Göngu-Hrólfur - 10.03.1873, Blaðsíða 2

ina. £g skoðá nii Ameríkn-farirnar þannig:
f’að getr verið, að (slanill verði tjón að mik-
illi bnrtför héðan til Amerikn, en það er þó
als ekki víst og mér þikir enda líklegt, að
það gæti fnlt eins vel orðið einmitt til mik-
illa framfara og mikils góðs. Að minsta
kosti veit ég, að í Noregi höfðn menn í firstn
illan gáning á Ameríku-förnrn; en nú hefir
rannin sn orðið þar á, að Noregr á Ameríku-
förunnm mikið af framför sinni að þakka.
Sá frelsis-andi, sem lifir nú í Noregi er að
mjög miklu leili heimsendr í bréfum og með
heimsnúnum Norðmönnum frá Ameríku, auk
þess að margir, sem fara snauðir til Ame-
ríku og græða þar fé, senda stórl'é heim til
fálækra ættingja og vandamanna, snmpart til
slirktar þar heima, sumpart tilað kosta með
ferð þeirra til Ameriku. Mundi nú ekki líkt
fara hjá oss? f»ví eigi? — En póab það væri
gefið, sem alsekki er, að það hnekti nokkuð
landinu, að menn færi til Ameríkii, þá er
minni föðurlandsást so varið, að ég elska að
visu Island; en ég elska þó nieira manneskj-
nrnar á íslandi, sem skapaðar eru «í guðs
mind* og með guðdórnlegri sál, heldren fió-
ana, mírarnar, fenin og hundaþúfurnar,
eða þaraþönglana, fjörugrjótið, fjöllin, klett-
ana og jöklana. Ég vil heldr vita nokkr-
ar þúfur mikjulausar og óræktaðar á íslandi
og uokkra íslendinga í sæld og velgengni
frjósemdar og frelsis í Ameríku, heidren að
vita sömu þúfnakollana grænka á sumrin
undan góðum áburði og sörnu íslendingana i
snlti og seiru, eimd og volæði örbirgðar og
ófrelsis hér heima f landinu. Ég ímindu
mér að það sé betra að vera bjargálnamaðr
og eiga góða daga f Ameríku, þó maðr verði
að tn'nna ti) þess, heldren að búa öreigi við
illari kost úti á íslandi, þrátt firir það þó maðr
þrælki sem hestr eða skepna. Ég vil heldi
kjósa að vera vel uppfræddr og frjáls maðr í
Ameríku, en að vera fáfróðr og kúgaðr þræll
á fslandi. — Ég vona að öllum sé þvf Ijóst,
hvert álit ég hefi á Ameríku-ferðum. Engu
að síðr hvet ég hvern einn tilað skoða hug
sinn um, hverju hann sleppir hér og hversu
hann muni lagaðr til þess, sem hann á að
hreppa þar, áðren hann ræðst í að fara. Ég
ræð hverjum, sem fara vill, til að skoða lfka
hug slnn um það, hvort hann muni verða
gagnlegri sér og mannfélaginu með því að
fara, og sé so, þá að fara, eða með því, að
vera hér, og sé so þá að segja einsog ég:
«Nú ætfð þið til Ameríku,
en ég mun verða heima kyr»l
LÍTIÐ EITT UM HEILANN1.
Dagleg reinsla sfnir oss, að heilinn í höfði
manneskjunnar (einsog allra annara díral er
einn inn helsti hlutr Ifkamans og virðist eins-
og að vera geimslustaðr eða aðalaðselr and-
ans og ins andlega afls, eða með öðrum
orðum: llfsins og lifsaflsins. Vér sjáum ein-
att, að þegar heilinn fær aldrei so lítið á-
fail, þá verðr allr líkaminn veikr og vanheill
og andalíf manneskjunnar með vilja og viti
líðr þarvið miklu fremr, en þótt hver annar
partr líkamans, sem er, bíði stærra eða minna
áfall. Vér sjáum að brjál og vitleisa kemr
af rnglingi eða ólagi heilans; og það þarf
ekki slórt áfall á heilann tilþessað lffið slokni
út með öllu.
t*etta er alt reinsla, er vér vonum firr fá-
um af daglega lífiuu kringum oss. En vís-
indin og runsóknir þær og tilraunir, er vís-
indameunirnir hafa gert, sanna ið saina með
oss. Á rnargan hátt hafa þeir fundið þess Ijósa
raun, að það er heiliun, sem geimir það afl,
er veitir manneskjum og dírum afl og færleik
tilað hreifa sig og lifa sínu eigin lífi á jörð-
unni; þeir hafa fundið þess ljósa raun, að
frá heilanum úlgengr hugsunarlífið, bæði vit,
vilji og tilfinning. ÞeUa er nokkuð, sem vart
getr neinn vafi á leikið.
Af inum fróðlegu ransóknum, sem vísinda-
mennirnir eru að gera, lítr so út, sem það
sé regla, að því er manninn snertir, að inar
framfaramestu og mentuðuslu þjóðir hafi
þingstan heila. Að vísu eru nokkrar merki-
legar undantekningar, sem mæla móti þess-
ari reglu og sem þeir hafa eigi enn getað
fundið orsökina til, en yfir höfuð sínist þó
1) Eftir: ,F r 5 b j og bygd, tidBkrift St Vest-
mauna-laget. Tridje argaug. Annat hefte. BjSrgvin
1872“. Pag. 147 — 153: „Ein liten grand um hellen*.
Av H. K.