Alþýðublaðið - 14.02.1921, Side 1

Alþýðublaðið
Oeíið át al Alþýðttfloklmttm.
1921
Mánudagina 14. febrúar.
36. tölubl.
Það tilkynnist, að jarðarför móður 09 tengdamóður okkar, Guð-
bjargar D. Jónsdóttur, fer fram frá heimili hennar Brekkuholti, mift-
vikudaginn 16. þ. m. kl. I e. m. Það var ósk hinnar látnu, að þeir
sem hefðu hugsað sér að gefa kranza, að andvirði þeirra yrði látið
renna i Landsspitalasjóðinn.
Dætur og tengdasonur.
£yfjaeinkasalan.
Hverjir eru gallarnir á stjórnar-
frumvarpinu, og hvernig má
bæta úr þeim.
Helztu gallarnir á lyfjaeinka-
sölufrumvarpi stjórnarinnar eru
þeir, að lyfjabúðirnar eiga eftir
sem áður að vera í eigu einstakra
manna; það er aðeins heildsala
og innflutningur lyfja, sem Iandið
tekur einkasölu á.
Nú mun margur spyrja hvort
þetta sé ekki spor í áttina, taka
íyrst heildsöluna; næsta skreflð
sé svo að landið reki lyfjabúðirn-
ttt sjálft.
Jú, þetta er áreiðanlega skref í
áttina. Það er að segja ef það er
rétt, sem ástæða virðist til að
.ætla, að hér sé hægt að táka tölu-
verðan gróða fyrir þjóðarheildina,
án þess lyf hækki í verdi, jafn-
framt því sem með þessu er trygt
það, að einungis ósvikin lyf flytj-
ist inn í landið.
En þá kemur aftur sú spurning:
Hvernig er hægt að tryggja það,
að landsstjórnin noti ekki þessa
lyfjaverzlun sem gróðalind fyrir
landssjóð, og okri þar með á
sjúkiingum?
Til þess er eitt ráð: Láta fyr-
irtœki þetta vera algerlega sjálf-
steett, vg óháð ráðum landsstjórn-
arinnar.
Erlendis eru menn betur og bet-
ur að sjá, að fyrirtækjum sem hið
opinbera rekur er svo bezt fyrir
komið, að þau séu á engan kátt
háð landsstjórninni. Er yfirstjórn
þeirra þá komið fyrir á ýmsa vegu.
T. d. vildi nefnd þýzkra jafnaðar-
manna er sett var af ríkisstjórn-
inni í nóv. 1918 að yfirstjórn
þýzku kolanámanna, þegar þær
yrðu gerðar að þjóðeign, yrði
þannig, að hún yrði hjá sérstöku
kolaráði eða kolaþingi, er hefði
100 meðiimi, og kæmi saman 4
sinnum á ári. Meðlimir kolaráðsins
^rðu kosnir þannig:
1) Námuforstjórarnir, námuverk-
fræðingarnir og námuverkstjórarn-
ir kjósi í sameiningu 25 meðlimi.
2) Verkamennirnir i námunum
og lægri yfirmenn þar kjósi í sam-
einingu 25 meðlimi.
3) Kolakaupendur (það er þeir
sem kaupa kol til iðnaðar, kola-
kauprnenn, samvinnufélög, gas-
stöðvar o. s. frv.) kjósi í samein-
ingu 25 meðlimi.
4) Ríkið kýs 25 meðlimi, á þann
hátt er hér segir: Þingið kýs 10.
Forsætisráðherrann (ekki alí ráðu-
neytið) kýs (eða útnefnir) 15.
Af fulltrúum ríkisins rná ekki
meira en þriðji hluti vera embætt-
ismenn, hitt eiga að vera vísinda-
menn eða sérfræðingar á viðskifta-
eða íjármálasviðinu.
Þetta kolaráð velur (til flmm
ára) 5 manna framkvæmdarstjórn
sem framkvæcnir öll yfirstjórnar-
störf er viðkoma námurekstri, og
má kjósa í framkvæmdarstjórnina
menn utan kolaráðsins. Fram-
kvæmdarstjórnin velur sér sjálf
formann, en þó hún sé kosin til
5 ára, þá er hægt að setja hana
aí, hvenær sem kolaráðið samþykk-
ir það með 2/s hluta atkvæða.
Á svipaðan hátt og þetta hugs-
uðu þýzkir jafnaðarmenn sér að
koma fyair yfirstjórn þýzku tog
aranna, ef þeir ýrðu gerðir að
þjóðareign. Það fyrirtæki hlaut
vitanlega að verða margfait minna
en kolanámureksturinn, og eðlileg
afleiðing þess var auðvitað að
„ráðið“ sem þar átti að hafa
yfirstjórnina og kjósa framkvæmd-
arstjórana, var margfalt fámennara.
En það voru skipverjarnir á skip-
unum, sem aðailega sjálflr áttu
að kjósa meðlimi ráðsins.
Eftir þennan útúrdúr til Þýzka-
lands skulum við snúa okkur aftur
að lyfjaeiukasölu stjórnarinnar.
Ef lyíjaeinkasalan á að vera óháð
landsstjórninni, hvar á þá yfirstjórn
hcnnar að verar Hún getur verið
hjá sérstöku (sjá, 5 eða 7 manna)
lyfjasöluráði, er ráði fyrirtækinu t
öllum höfuðdráttum, t. d. hve
mikið sé iagt á lyfin, og til hvers
gróðanum sé varið, og sem ráði
fyrirtækinu, frumkvæmdarstjóra,
er annist algerlega (og án þess
lyfjasöluráðið blandi sér í það)
alian daglegan rekstur fyrirtækis-
ins. Gróðanum af fyrirtækiau mætti
verja til þess, að koma upp
lyfjabúðum, þar sem þær væru
e'kki áður, eða til þess að kaupa
rneð eldri lyfjabúðir, eða á ein-
hvern hátt, er íyfjasöluráðið ákvæði,
til þess að koma heilbrigðismál-
unum í betra horf.
En hverjir ættu að kjósa menn
í heilbrigðisráðið? Þar er eitt fc-
lag sjálfsegt: Læknafélagið. Lækn-
arnir sem stétt, hafa það beinltnis
fyrir starf, að vinna að almennings-
heill, og þó þar sé auðvitað inn-
an um menn, sem skoða læknis-
starfið að eins sem hverja aðra
atvinnu, sem sjálfsagt sé að hata
eins mikið upp úr og mögulegt
sé, þá mun þessi hugsanagangur
þó fjarri hugsun alls fjöldans af
læknum. Það virðist því rétt, að
það væri Læknafélagið, sem kysi
ráðið; hugsanlegt væri líka, d
7 menn væru hafðir í ráðinu, að