Alþýðublaðið - 09.02.1921, Page 1

1921
Miðvikudagitm 9 febrúar.
©s? byrjnð að starfa.
Lækka útsvör almenniiigs ?
Niðurjöfuunarnefndin er nú tek- j
in til starfa, sem er að jafna nið-
ur á bæjarbúa, eftir éfnum og
ástæðum, um hálfri annari miljón
króna, eða um 300 þúsund krón-
urn minna en í fyrra.
En hvar á þessi lækkun, sem
nemur l/6 hluta útsvaranna, að
koma niður? Eiga utsvörin að
lækka alment um sjötta part, eða
á lækkunin aðeins að koma á
útsvörum almennings?
Áður en þessum spurningum
er svarað, er rétt að athuga, að
tekjur Reykjavfkurbúa eru svo
afskaplega misjafnar, að af upp-
hæð þeirri, sem jafnað var niður
í fyrra, var sem næst 2/3 hlutum
jafnað niður á 300 tnanns, en
3000 manns báru Vs hlutann, og
er þó víst að þessi þriðjihluti var
tiltölulega þyngri á þessum 5 þús-
undum en 2/3 hlutarnir á þrjú-
hundruðunum. Það virðist því rétt
að láta útsvörin á þrjúhundruð
hæztu gjaldendunum halda sér, en
iáta lækkunina koma eingöngu á
útsvör lægri gja-ldendanna. Þar
með er enganveginn sagt að út-
svar þeirra, þessara 300, hvers
um sig, eigi að vera hið sama og
á fyrra heidur éftir ástæðum hærra
á sufflura en iægra á suraura, enda
eru nokkrir þeirra dánir, er f fyrra
stóðu á niðurjöfnunamefndarskrá,
en aðrir hafa bæzt við.
Sé þessi umrædda 300 þús.
króna lækkun látin koma ein
göngu niður á hina 5000 lægri
gjaldendur, eða á þá sem í fyrra
hefðu haft undir 1000 kr. útsvar,
gœtu útsv'ór feirra lœkkad um
kelming, að meðaltaii, þar eð þá
yrði að eins lagt á þá samtals
_300 þús, kr. móts við 600 þús.
kr. í fyrra.
Það væri þó ekki rétt, að Iáta
lækkunina koma hlutfallslega jafnt
niður á alla þessa gjaldendur,
heldur væri rétt, að láta 500 kr
ú»svör, og þar yfir, upp undir
1000 kr. útsvör iækka f raesta
lagi um 1/3. en láta útsvör undir
500 krónum lækka því meir.
í fyrra voru það samtals milli
240 og 50 menn sem höfðu út-
svar frá 500 kr. upp undir 1000
kr. og hvíldi samtals á þeim um
150 þús. kr. Þriðjungslækkun á
útsvari þeirra næmi þá samtals
50 þús. krónum, og kæmi þá 250
þús. kr. lækkun á þá ca. 4750
gjaldendur, sem eftir eru, en þeir
báru í fyrra samtals 450 þús kr.
útsvar. Útsvör þeirra lækkuðu þvf
að samanlögðu ofan f 200 þús. kr.
eða nm meira en kelming,
þannig, að 45 kr. útsvar yrði
20 kr., en 150 kr. útsvar 68 kr.,
Og önnur útsvör í hlutfaili við það.
Þó væri ef til vill ástæða tií þess,
að skifta þessum gjaldendsflokki
þannig, að þeir sem f honum eru,
sem eru atvinnurekendur eða reka
verzlun, fengu ekki meiri lækkun
en þeir sem eru í flokknum frá
500 til 1000 kr., þ. e. þriðjungs
lækkun. Hvað margir það eru,
er ekki kunnugt, en við það gæti
enn lækkað eitthvað á þeim hluta
Reykjavíkurbúa, sem mest hefir
stritið, en þó ber minst úr býtum
•— á sjálfum verkalýðnum. Og
að réttu lagi ætti alls ekkert út
svar að vera hér í Reykjavík á
fjöbkyldumanni, sem hefir undir
4200 kr árstekjum. Ekki þá nema
4 kr. til málamyndar meðan lögin
um kósnicgarrétt til bæjarstjórnar
eru svo hláleg, að þau gera
greiðslu í bæjarsjóð að skilyrði
fyrir kosningarrétti.
32. tölubl.
jlflennlngarþrá
rússnesku alþýðmfnar.
Rússneska keisarastjórnin gerði,
svo sem kunnugt er, alt sem hún
gat til þess að halda alþýðunni
á sem lægstu menningarstigi, og
tókst það svo vel, að yfirgnæfandi
meirr hluti henni hefir haldist ólæs
og óskrifandi.
Þegar byltingin varð í Rúss-
Iandi fyrir nær 4 árum, vaknaði
sterk þrá meðal alþýðunnar, að
afla sér frumatriðis alþýðumentun-
arinnar: að læra að iesa. Byltingin
í marz 1917 var svo sem kunn-
ugt er f því fólgin, að auðvaldið
og verkalýðurinn í sameiningu
hrundu keisara og aðalsvaldinu.
En þeir sem þá tóku við stjórn
höfðu enga sinnu á því, að hugsa
um aiþýðumentun. En jafnskjótt
og verkalýðurinn hafði brotist til
valda með byltingunni í nóvem-
ber 1917 (bolsivíkabyltingin) byrj-
aði áköf starfsemi í þá átt, að
kotna alþýðumentun í rétt horf,
og hefir þar aldrei orðið lát á,
hvemig sem krept hefir að bolsi-
vikum, enda er sagt nð bolsivika-
foringjar hafi gengið af engu
minni atorku að þvf, að afla al-
menningi mentunar, en að afla
brauðs hinum kungrandi horgar-
iýð Rússiands, og að verja sig
fyrir innrásum Koltsehaks, Deni-
kins, Judenitsch og annara gagn-
byltingarhöfðingja, sem brjóta
viidu niður með vopnum veldi
verkalýðsins. Mentamalaráðherra
bolsivika er vísindamaðurinn og
skáldið Lunatsjarski, sem löngu
fyrir strfð var talinn einn af mestu
andans mönnum Rússlands, og
vel þektur um alla Evrópu.
Nýjustu fréttir á þessu sviði,
frá Rússlandi (desember 1920), er
að nú séu samtais komnir upp
210 þúsund skólar, þar sem fuil-
orðnum sé kent að lesa, og að
2 800 000 fullorðna hafí lært að
lesa.