Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Blaðsíða 185

RITDÓMUR
189
gjóskulögum. Mjög erfitt er að mæla jarðvegsþykknun nákvæmlega í
tíma. Hvað kolefnisgreiningunum viðkemur þá rýrir það nokkuð gildi
þeirra að aðeins 2 sýni voru tegundargreind af þeim 5 sýnum sem voru
aldursgreind.
Aðeins tvö sýni voru tekin til frjókornagreiningar til að athuga hvort
kornrækt hafi verið á staðnum. Annað þeirra var samkvæmt frásögninni
tekið af ætluðum túngarði ('from a presumed embankment', bls. 104), um
10 cm fyrir ofan landnámslagið. Hlýtur hér að vera átt við innan túngarðs
þar sem heldur ólíklegt er að nokkur ræktun hafi farið fram á túngarði.
Þar sem jarðvegsþykknun á staðnum virðist lítil er að auki vart hægt að
treysta því að sýnið sé frá víkingaöld eins og Bjarni segir.
Umfjöllunin um Hólasel er mjög stutt og ófullnægjandi. Við fornleifa-
rannsókn er ekki stætt á því að segja að ákveðið gjóskulag (hér G-1332)
hafi 'líklega' legið yfir húsi 6 (annaðhvort lá það yfir því eða ekki) og að
hús 7 og 8, sem ekki voru rannsökuð, hafi 'líklega' verið samtíma elstu
húsunum á staðnum. A þessum forsendum er ekkert sem bendir til þess
að verið hafi byggð í Hólaseli um 1000, eins og höfundur segir. Er þetta
sérstaklega bagalegt þar sem kenning hans um eyðingu Granastaða fyrir
1104 hangir mjög á byggð Hólasels. I umfjölluninni um eyðingu Grana-
staða gefur höfundur sér það að þjóðfélagsbreytingar við lok 10. aldar hafi
leitt til þess að bærinn fór í eyði án þess að rökstyðja það á nokkurn hátt.
Sömuleiðis slær hann því fram að lesa megi um afleiðingar þessara breyt-
inga í íslendingasögunum (eru þær þá allt í einu orðnar fullgildar heim-
ildir?) og að þessar breytingar hafi síðan leitt til ritunar 'íslendingabókar,
Landnámu, laga o.s.frv.' (bls. 141), og aftur vantar allan rökstuðning.
Eins og fyrr segir hyggst höfundur nota Granastaðagögnin til að sýna
fram á uppruna landnámsmanna. Ljóst er að hann telur a.m.k. heimilis-
menn á Granastöðum hafa komið frá Norður-Noregi. Er það aðallega
þrennt sem hann telur að gæti sýnt fram á upprunann, en það er veggja-
gerð húsanna, efnahagur fólksins og tækni.
Veggir húsanna á Granastöðum virðast að mestu gerðir úr torfi þó að
ekki sé auðvelt að dæma um það þar sem uppdrætti vantar af sumum
húsunum og þversnið eru í svo smáum hlutföllum að nánast er ógerlegt
að greina hvað er hvað á þeim. Einhverjir steinar virðast þó hafa verið í
veggjunum, t.d. í innri brún skálaveggjanna og í veggjum húss 16. Hér er
aftur reynt að bera saman við Norður-Noreg og aftur er samaburðarefnið
ákaflega lítið. Reyndar segir Bjarni (bls. 107) að engir bæir frá víkingaöld
séu þekktir inni í landi eða í fjarðarbotnunum í Norður-Noregi, en ekki er
ljóst af frásögn hans hvort þeir hafi e.t.v. legið við ströndina og hafi orðið
undir seinni tíma framkvæmdum.