Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Blaðsíða 163

ÖSKULAGATÍMATALIÐ
167
um. Eldgossins sem myndaði landnámslagið er hvergi getið í heimildum
og því hefur nokkuð verið litið til geislakols eins og síðar verður rakið.
There are many problems connected witli the use of tephrochronology in thefield.
Hér virðist Vilhjálmur hafa lent í vandræðum vegna kunnáttuleysis og
vanþekkingar á undirstöðuatriðum.
For example, there are difficulties in the identification of the volcanic ash. The
ash and the tephra (svo)from different eruptions are often very hard to distinguish
from one another. Tephras of different eruptions of the volcano Katla have, for
instance, nearly the same chemical composition and the same colour, which makes
it hard to point out and date certain Katla layers.'2
Hér snýr Vilhjálmur hlutunum við. Ein af styrkum stoðum öskulaga-
tímatalsins er þarna allt í einu orðin að veikleika. Það hefur einmitt reynst
mjög gagnlegt að oft er hægt að þekkja svo öruggt sé hvaðan aska er upp-
runnin - þannig er lítil hætta á að ösku frá Kötlu-Eldgjá sé ruglað saman
við öskulög frá öðrum eldstöðvum. Önnur lög eins og askan frá Öræfajökli
1362 er auðþekkt sem auðveldar mjög rannsóknir á fyrri hluta sögulegs
tíma. (Ekki er að sjá hér að Vilhjálmur átti sig á því að aska (ash) er
afbrigði af gjósku (tephra)).
Aftur snýr Vilhjálmur hlutunum við þegar hann fjallar um Heklugosið
1158 - nú er það veikleiki að askan úr þessu gosi skuli vera ljós eins og sú
frá 1104. Telur hann það mjög dularfullt að þessi aska sé hvít og súr eftir
aðeins 54 ára goshlé. Þetta er í sjálfu sér ekki dularfullt og það að þetta gos
var súrt veikir alls ekki tímatalið heldur þvert á móti styrkist það mjög við
að hægt er að þekkja þessi tvö öskulög í sundur með efnagreiningum og
það jafnvel þó að þau komi úr sömu eldstöð með aðeins 54 ára millibili.'
Það er að sjálfsögðu athyglisvert að Hekla átti nokkuð eftir af súrri
kviku frá gosinu 1104 og það að sú kvika skuli hafa náð að breytast smá-
vegis er fróðlegt viðfangsefni en alls ekki óskiljanlegra en margt annað í
hegðun Heklu.
Since this method (þ.e. tephrochronology) was introduced it has very often
been preferred to conventional archaeological dating by means of well-known com-
parative methods or scientific methods."
Hér er engin tilvísun en greinilegt að öskulagatímatalið telst ekki til
vísindalegra aðferða (scientific methods). Þetta er ekki rétt, öskulagatíma-
talið er byggt á hávísindalegum aðferðum - öll grunnhugsunin liggur ljós
fyrir og það sem skiptir mestu máli - niðurstöður eru prófanlegar og aðal-
byggingin hefur staðist með ágætum og stöðugt bætast við upplýsingar
sem falla mjög vel að og styrkja heildarmyndina.
The deposited tephra layers have been produced by various volcanoes, which are
numerous in Iceland. By means ofspectrum analysis...'5