Útsynningur - 19.10.1876, Blaðsíða 3

—ÚTSYNNINGUK.
viðskipti um því nær allan heim, eru þeir líka afl og hjdlp-
aruppspretta hvers lands sérstaklega, en að þessu sinni ætl-
um vér ekki að fara fleiri orðum um ágæti þeirra.
Anflvari
tímarit liins íslenzka pjóðvinafjelags III. dr.
Yér finnum oss skylt, að minnast með fáeinum orð-
um á þetta ágæta tímarit vort, sem nú kemur í priðja
sinn, og vildum vér sérstaklega benda mönnum á mjög
fróðlega ritgjörð um félagið sjálft eptir forseta félagsins
riddara Jón Sigurðsson. Aðalefni ritgjörðarinnar er að
lýsa fyrir löndum vorum störfum félagsins síðan pað
Lyrjaði, einnig skýra fyrir mönnum aðal verkahring
félagsins sem sé að halda uppi þjóðréttindum vorum,
efla samheldi og stuðla til framfara landsins og þjóðar-
innar í öllum greinum. Augnamið fólagsins er nægilegt
til jjess að vér ættum allir að keppast eptir að leggja
fram vorn litla skerf, auk þess sem jjað er svo j)jóð-
legt í allri stefnu og nær jiar að auki yfir allt land.
Yér endurtökum upp mottó félagsins sem hljóðar pann-
ig: „Margar hendur vinna létt verk“. Með pví allir
samhuga sem góðir Islendingar að styrkja felagið, get-
ur jjað átt mikla og nytsama framtíð. Yér getum ekki
verið jjekktir fyrir að láta slíkt félag krókna út af
sökum áhugaleysis og ósamheldni sjálfra vor, sem svo
vel cr hugsað frá byrjuninni. Látum pað fá vöxt og
viðgang, jJvi pað getur með pví, orðíð ágætt vopn í
vorri eigin liendi. í pessu tímariti er einnig vel skrif-
uð og fróðleg grein um rétt íslenzkrar tungu — um
tilbúning á mjólk, smjöri og ostum — 'um gylfastraum-
inn og löndin í kring, bréf Eggerts Olafssonar og
nokkur kvæði. Tímaritið er svo ódýrt og fæst hjá öll-
um fulltrúum félagsins, og pví vonum vér að sem flestir
kaupi jjað.
Professor Johnstrup Ojj lians jarðfræðis-
legu rannsóknir.
Eins og flestum mun kuimugt, ferðaðist pessi nátt-
úrufræðingur hér í sumar, meiri part til pess að skoða
Dyngjufjöllin, par sem eldgosið var seinast — jjegar
hann kom aptur til Keykjavíkur, liélt hann fyrirlestra um
ferðir sínar fyrir Reykjavíkurbúiun, og skýrði frá rann-
sóknum sínum, eins og lesa má í 22. og 23. blaðí ísa-
foldar. — Allt pað sem hann hefir frætt oss á viðvíkj-
andi eldgosinu og stöðvum pess álítum vér mikið fróð-
legt, en pegar liann í niðurlagi ræðunnar fer að tala
um pað, að hjer finnist engir málmar, liverki gull, silf-
ur kopar eða blý, og jafnvel ekki kol, pá verðum vér
að álíta professorinn, liversu lærður sem hann kann að
vera, ekki færan um að dæma slíkt. Með eintómri tlieo-
retiskri menntun getur einn náttúrufræðingur elcki sagt
livað eitt land kann að hafa í fylgsnum jarðarmnar, og
allrasízt maður eins og professor Johnstrup, sem hefir
ekki ferðast nærri um allt landið. pað er eins og hann
vilji leitast við að draga úr mönnum alla viðleitni til að
finna málma eður kol, og er pví ekki að undra, pó hann
væri næsta vinsæll hjá pessum varkáru apturhaldsmönn-
tun her. Eins og lítið dæmi upp á, hvernig professorn-
um getur skeikað, pá lét jcg uppleysa járnstein frá
Yesturlandi árið 1871 í Lundúnum af hinum beztu
Analysistum við Enska bankann og reyndist sá járnsteinn
að innihalda 35j} af járni, jjar sem prófessorinn segir
að jánisteinar almennt inmhaldi ekki nema 10—12{} (sjá
ísafold bls. 23). p>að parf praktiskari náttúrufræðing,
lieldur en hr. Johnstrup til pess að geta undir eins
sagt, hvað ísland hefir að innihalda, bæði livað mábna
og kol snertir, og oss væri pægð í að vera fríir við
slíka sleggjudóma, á meðan ekki fleiri merkilegir nátt-
úrufræðingar og praktiskir námumenn hafa kannað landið,
Oss getur ekki fundist j>að eiga sérlega vel við á pess-
um tímiun, par sem menn eru alvarlega farnir að hugsa
um að fara út úr landinu, að leitast við að draga úr
mönnum allan kjark og viðleitni til pess að nota sér
allt pað sem fósturjörð vor kann að hafa, enda eru nú
komnir peir tímar, að vér ekki pegjandi tökum slíkum
prédikunum, liverjir sem lilut eiga að máli.
Án peninga-Banka
getur ekkert land komist neitt á veg.
Jafnhliða pví, sem oss ríður svo sérlega mikið á
að hafa vakandi áhuga á pví, að setja oss vel
inn í alla stjórn landsins, svo hún fari vel úr hendi,
ríður oss ekki síður á pví, að útvega oss fé, til pess að
geta unnið með. Án verkandi Capitals eða peninga
getur ekkert land komist neitt á veg. Yér finnum allir
bæði æðri sem lægri hvernig peningaskorturinn hnekkir
öllum framförum. Yér rekum oss á jjetta á hverjum
degi, og ár eptir ár, og pó erum vér ekki komnir enn
svo langt, að landið eigi banka, eða nokkra pá pen-
ingastofnun, er geti alvarlega bætt úr pessum jjörfum
landsmanna. Sumir sem ættu einmitt að hvetja menn
til jjess að koma upp banka, draga úr mönnum kjark-
inn og einurðina til p.ess — peirra motto er: farið var-
lega, pví enn pá er ekki kominn tíminn til slíks — peir
hræða menn með alls konar grýlum, og taka jafnvel
einstök dæmi sem komið hafa fyrir að bankar hafa orðið
gjaldprota, eins og pað sé nokkur ástæða til pess eða
sönnun fyrir pví, að bankar geti ekki staðist. Fyrir
nokkrum árum síðan féll eitt stórt bankahús í Lundún-
um upp á 9 milliónir pund sterling, sökum pess hvað
stjórnendurnir voru skeytingarlausir og kærulausir með
fje annara, og vildu einungis líta á sinn eiginn hag, en
jjar fyrir hefir víst engum Englending dottið í hug, að
pað væri hættulegt að halda við slíkum stofnunum.
Nei, jjað er öðru nær, jjví peir eru svo skynsamir menn,
að jjeir sjá, að öll verzlun og viðskipti manna eru ó-
möguleg án peninga. Svo eru nokkrir sem halda pað,
að banki ekki mundi geta staðist hér, sökum pess að
liann hefði svo lítinn verkahring —- landið sé svo strjál-
byggt og samgöngur allar svo örðugar. p>eir sem segja
svo, hafa nokkuð til síns máls, en með peningunum
sköpum vér samgöngurnar. Á meðan vér höfum engan
banka og ekkert verkandi peninga-Capital, liggjum vér
par sem vér erum komnir, og komumst ekkert á leið.
En á hinn bóginn er oss líka gefið að sníða stakk eptir
vexti, og hafa ekki bankann mjög stórann í fyrstu, en
banka verðum vér að fá hið allra fyrsta, livað sem pað
kostar.
22