Útsynningur - 04.09.1876, Blaðsíða 1

Hann er svartur, svipillur,
M 2. 1876.
h'eykjavilí 4. sept.
samt er partur heiðríkur. Hkeggv.
J>jóöin og jþingið.
Engir menn í lieimi hafa jafnmikinn áhuga í stjórn-
arefnum eins og Amerikumenn, þeir skilja manna bezt
hin sönnu mannréttindi, og sameina allan krapt þjóð-
arinnar til þess að koma pví áfram, er öllu ríkinu er
til gagns og sóma. fað er fróðlegt og uppbyggilegt,
að lesa sögu þessarar ungu og framfaramiklu þjóðar,
hvemig hún hefir farið með, og kunnað að velja ein-
mitt þá menn til að vera oddvita sína, er voru til þess
bezt hæfir í það og það skipti, bæði til þess, að koma
málunum í rétt horf, og þar að auki haft dugnað og
kjark til að halda þeim áfram.
Eins og kunnugt er, er nú komið nýtt tímabil í
sögu vorri, vér höfum fengið nýja stjórnarskipun og
fjárforræði, þó sumt kunni nú að virðast ekki nema í
orði í svipinn, þá vonum vér samt með tímanum að það
verði líka á borði. |>að sem þjóðinni nú mest ríður á,
er að hafa kunnáttu og þekkingu til að skapa þingið,
og liggur þá fyrst fyrir, að kunna að velja góða þing-
menn, og hafa á því sterkann áhuga. Vér játum það,
að hér er ekki völ á mörgum þingmönnum, er hafa þá
kosti, er vér vildum óska, og því fremur ríður yður
kjósendum á, að leita vandlega fyrir yður með þing-
mannaefni, og engan veginn binda yður við yðar eig-
ið kjórdæmi, ef þér skylduð vera í vafa um þingmanna-
efhi. £>að hefir minni þýðingu hvaðan þingmaðurinn
er, sé hann að öðru lciti nýtur maður til þess starfa.
Menn skyldu ekki fara of mjög eptir því, þó menn
trani sér fram í fmsum kjurdæmum, eða þó menn séu
nýskroppnir úr skóla og megi heita enn a barnsaldri,
eða vera prestar að vígslu, eða endilega fýkjast eptir
þeim, sem einhverntíma hafa verið í þjónustu danskrar
stjórnar. þetta einungis geta engin skilyrði verið fyr-
ir góðum þingmanni. Ætla ekki sum af okkar gömlu
brynum séu farin töluvert að slitna; nýtt stjórnarfyrir-
komulag og nýtt tímabil, útheimta nýar skoðanir, og
nýtt fyrirkomulag sem þó er byggt á fornum þjóðrétt-
indum, mannfrelsi og jafhrétti, eins og brýnt hefir verið
fyrir oss af þeim, sem þjóðin trúir bezt og vér heimtum
sjálfir. ]pað vitið þér sjálfir, að menn hafa víða hvar
verið hirðulausir og sljófir að sækja kjörfundi, og eins
hafa kjörfundirnir víða verið haldnir, að vorri ætlun, á
mjög óhentugum tíma, t. a. m. að haustinu til, eður
þegar sá tími er kominn að illveður eður aðrar annir
bagga mönnum. Árangurinn af slíku getur orðið mjög
óheppilegur, og hefir opt sýnt sig. Vér vildum því
stinga upp á, að ^egar kjörfundir eru haldnir, að þeir
yrðu einmitt á þeim tíma, er allir kjósendur eiga sem
9
hægast með að sækja þá, t. d. á vorin áður en sláttur
og annir byrja; kjorstjórunum skyldi gjört að skyldu,
að fylgja fastri reglu í þessu efni. J>jóðin ætti sjálf að
vita það, og gjöra sér það vel ljóst, að með hinu
frjálslega stjórnarfyrirkomulagi, er vér nú höfum feng-
ið, liggja úrslit málanna að miklu leyti í höndum hvers
eins manns sem kosningarrétt hefir, og allra yfir höfuð,
og það er einmitt þetta atriði er vér vildum einkanlega
brýnafyrirmönnum. Osshjálpar nú ekki að liggja lengur
í því meðvitundarleysi, sem vér gjörðum meðan stjórn-
in var í höndum útlendra; nú er oss lagt á herðar að
annast oss sjálfa, og slíka byrði verðum vér að álíta
sem sætt ok, svo hinir ekki fái tækifæri til að taka
stjórnartaumana óbeinlínis, rétt eins eptir sem áður;
kjósendurnir sjálfir verða að vita hvað þeir vilja, og
gjöra þingmanninnm það að skyldu, að framfylgja fast-
lega skoðunum og vilja kjósenda sinna, en hér af flýtur
líka, að kjósendurnir verða að hafa ljósa sannfæringu
og skoðun, og vita hvað þeir sjálfir vilja. fað dugar
ekki að velta allri ábyrgðinni upp á, ef til vill, lítt nýtan
þingmann, gjöri maður ekki ráð fyrir neinu sjálfur. Jað
er ekki nóg að þingmannsefnið lofi kjósendum sínum
öllu fögru, og gambri mikið heima í héraði, að hann
skuli í hverju máli fara eptir beztu sannfæringu, og
svo verði allir óánægðir þegar búið er. Vér viljum t.
d. taka eitt mál á voru fyrsta löggjafarþingi, sem eru
launalögin, en einkum vildum vér tilnefna hina nýu
launaviðbót embættismanna. Vér getum ekki láð það,
þó úrslit þess máls hafi orðið mjög óvinsælt hjá öllum
landsmönnum yfir höfuð. þ>að væri von þó þjóðin segði,
að voru fyrsta löggjafarþingi hefði legið Onnur and-
virki nær garði, en það, að láta það vera sitt fyrsta
verk, að bæta við nýum launum við suma þá embættis-
menn, er hátt voru launaðir áður. Vér tökum ekki til
þess, þó til bráðabyrgða hefði verið bætt nokkru við
fáeina embættismenn sem minnst höfðu, og láta svo hitt
bíða þangað til þingið í betra tómi hefði skapað ný
launalög með miklu meiri jöfnuði en áður var, og af-
taka um leið snm embætti, sem óþörf eru; þannig hyggj-
um vér að landið hefði getað sparað mikið fé.—fað
lítur svo út sem sjálfir bændurnir hafi orðið næsta
klökkvir við þessa fjárbón handa embættismönnum, rétt
eins og það væri vort fyrsta lífsspursmál. Vér hyggj-
um þó að landið hafi tekið svo nærri sér sem mögu-.
legt var árið 1863, þegar það veitti aðallauna-
viðbót embættismönnum eptir beiðni þeirra. Nú megið
þér búast við því góðir hálsar, að vér sleppum nú ekki
með þetta, því nú koma allir prestarnir í einni bendu
10