Útsynningur - 04.09.1876, Side 2

•ÚTSYNNINGUK,
])ví hefir pegar verið hreift í blöðunum; og hvaða or-
sök væri að hafa ]>á fyrir olbogabörn; ]>eir eru em-
bættismenn ])jóðarinníir, og það er ekki minna vert—
vér verðum að játa pað, að þeirra kjör eru mjög mis-
jöfn, hjá ]>eim sést be*t ]>essi ðjöfimður í laununum,
sum brauðin standa auð, ]>ví ]>au geta valla veitt ]>rest-
inum daglegt brauð, en önnur þar á móti með ofháum
launum.—]>að er eins og á útkjálkabrauöum eða þeim
fátækari þurfi ekki að prédika það sanna guðsorð eins
og á feitu bftmðunum. þetta liljóta allir lífandi menn
að sjá, hvort sem þeir hreifa þvf eður ekki. Yér höf-
mn hérumbil kostað jafnt af opinberu fé upp á kennslu
allra embættismanna, og þeir sjálfir haft viðlíka fyrir-
höfix, að fullnægja þeim skilyrðmn sem nú eru heimt-
uð. Hversvegna á þá að vera þessi fjarskalegi mis-
munur á kjörum þeirra, og jafnvel starfa, því ekki er
á honum minni mismunur, því eptir sem kunnugt er,
fer hann ekki ætíð eptir launaupphæðmn. Sumir hafa
lítið að starfa, og stundum alls ekkert, en sumir þar á
móti hafa ærinn starfa á hendi. Yér verðum að gjöra
ráð fyrir því, að enginn sé tekinn inn í embætti nema
hann hafi fullkomna hæfíegleika til þess, hvert svo sem
hann hefir embættispróf eður ekki, og því sé ekki þessi
mikli mismunur nauðsynlegur.
Vér búumst við því, að sumir kalli þetta of mikla
smámunasemi, en oss finnst það vera farið að ganga
nokkuð langt með landsins fé í þessa átt; vér viljúm
spyrja hvern einn, hvort ekki ber nauðsyn til, að taka
þetta fram, vér höfum undir stórt land og torsótt, sem
er 1800 ferhymingsmílur að stærð, en höfðatalan
ekki nema 70 þúsundir, og allir atvinnuvegir í óstandi,
jarðar- og íjárrækt, vegir og samgöngur, verknaður
(Industri) og sjóarútvegur, og þar að auki menntun al-
þýðunnar, sem vér verðum að álíta, í þessu efni ámjög
lágu stigi. ]>að sem oss finnst að vér ættum að leggja
mesta áherzlu á, er fyrst og fremst samgöngur innbyrð-
is, og einkanlega við aðrar þjóðir; þannig að þjóðinni
gæti aukist nýtt líf og fjör, og það er einmitt með
samgöngunum við fleiri en eina þjóð, og ættum vjer
sjálfsagt að leggja þar meira fé til, svo vér hefðum
frekari hönd í bagga hvernig fé voru væri varið.
]>að er þó nokkur bót í máli, að vér nú höfum
fengið eins og litla byrjun á samgöngum í kringum
landið með gufuskipinu, og er það sem kunnugt er
mikið að þakka velvild konungsins og vinstrimanna 1
Danmörku. Yér erum komnir svo langt, að vér höfum
tvö gufuskip í förum, en þó undrar það oss, að hvor-
ugt þeirra skuli koma við í Noregi. ]>ar Norðmenn eru
bræðraþjóð vor og liggja oss næst, og sem af því, að hún
er á miklu framfarastigi gæti orðið oss til fyrirmyndar
í mörgu.
Ef maður nú er, sem reynslan er búin að sýna,
óheppinn með kosningu þingmanna eða þá þingmaður-
inn bregst vilja kjósenda sinna, þá situr hann náttúr-
lega á þremur þingum sem ná yfir 6 ára tímabil, sú
tilhögun virðist oss mjög óheppileg; vér hyggjum því,
að þjóðin ætti sem allrafyrst að búa sig undir með
frumvarp til laga, að vér gætum vikið þingmanninum
úr sessi eptir fyrsta þing, og kosið annan í staðinn ef
þörf virtist. pað er kunnugt að Sveissarar hafa þau
lög og þar fer stjórn vel fram. Hið annað atriði er að
vér vildum brýna fyrir mönnum er, að þjóðin taki þeg-
11
ar að hugsa um og búa sig undir ný launalög og jöfn-
uð á kjörum embættismanna, eins og áður er á vikið.
]>ví þrátt fyrir hin nýu lög er komti á seinasta þingi,
fullnægja þau nær engu af þvi sem áður er talið.
(Framhald við tækifæri).
Vilja menn gjöra nokkuð til !»ess að fá nyt-
samt KrónublaÖ fyrir allt ísland?
I fyrsta númeri Útsynnings stungum vér upp á
því, hvernig menn gætu stofnað þjóðlegt dagblað, er
ekki kostaði nema eina krónu árgangurinn. ]>að er með
því að mynda actiu- eður hlutafélag, hverja actiu uppá
25 krónur, og yrðu þá actiurnar 86, til þess að geta
borgað ritstjóranum 1000 krónur, og pappír og prent-
un þar að auki. ]>etta er ekki neitt sérlegt þrekvirki,
ef menn bara vilja styrkja svo nytsamt fyrirtæki. Rit-
stjórinn er vér nefndum að æskilegt væri að fá, og
sjálfsagt sá bezti, ef hann vildi takast það á hendur, er
riddari Jón Sigurðsson í Kaupmannahöfn, en fyrr en
vér gætum gjört oss nokkra hugmynd um, hvernig menn
myndu taka þessu, þótti oss ekki eiga við að skrifa
honum. Nú höfum vér heyrt meiningu ýmsra merkis-
manna við ísafjarðardjúp og víðar um land, sem bæði
hafa krapt og vilja til að gjöra eitthvað þarflegt, og
hafa þeir tekið þessari uppástungu einkarvel, og lofað
að styrkja það af alefli, ef það fengi almennt góðar
víðtökur hjá landsmönnum yfir höfuð, sér í lagi og eink-
um ef þeirra eiginn þingmaður, forseti Jón Sigurðsson,
vildi taka að sér ritstjórn blaðsins. Nú munum vér rita
honum hér um með næsta pósti, og fá að vita hverju
hann vill svara þessu máli, og láta svo lesendur vora
vita í þriðja blaði Útsynnings. — Ef menn bara gætu
gjört sér nógu Ijósa hugmynd um hversu nytsamt blað
getur styrkt framför einnrar þjóðar bæði í andlegan
og líkamlegan máta, myndu menn ekki lengi skoða
huga sinn. um, að koma upp nytsömu blaði, er hefði
þann krapt og dug, að geta haldið áfram fastri stefnu
í öllum okkar áríðandi pólitisku málum. Nú einmitt er
sérstakleg þörf á slíku blaði, til þess að geta leiðbeint
bæði þingi og þjóð á næstkomandi löggjafarþingum.
Margir af alþingismönnum vorum eru óreyndir, og sum-
ir næsta leiðitamir til þess að hlaupa út úr götunni,
sem getur verið mjög skaðlegt; sumir láta blekkja sigaf
misskildri mælsku og ákafa einstakra mælskumanna, sem
allt hefir slæmt í för með sér. Til þess að fá dugleg-
an ritstjóra, verða menn að borga honum á vissum
tíma sómasamleg laun, svo hann geti verið öllum kaup-
endum óháður í peningalegu tilliti, annars missir hann
áhugann (interessen) fyrir stefnu málanna, slær úr og
í eptir því sem leikur í það og það skiptið. Ef svo
skyldi nú fara, að forseti Jón Sigurðsson ekki vildi eða
gæti tekið að sér ritstjórn blaðsins, þá ættu menn að
fá annann, og hann gæti ef til vill kosið sér einn eð-
ur tvo meðritstjóra, er skrifuðu, t. d. um verzlunarefni
og landbúnað. Vér leyfum oss því að skora nú á alla
góða menn og ötula drengi, að senda oss í vetur nöfn
þeirra, er vilja styrkja oss með actium. Ef allt færi
vel og ritstjórinn fengist, ætti blaðið að stofnast að
sumri komanda, og þá yrðu peningarnir fyrir actiurnar
að vera komnir til Reykjavíkur.
12