverks hennar hins vegar.
An þess að skýrleiki ritsins hefði glatast eða dregið hefði úr notagildi
þess sem handbókar, virðist höfundur hafa getað lagt einhverja slíka skipt-
ingu til grundvallar við uppbyggingu ritsins og stúkað hátíðir saman til
samræmis við hana. Með þeim hætti hefði hann e. t. v. átt auðveldara með
að benda á sameiginleg einkenni og hlutverk ákveðinna tilhaldsdaga og
sögulega þróun hátíðahalds almennt með tilliti til breyttra þjóðfélagsað-
stæðna og atvinnuhátta svo dæmi sé tekið.
Með þessum hætti hefði sá fræðilegi grunnur, sem höfundur augljós-
lega kostar kapps um að leggja í inngangi ritsins, endurspeglast skýrar í
uppbyggingu þess og efnistökum í meginmáli. Þar með hefði hann og get-
að nýtt efnivið sinn og rannsóknir betur en raun hefur orðið á meðal
annars til að varpa ljósi á breytingar í hátíðahaldi almennt. í núverandi
mynd endurspeglar ritið aðeins breytingar, sem einstakar hátíðir eða há-
tíðarsiðir hafa tekið.
Afmörkun
Höfundur ætlar riti sínu sýnilega mjög víðtækt svið. Þetta kemur fram í
því, að hann skilgreinir það í inngangi (bls. 10) sem handbók, er ætlað sé
að taka til allra merkisdaga „... sem að einhverju leyti skiptu máli fyrir
þjóðina alla eða umtalsverðan hluta hennar þó í smáu væri." Þá ætlar
hann ritinu að spanna tímabilið allt frá upphafi íslandsbyggðar til okkar
daga. Einnig er það ósk hans, að það varpi ljósi á alla þætti viðfangsefnis-
ins: til að mynda heiti hátíðar, tímasetningu hennar og tilefni; kirkjulega
siði, alþýðlega siði og þjóðtrú, sem henni tengjast. Án efa auka þessi víð-
feðmu efnistök gildi verksins sem handbókar og alþýðurits. Þá verður það
að teljast lofsvert, að höfundur skuli ráðast í slíkt stórvirki en láta sér ekki
nægja að fjalla um mjög þröngt efnissvið, eins og stundum kemur fyrir í
doktorsritgerðum.
Hins vegar virðist óhjákvæmilegt, að svo víðtækt viðfangsefni valdi því
að ritið verði ósamstætt í fræðilegu tilliti, þar sem það hlýtur að byggja að