Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1994, Page 186

190
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Af þeim uppgraftargögnum sem til eru á íslandi er ljóst að mörg þau
hús sem elst virðast vera eru að mestu gerð úr torfi, þó ekki öll (t.d. húsin í
Herjólfsdal og á Papey sem eru að mestu grjóthlaðin). Hæpið er að nota
þetta sem sönnun fyrir því að landnámsmenn séu komnir frá Norður-Nor-
egi fremur en Suðvestur-Noregi vegna þess að samanburðarefni frá Norð-
ur-Noregi er svo til ekkert (sjá hér að ofan).
Hvað búskaparháttum Granastaða viðkemur þá telur höfundur þar að-
allega hafa verið skepnuhald, og að kornrækt hafi þar engin verið. Það
síðarnefnda byggir hann í fyrsta lagi á því að ekki hafi fundist neinar
steinahrúgur sem safnað hafi verið úr ökrum, eins og fundist hafa í Suður-
Noregi, í öðru lagi að ekki kom neitt í ljós í sýnunum tveimur sem tekin
voru til frjókornagreiningar, og í þriðja lagi að engir kvarnarsteinar fund-
ust við uppgröftinn. Það kæmi reyndar ekki á óvart þó ekki hefði verið
stunduð kornrækt á Norðurlandi, einfaldlega út frá veðurlagi, en er hægt
að heimfæra yfir á ísland túlkun á grjóthrúgum í Suðvestur-Noregi sem
safnað hefur verið saman til að rýma fyrir akuryrkju? Eftir því sem ég best
veit hefur þetta ekkert verið rannsakað. Kjöt telur höfundur hafa verið
reykt fremur en soðið. Þetta byggir hann á því að ekki fundust neinir
seyðir eða sáför. Túlkun hans að hús 9B sé reykhús á að styðja þetta. Sáför
hafa reyndar ekki fundist í elstu bæjarhúsum á íslandi. Það er áreiðanlega
rétt hjá Bjarna að þetta sé vitnisburður um geymslu matvæla á þessum
tíma, þó ekki verði vitað hverskyns maturinn var. Hins vegar hafa seyðir
fundist í elstu bæjarhúsum. Fiskibein fundust sem sýna að Granastaða-
búar fengu fisk úr sjó, hvort sem þeir veiddu hann sjálfir eða ekki. Meira
er ekki hægt að segja um það án frekari athugana. Telur Bjarni fiskinn,
skepnuhaldið, og það að ekki var stunduð kornrækt á Granastöðum aðal-
rökin fyrir því að Granastaðabændur hafi komið frá Norður-Noregi.
Kaflinn um tengsl Granastaða við Norður-Noreg, og þá einkum við
Sama, út frá verkmennt, nánar tiltekið notkun hrafntinnu, hvílir á veikum
rökum. Hér vantar enn alla rannsókn. Reyndar má minna á að í upphafi
bókarinnar telur Bjarni að gripir dugi ekki til ábendingar um uppruna
fólks.
Kafli 9, sem kallaður er félagslegt rými, á ekki heima í ritinu, enda við-
urkennir höfundur að hann komi umfjöllun um uppruna Granastaðabúa
ekkert við (bls. 139). Reyndar hefur þessi kafli birst áður, sem grein í Ar-
bók fornleifafélagsins 1992. í sömu Árbók gerði Orri Vésteinsson ágætar
athugasemdir við innihald greinarinnar og hef ég litlu við þær að bæta.
Málið á bókinni er stundum nokkuð stirt og oft er erfitt að skilja hvað
verið er að reyna að segja. Á bls. 48 stendur t.d. eftirfarandi: 'Certainly
many graves are revealed by erosion and construction, yet this does not