Fróði - 06.07.1887, Blaðsíða 2

FEÓÐL
40
41
sje að bjarga lífi íátækra landsmanna
pegar á liggur.
Harfur dómur mundi verða feldur
af almenninsíi yfir þann mann, sem hefði
morg þúsund krónur í kistu sinni en væri
svo niskur eða skeytingarlaus, að hann
eigi hirti um að kaupa bjargiæði til bús
síns svo skyldulið hans dæi úr harðrjetti.
Færist nú þinginu og nmráðamönnnm
landssjóðsins, sem á nálæ'»t 900,000 kr.,
ekki nokkuð áþekkt þessum manni, ef
menn næsta vor, þar sem ástandið er nú
verst, dæu úr harðrjetti fyrir það að þeir,
sem forsjá áttu að hafa, ekki gættu skyldu
sinnar.
Sumir kunna að segja, að hjer komi
fram óþörf hræðsla fyrir ástandi manna,
því svo sögðu sumir af embættismönnura
og sýslunefndarmönnum í fyrra vor. þeg-
ar talað var við þá um ástandið sem þá
var, en reynzlan sýndi þó næstl. vor, að
í Skagaf.,- Húnav,- og Stranda-sýslum,
sá á fólki af megurð og nokkrir misstu
^ifið fyrir skort og óholla fæðu.
Að taka hallærislán er sjálfsagt nyndisúr-
ræði. en þó verðnr raeira að metalif manna.
javí miður mun það sannast næsta voi-,
að hyggilegra væri, að þingið og vfirvöld-
in gerðu ráðstöfun til þess í sumar að
að forðabúr af matvöru væru til áður en
veturinn gengur í garð, á þeim kauptún-
um, er næst liggja sveitum þeim, er bág-
ast eru staddar. — Ef betur rætist úr.
en nú er útlit fyrir, svo ekki þurfi að
taka til þessa forða. þá mundu kaupm.
eður sveitafjelög kaupa vörurnar næstn
vor með litlum afföllum og fyrir borgun
sama ár, svo landsjóður þyrfti litið fjár-
tjón að líða við þetta,
pað verður nú fróðlegt að frjetta,
hvort þingið ver lengri tíma til nð ræða
um stjórnarskrármálið, eða um það, hvern-
ig bezt verði afstýrt vandræðum og af-
leiðingunum af margra undanfarinna ára
harðindum. — Líklega má búast við að
sumum málagörpunum þvki meira varið
í, að halda lífinu i stjórnmálaþrasi sínu,
en lífinu í nokkrum fátæklingum.
Ir. G.
Jarðarförin.
(Niðurl.)
Jeg tek ætíð svari Bakkusar, seg-
ir Jón stóri sannleikur. f>ið eruð all-
ir i búskapnum og hugsið einungis
um peninga, munn og maga. Jeg er
andans maður, „maður lifir t-kki af einu-
saman brauði“, hvað gagnar það þó við
eigum full ílát með spað og blóðmörs.
keppi, ef við erum ekki pólitískt frjálsir og
höíum ekki dálílið af spritti til að lífga
andann. Frelsi! það er upphaf og endir
fyrir mjer, með ofurlitiu „tári11 aptan í.
Sigurður. Jeg vil líka vera frjáls, en
lrelsið er skoðað á margan hátt. Jeg
vil vera frjáls á minu heimili, í allri iög-
legri atvinnu. Jeg vil engin óeðlileg
höpt, sem hindra mig frá að ieita mjer
líisbjargar á sjó eða landi, þegat' það
eigi kemur í bága við annara hag. Jeg
vil hugunarfrelsi bæði í orði og á prenti,
trúarfrelsi og fundat’reisi, og jeg vil bæta
því við, að jeg vil eiga það sem jeg hefi
handa á milli, svo jeg sje frjáls að fara
með það eins og mjer sýnist, og svo aðr-
ir taki það ekki af mjer upp í skuldir
þegar minnst' varir, í öllu þessu get jeg
ekki sjeð að landslögin standi okkur
nokkurstaðar í vegi. Ef við legðum all-
ann áhuga á, að færa okkur í nyt það
sem lögin leyfa í þessa átt, í stað þess
að seilast eptir því, sem lengra Iiggur
frá, þá mundi sveit okkar betur vegna.
j>órður: Yið erum á ferð frá jarðar-
för, sem til allrar lukku ekki var jarð-
arför. Margir voru hugsunarlausir og
kaldir eins og ísuhausar og aðrir glaðir
eins og á hvalljöru, þegar þeir frjettu að
okkar eina innlenda verzlunarfjelag var
gengið til grafar. Menn tala um frelsi,
en jeg vil fyrst vora efnalega frjáls, hvaða
; gleði hefir sá af innlendum ráðgjöfum,
sem ekki á til næsta máls og ekki sjer
fram úr vandræðunum fyrir sig og sína;
en hvað styður meira að velmegun manna
í hverju landi sem er, en eðlileg og hag-
felld verzlun. Menn tala um framfara-
tálmun af útlendri landstjórn, en skyldi
útlend stjórn í verzlunarefnum vera minna
skaðleg landinu? j>að er fráleitt, að menn
skuli ekki vilja af ýtrustu efnum reyna
til að eiga atkvæði um verzlun sína og
vöruverð það, er kaupmenn setja, og sem
landsbúar árlega verða að búa við; en
geta landsmenn átt það atkvæði á annan
hátt, en með öflugum fjelögum, sem hata
krapt til að setja vöruverðið jafuhliða út-
lendum kaupmönnum. það er næstum
ótrúleg ósamkvæmni hjá mönnum, ef þeir
vilja kasta sjer í faðm útlendra kaup-
manna á sama ári, sem landstjórn og
fiest annað á að dragast inn í landið.
Menn snúast kringum sjálfa sig eins og
höfuðsóttarskepnur við lækjarbunu, enda
eru margir forustusauðirnir vankaðir með
bjöllu í horninu, sem ekki finna veginn
fyrir sjálfa sig, auk heldur þeir geti vis-
að öðrum til vegar,
Jón stóri sannl.: Jeg skaljátaþað, að
jeg hefi ekkert vit á verzlun, jeg h.efi að
eins lagt mig eptir þessari háu púlitík.
Stórpólitikin og þetta stjórnlega frelsi, það
er mitt lífs og sálar yndi, þetta hvers-
dagslega er svo lágt. J-að er auðvitað
frjálslegast að hafa engin bönd á verzl-
uninni — allt frjálst — svo að hver ein-
asti maður í laudinu, sem væri kominn
til vits og ára, væri kaupmaður, og að
verzlað væri á landi og sjó í hierri ein-
ustu vík kringum allt land, og til fjalla
svo langt sem byggð nær; ,en jeg sje dá-
litinn agnúa við þetta. Við þurfum að
aftaka alla beina skatta í landiuu, þeir
eru gamaldags, og setja tolla á verzlun-
iua í staðjnn, en þá verður dýrt að hafa
tollþjóna í hverri vík, og svo verður ó-
mögulegt að fá innlenda toiípjóna þegar
hvert mannsbarn í landinu er orðið kaup-
maður, en útlenda menn megum við ekki
hafa við embætti að undanskyldum land-
stjóranum. ífem sagt, jeg finn ekki
botninn í þessari láu pólitík. Jeg skal
játa: að jeg er ekki ánægður með þessar
fiskiveiðasamþykktir, sem sveitirnar eru
að myndast við að búa til, heldur ekki
með sveitastjórnirnar, sýslunefndir og
amtsráðin, nje bankastjórnina nýju. þ>etta
allt saman er nú ekki eins og það ætti
að vera. En einmitt af því að ekkert í
heiminum er eins , þa er jeg viss ura,
að þetta getur ekki haldið áfram upp í
gegn, og því er jeg sannfærður um að
sú efsta stjórn — jeg meina ráðgjafa-
stjórnin —, verður hvers manns hugljúfi,
sem að eins vill frelsi, fjör og framfarir
í landinu, En þó svo færi, að útaf þessu
brigði svoleiðis, að einhver af ráðgjöfun-
um yrði spar á frelsiuu, þá er hægurinn
hjá, fyrir þing og þjóð, að kasta honum á
dyr og setja hann á eptirlaun; ekki þarf
annað en bæta við tolium, svo ekki
minnki í kassanum. þau gjöld sem
koma fram í tollum munar landsmenn
ékkert um. jpetta er nú mín pólitík.
Jeg vona að þið skiljið hana.
Sigurður: Nei! segi jeg fyrir minn
part, jeg skil ekki þesssa háu pólitík,
jeg hefi hugsað um bú mitt og reynt að
vera sjálfbjarga. Og það hefir mjer lukk-
ast að þessu. Af því litia, sem jeg hef
lesið í ver'aldarsögunni hefi jeg sjeð, að
niu af tíu tilfellum hafa óeyrðir og upp-
reistir hjá þjóðunum verið af óánægju við
innlenda stjórnarmenn en ekki útlenda,
svo jeg held að óánægja með stjórnina
geti komi upp þó hún sitji í landinu og
ekki væri óþurft að búa svo uin hnútana,
að þessi tilvonandi irmlenda stjórn ekki
misbrúki va!d það, sern henni er fengið í
hendur, en jeg sje ekki að sleginn sje
neinn varnagli við því, í þessari góðu nýju
st.iórnarskrá, enda leiði jeg það hjá mjer
jeg ætla eins og hingað til, að hugsa um
að hressa við kofana mína og gjöra við
túnskekilinn og mýrarnar, eu þó einkum
reyna að styðja að því, að við bændurn-
ir verðum þó ekki alveg atkvæðalausir
um verzlanina og vöruvrðið, þvi þó jeg
sje ekki inn í pólitík, þá finn jeg það, að
innleggið mitt vcrður ódrjúgt í kaupstaðn-
um þegar prísarnir eru lágir. Undan-
farandi harðinda ár hafa reynzt þjóðinni
dýrir „verk- og viudeyðandi dropar“, en
vonandi er, svq be.isk sem þau hafa ver-
ið. að þau eyði uppþembunni í bráð og
komi landsmönnum til að hugsa um al-
varlega hluti, svo þeir sem t'yrst geti
kastað af sjer skuldaviðjunum, og aukið
svo bústofn sinn, að þeir þurtí ekki sí-
fellt að lifa á bónbjörg við sult og seyru.
Jón st. saanl.: Et'jeg sæti ekki á þess-
um biudindis-Hóli þá skyldi jeg taka upp
í’erðapelann miun og drekka. skál nýju
ráðgjafa.uua. það verður íslands sólar-
uppkoma þegar roðar á Ijöllum fyrir þeim.