Göngu-Hrólfur - 01.02.1873, Blaðsíða 5

— 33.—
— 34.
(siðabótin)! Lúther leisti af þjóðunum in
andlegu fjötur, ruddi af þeim inni andlegu
martröð páfadómsins, bjó sundr þann gor-
díska knút, er rígbatt öll versleg efni undir
kirkjuna. Hvað var það, sem Evrópa sárast
saknaði undir síðustu aldamót? Það var ið
persónulega frelsi inna ó-eðalbornu stétta,
lausn þeirra frá kúgun konunga- og aðals-
veldis. Hver varð þá stefna tímanna? J>vi
svarar franska revólútsíónin (stjórnarbilting-
in)! Hún veitti þeim inum undiroka parti
mannkinsins í inum menlaða heimi mannleg
réttindi. — Hvað var það, sem inar mentuðu
þjóðir sárast söknuðu undir miðbik þessarar
aldar? tað var pólitískt frelsi? Hver varð
so stefna tímanna? Því svarar revólútsíónin
1848 og þau grundvallarlög, er konungar þá
neiddust tilað gefa þegnum sínum! En hver
er pá vorra tíma stefna? Að rekja það i
einstökum greinum smásmiglislega, það gæli
verið efni í 10 eð 20 þikk bókar-bindi, en
oflangt mál að fara nákvæmt í, í ritgjörð einni
i litlu blaði. Hér getr aðeins verið talsrnál
um, að benda til nokkurra sameiginlegra
grundvallaratriða, sem þikja mega einkenna
stefnu þessa í heild sinni. Það er flrst að
segja: stefna vorra tíma er FRAMFARIR.
Eftir að ið pólitíska frelsi að miklu leiti
hafði rutt sér til rúms um miðbik þessarar
aldar, þá fór so, að mönnum hætti við að
staðnæmast við það, sem fengið var, soað varð
kirrstaða og lá við aftrför. Nú er allbúið
oss verði svarað, að allir tímar kanuist við,
að hafa sett sér þetta fagra orð sem mark
og mið. En það eru histórísk ósannindi.
T. d. höfuðpaurinn í «helga sambandinu*
eftir fall mikla Napóleons var maðr, sem ekki
dróg dulur á það, að mark lians og mið var
aftrför. Melternick gamli var ekki sá hræsn-
ari, að hann gæfl sig út firir að vera fram-
faramaðr. Hann áleit nú aftrfðrina það eina
sáluhjálplega. — Eu það þikir líklega óá-
kveðið, er vér segjum, að stefna vorra tíma
sé framfarir. f>ær eru margs konar
III.
I hverju kemr pessi fr amfar a-stefna
helst frarn?
í frelsi og réltlœti. Frelsi í hwjsunar-
hœtti, réttlœti í athöfnum. IlvaÖ er það,
hver er sú þvingun, er nú liggr á oss harð-
ast? Hvers söknum vér1 núsárasl? í and-
legu tilliti söknum vér sárast viðrkenningar
á rétti skinseminnar, og í borgaralegu lífl
söknum vér sárast almenra mannréttinda
P a ð er s t ef n a p e s s a r a tíma,að
f á viðrkendan þ e n n a n r é 11.
Það er nú tilgangr vor, að gefa sínishorn
í þessari ritgjörð af þessari baráttu. Því
munum vér deila ritgjörð vorri í 2 kapítula:
1. k a p í t u I i: Um rétt skinseminnar :
§ 1. í vísindal. efnum,
§ 2. í trúar-efnum.
2. k a p í t u 1 i : Um mannréltindi :
§ 1. kvenfrelsi,
§ 2.sósíaltog pólitískt frelsi.
[Meira ! næsta nr.].
(Aðsent): STJÓRNARBÓTAllMÁLIÐ. —
Oss er sagt, að stjórnin muni nú sem stendr
hartnær vera úrkula vonar um, að samkomu-
lag geti komist á milli hennar og alþingis i
stjórnarbótarmálinu, og að hún rnuni þvf
ekki ætla sér að sinni að bera þetta mál
undir þingið, meðþví líka benni mun sínast
minni nauðsin vera á þessu nú en áðr, eftir
að fjárhagrinn er aðskilinn með lögum og
inu umboðslega valdi er komið ( fastara horf.
En þó þessu kunni að vera þannig varið,
ættum vér Islendingar þó enganveginn að
leggja árar ( bát flrir það eða missa sjónar
á þessu mikilsverða málefni, heldr ættum vér
að geta búið oss undir það, að geta komið
með n(tt stjórnarbótar-frumvarp á alþingi
næstkom. sumar, í þeirri von, að stjórnin
muni gefa því fullan gaum, þegar hún sér
að landsmönnum er full alvara að fá málinu
framgengt og frumvarpið væri bigt á sann-
girni og verulegum þörfum og réttarkröfum
þjóðar vorrar. Vér eigum nú líka hægra
með, en áðr, að taka fasta stefnu ( þessu
máli, eftir að vér höfum fengið fjárhagsað-
skilnaðinn og landshöfðingjaembættið er stofn-
að, þareð vér nú getum bæði beðið um vald
1) Ég bib þesa niinít, a& „vér“ á þessum etaíi
nierkir e k k i osa Islendiuga, beldr alian inu rnentaba
heiru. •