Alþýðublaðið - 24.02.1921, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Munið eftir hlj ómleikunum á Fj allkonunni.
MUIÍ'IB"1 .Lili!.:- ----------
Afgreiðsla
biaðsios er í Alþýðuhósinn við
Ingóifsstræti og Hverfisgötu.
Slmi 988,
Anglýsingum sé sldlað þangað
sða í Gutenberg í síðasta lagi kí,
10 árdegis, þann dag, sem þær
æiga að koma i blaðið.
Askriftargjald ein kr. á
anánuði.
Auglýsingaverð kr, 1,50 cœ.
eíndálkuð.
Utsöiumenn beðuír að gera skil
lil afgreiðslunnar, að minsta kosti
ársfjórðungsiega.
..."...................
Verkatnannabýli i sveit.
Eftir Ivdriða Guðmudsson,
Kringlu i Grímsnesi.
(Niðurl.)
Nú iiggur það nærri, kaupgjaida
©g annars vegna, að bændur geti
ekki haidið verkafólk. Fáir bænd-
ur hafa svo stór bú, að þeir geti
faaidið vinnumenn alt árið og
gréitt þeim nútiðarkaup. Búið
veitir ekki fuila atvinnu, alt árið,
saema bóndanum og skylduiiði
faans', aftur þarf hann marga tíma
árs á hjálp &ð halda og getur þó
greitt fult kaup fyrir þá vinnu.
Honum væri því hagkvæmara að
geta gripið tii verkamanns, til
einstakra verka, og þegar hann
þarf mest við, en fyrir verkamenn
í sveit eru hvorki tii húsnæði né
faeidur smábýii, er þeir gætu stutt
afkomu sína við og haft á af-
markað og frjálst svið til egin
.lUhafna og til að vera sinn eigin
herra.
Það væri því skynsamlegt fyrir
bændur, er hafa nóg jarðnæði, að
veita verkamönnum slnum dáiitla
»neið af jörðinni til afnota, svo
þeir gætu, ef þeir sýndu fram
kvæmd og dug, ræktað handa
sér tún og matjurtagarða og haft
ilálitlar slægjur og beit svo þeir,
í staðinn fyrir að vera að öllu
ieyti hjá bóndanum, gætu átt
eigin heirnili. Hafi bóndinn svo
mikið húsnæði að hann gæti leigt
verkamanni sfnum húsnæði, færi
vel á því; annars ætti hann að
koma sér sjálfum upp íbúð, ann
aðhvort með aðstoð bóndans eða
þá, ef hann getur, af eigin ramleik,
Þarf þá eignaréttur hans á býlinu
að vera vel trygður; en ef bónd-
inn á hjáleigubýlið færi bezt á að
hann ætti lika ibúðina, og tæki
svo ieigu eftir hvorutveggja. Ef
íbúð verkamannsins væri ekki í
íbúðarhúsi bóndans færi bezt á
að húsið hans stæði við eða sem
næst íbúðarhúsi heimabóndans,
og að túnstæði hans og matjurta-
garður væri áfast eða sem næst
túni heimajarðarinnar; það væri
í alla staði notalegra fyrir báða,
bæði þegar verkamaðurinn væri í
vinnu hjá bóndanum og líka yrði
heimilislegra og skemtilegra fyrir
fólkið að vera sem flest saman.
Aftur gerði ekki til þótt hagi og
slægjur verkamannsins væri lengra
frá, hann gæti þó haft skepnur
sínar þar við hagahús. Mér virð
ist að með þessu móti gæti staða
verkamanns í sveit að mörgu
leyti verið frjálsari og skemtiiegri
en staða verkamanna í kaupstöð
um er, og að engu leyti ætti af
koma hans og Ifðan að þurfa að
vera lakari; enda er staða verka-
manna í kaupstöðum síst öfunds-
verð og frjálsræði þeirra sem sagt
ekkert annað en að eiga með sig
sjálfir, þegar þeir ekki eru í vinnu,
og fá að ráða sjálfir yfir sinni
íbúð og fá að hafa hjá sér konu
og börn, ef þeim tekst að komast
fram úr því að framfæra hvoru-
tveggja og njóta borgaralegra
réttinda. Það er að fornu fari f
óáliti hér á landi að vera hjáleigu-
bóndi eða tómthúsmaður í sveit,
en margt hefir breytst er gerir
þessa stöðu áiitlegri en áður.
Bændur eru orðnir vanari við, að ;
þurfá að greiða kaup, og atvinn-
an í sveitinni fyrir þess háttar
fólk meiri nú en áður, vegna
þess, að bændur hafa fæstir neitt
vinnufólk, en vinnufólkið var áður
versti lceppinautur þurrabúðarfóiks
í sveit.
Ekkert væri á móti því að
þessi býli gætu, þegar tún og
engi væri komið í rækt, orðið
sjálfstæð býli, er framfært gætu
dálitla tjölskyldu, eins og talið
hefir verið æskilegt um smábýli
framtíðarinnar, þau er hefir verið
rætt um áður. Landrýtni hér á
iandi er svo miktð að lengi má
bæta við fleiri býlum.
Það er misskilningur að hjá-
leigubóndinn væri minni maður,
þó hann hefði afiögu vinnu, er
hann gæti selt. Það, að vera
verkamaður og selja vinnu, gjörir
ekki neinn mtnni mann. Hefðu
atvinnurekendur, yflr hötuð og
fleiri, gott af að athuga það. Það
vili svo vei til að eg hefi aflögu
hentugt jarðnæði f þessu augna-
miði og væri eg fús á að láta
ungum framfaramanni, er viidi
reyna þetta, það í té. Eru þeir,
er þess mundu óska, beðnir að
snúa sér til mín viðvíkjandi upp-
lýsingum.
HanneYigsþrotabúið.
Norskum blöðum verður mjög
tíðrætt um þrotabú þetta, enda er
Hannevig þessi norskur, og lét
mikið til sín taka á stríðsárimum,
Meðal annars var hsnn búinn, með
gjafabréfi, að Iofa Kristjaníu söng-
leikhúsi miklu, og hafði sérstök
nefnd málið til meðferðar. Voru
vinir Hannevigs vongóðir um það,
að hann mundi geta efnt þetta
loforð sitt, þrátt fyrir gjaldþrotið,
en nú er ósennilegt að úr því
verði, og eru Kristjanfubúar súrir
yfir, sem voalegt er.
Sem dæmi um viðskifti Hanne-
vigs er sagt frá því, að á leiðinni
tii Ameríku yfir Atiantshaf árið
1915 fékk hann loftskeyti írá skrif-
stofunni í New-York um kaup á
skipi, sem vera átti f smíðum f
San Frarcisko Var þess krafist
að hann samþykti kaupin straxo
Hannevig gerði það, og kvaðst
gjarnan vilja selja skipið aftur
fyrir 100 þús. doliara meira verð.
Þetta hepnaðist. Útgerðarmaður f
Bergen, Jebsen að nafni, keypti
skipið fyrir þetta verð. En skipið
kom aldrei, og höfðaði þá Jebsen
mál á hendur Hannevig, og krafð-
ist 137 þús. kr. gebbsbóta, auk