Skuld - 03.02.1879, Blaðsíða 2

XII. ár, nr. 2.]
S K U L I).
[% 1879.
28
hjá, oss i öndverðu). Álit vort áhon-
um er þetta: hann er maðr með tals-
verðri námsgáfu að upplagi, en skiln-
ingsgóðr aðeins innan eigi allrúmra
takmarka, oghugsunin altaf helclr sljó.
Hann var pví maðr með talsverðri
móttækisgáfu (kapacitet), en sárlítilli
sjálfstæðri liugsun. Hann var pví efni,
sem hlaut að lagast eftir pví, í hvers
höndr hann féll. Og oss undrar pað
sizt pótt hann í höndum svo góðs
og gáfaðs kennara sem séra Björns
hafi á sínum aldri verið inn ákjósan-
legasti lærisveinn, og vildum vér að
eins óska, að hann hefði getað haft
lians handleiðslu í stað sýnódunnar
síðar meir; en vér óttumst, að liann
hafi of ungr undan lians handleiðslu
gengið til pess, að hún hafi borið stór-
um annan ávöxt, en endrminningu
nægilega til pess, að geta talað í hans
eyru að hans geði.
En einmitt á peim árum aldrs
síns, pegar mannshöfuðið myndast bezt,
lcomst hann ítærivið sýnóduna; sýnó-
dumenn voru að gáfum og hugsunar-
magni eins miklir yfirburðamenn yfir
hann, eins og tröll hjá dvergi; peir
fundu par eltingargott deig meðal ís-
lendinga, sem hann var, og peir hnoð-
uðu manns-sálina. — En jesúítalegra
kyrkjufélag, en ina norsku sýnódu,
vonum vér að eigi drífi á daga vora
að pekkja. Tilgangrinn helgar meðal-
ið eigi síðr lijá peim en jesúítum; og
meðölin eru sannarlega eigiávalt drengi-
leg.
Yerðr annars elcki inum háttvirta
höfundi einmitt pað sama, sem hann sak-
ar oss um? Hann pekkir séra Jón
Bjarnason als ekki og Haldór Briem
lítið eitt. En pó beinir hann að
pessum mönnum peiin orðum, sem
mundu svipta pá öllum sóma og dreng-
skap, ef sönn væri; Pál gjörir hann
að sönnum píslarvotti drottins, sem
peir skjóti á „eitrörvum ómaklegrar
lastanar11, en pá gjörir hann að níð-
ingum, er „ofsækja inn hezta mann
fyrir réttlætisins sakir“. J>að mun
ekki geta haft stað, að pað hafi hrokk-
ið í auga höf. einhver fiýs af bjálkan-
um, sem hann er að bisa við að toga
úr voru auga?
Yér getum sagt pað um pá rit-
stjóra „Framfara“ (H. Br.) og séra
2!)
Jón, að vér höfum pekt pá báða frá
æskuárum okkar allra, verið um nokkur
ár í sambýli við pá í sama húsi og
pekt pá bæði fyrr og síðar svo grand-
gæfilega, sem maðr getr pekt vini sína,
ogvér viljum ábyrgjast pað með góðri
samvizku fyrir guðs og manna dómi,
að peir eru að séra Páli ólöstuð-
um — vandaðri menn en hann í verki
og hjarta og að peir geyma göfugri
sálir, sem eru fjær öllum ódrengskap,
en hans sál er. — Og pegar séra B. H.
segir, að séra Páll skuli af löndum
par vestra „sannlega reynast bezt á
sig kominn að öllum kostum samtöld-
um: guðhræðslu, trúrækni, mannviti,
drengskap, dugnaði“ •— pá sárnar oss
að sjá annan eins gáfumann leggja
pvílíkan sleggjudóm á pað, sem hann
er eigi bær um að dæma, af peirri
einföldu ástæðu, að hann pekkir ekki
pá, sem hann dæmir um. jpvípóvér
vildum gefa honum eftir, að hann pekti
séra Pál (sem hann sannarlega
pekkir ekki til hlítar), pá yrði hann
líka að pekkja pá aðra, sem til skoð-
unar geta komið, ef hann á að vera
bær um að fella slíkan dóm. —
Mannvit hafa margir landar vestra
meira en séra Páll, og pað miklu
meira, bæði lærðir og leikir landar
vorir par. Trúrækni séra Páls neit-
um vér ekki, ef par við skilst blindr
átrúnaðr á sýnódu-kreddur; en guð-
hræðslu hans neitum vér, ef pað á
að takna sanna guðliræðslu, kær-
leikans og hreinskilninnar trúarbrögð.
Hjátrú og andlegan hroka pekkjum
vér hjá séra Páli og töluvert af skyn-
helgi með — en hvort slíkt sé sam-
laðanlegt sannri guðliræðslu, pað yfir-
látum vér svo andríkum kennimanni
að dæma um, sem sá er, sem nú heldr
hlífiskildi fýrir lionum1).
1) Oss hefir eigi pótt ástæða til, að sýna
fram á misfellur þær, sem eru í ályktunum
ins háttv. höf. í sumum atriðum, því þær
munu flestir fá séð. pannig er það, sem hann
segir um Saura-Gísla. Má vel vera, að
sá inn gjörspilti hrappr sé nú orðinn dýrö-
lingr. En hyggindi mundu bjóða, að kjósa
eigi mann með hans orðstír til safnaðarfulltrúa,
því slíkt hlaut að spilla áliti safnaðanna út í
frá. par sem þetta þó liefir verið gjört, bendir
30
Eins og vér höfum engan veginn
pykzt við ina „hvössu“ áskorun ins
mikils virta höf. til vor um, að lýsa
orð vor ósannleg, pannig vonum vér
hann taki pví eins póttalaust af oss,
er vér svörum pví í allri kurteisi, að
pað gjörum vér ekki; utan hvað vér
skulum bæta pví við, að vér vildum
óska, að vé.r hefðum eigi haft orðið
„ódrengsbragð“ í grein vorri. En pví
viljum vér við bæta, að vér liefðum
varla hreyft máli pessu í fyrstu, ef
séra Björn hefði eigi í „Norðlingi“ í
fyrra iarið nokkrum ómaklegum orð-
um um herra Haldór Briem, og ef
séra Páll hefði eigi sjálfr flutt mál
petta inn í íslenzk blöð, í stað pess,
að ið rétta dómping pess er að vorri
hyggju fyrir vestan haf. Og vérhöfð-
um einnig séð einhvern ómerking sparka
til séra Jóns Bjarnasonar í inu sama
blaði.
Vor drengskapr er pó ætíð svo
mikill, að par sem vér vorum blað-
ráðandi hér heima, pá poldum vér eigi
að sjá tvo æskuvini vora, sanna
heiðrsmenn, sem nú voru fjarlægir
og hlutu pví að vera forsvarslausir
fyrri en pá löngu síðar, hrópaða hér
heima mótmælalaust, sízt er gjöra
skyldi pá að fótaskör séra Páls, pess
manns, sem mun mest virtr af peim,
sem pekkja hann ekki of vel. — Ann-
ars er pað oss fýsulaust, að ámæla
séra Páli fyrir pær trúarskoðanir og
lífsskoðun pá, sem liann fylgir og for-
svarar. En pað er eigi persónulega
til hans mælt eðr einstakra sýnódu-
klerka (pví vandaðir menn finnast
meðal peirra sem allra hégilju-trú-
flolika), pótt vér segjum, að sýnóduna
norsku einkenni mentunarhatr, præl-
dómselska, drottnunargirni, lygi, bak-
mælgi og undirferli.
Og svo mjög sem séra Björnvill
nú verja sýnóduna, pá erum vér pess
fullvissir, að enginn maðr mundi megn-
ari viðbjóð eða andstygð fá á hennar
það sannarlega til þess, að ekki liafi verið
mikió merkismanna-val í söfnuði séra Páls.
petta verðr varla hrakið, að var rétt hugsað
hjá oss. pað er elcki nema hégómi fyrir höf.
að prédika um mannúðarleysi vort í að
minna á oröstír Cfísla, því hann var alkunnr
hér heima og fellr varla fyrst í gleymsku.
Sögur
eftir
E <1 % a r A 1 1 e n X* o e.
fjýddar úr ensku
eftir
Jón Ólafsson.
II.
,,1* á ei’t s á s e k i !í4
[Framh.]
X ú tók fyrir aivöru að líta illa út fyr.'r herra Skild-
ingsíjaðra; og er menn sáu að hann varð náfölr í fram-
an, pá pótti mönnum pað vafalaust staðfesta grunsemd
pá, sem vöknuð var gegn honum; og er hann var spurðr.
hvað hann hefði til varuar sér að segja, pá kom hann als
engu orði fyrir sig. f>eir fáu vinir, sem enn höfðu liald-
ið trygð við hann prátt 'f\rir alt slark lians og ólifnað,
16
snéru nú allir haki við honum, og voru nú enda ákafari
en berir fjandmenn hans fornir að lieimta hann settan í
varðhald. En í annan stað skein veglyndi „Gamla Kalla“
með peim mun meiri ljóma fyrir mótsetninguna. Hann
talaði viðkvæmt erindi og snjalt til varnar herra Skildings-
fjaðra, og vék oftar enn einu sinni orðum til pess, að liann
hefði fyrirgefið inum unga manni — „erfingja ins góða
manns, herra Skotverðs" — pann áverka, er hann (inn
ungi maðr) liefði, sjðlí'sagt í hita bræði sinnar, látið sér
sæma að sýna sér (Gæðadreng). „Eg fyrirgef lionum“, mælti
hann, „af öllu hjarta; og pað, er til mín keror, pá fer
svo Ijarri, að ég vilji gjöra meira, en pörf er á, úr peim
grunsamlegu atvikum, sem, pví miðr, eru fram komin
gegn herra Skildingsfjaðra, að ég vildi heldr gjöra alt pað,
sem megnið má og í mínu valdi stendr, til að—að—að
draga úr, svo mjög sem ég get með góðri samvizku gjört,
inu lakasta útliti pessara sannlega sorglegu athurða“.
Herra Gæðadrengr hélt áfram sjálfsagt hðlftíma eða
lengr á pessa leið, og var pað jafnt til lofs hjartagæzku
hans og mælsku; en viðkvæmir menn eru oft eigi alskost-