Fróði - 07.07.1887, Page 1
F r ó ð i.
yiil ár.
3. blað. Oddeyri, fimmtudaginn 7. júli 1887.
17 18
Nefndarálit
Hjeraðsfundar Eyafjarðarsýslu í prestalaunamálinu.
Yjer, sem ritum hjer nöfn vor undir, vorum kosn-
ir á héraðsfundi Eyfirðinga haustið 1886 til pess að
athuga, hvort ttkjur presta pyrfti breytinga yið og
hverra breytinga, látum í ljósi álit vort um petta
efni á pessa leið.
Nefndin var samhuga á pví máli, að tekjur presta
pyrfti breytinga pví að allmikil óánægja væri með
sumar peirra bæði af hálfu presta og sóknarmanna,
bæði af pví, að upphæðirnar væri óvissar, svo gjald-
endum væri ekki vel ljóst, hvað peir ætliaðgjalda
í pað eða pað skiptið, og svo kæmi sum gjöklin ójafnt
og ósanngjarnlega á menn. En tekju upphæðinni vil)
nefndin lialda sem næst óbreyttri frá pví sem nú er.
J>egar til skoðunar kemur, hver gjöld skuli af-
numin, pá nefnum vér 1. Qffrið. Að vísu kemur
petta gjald optast á hina efnaðri, en mörg dæmi má
pó finna, par sem petta gjald hvílir á mjög fátæksm,
par sem maður á jörð eða jarðarpart, sem er í veði
fyrir svo miklu láni, sem útá hana fæst, og tíundar
nokkur lausafjárliundruð, af pvi að hann hefir mikla
fjðiskyldu fram að færa, heldur eigi sjáum vjer sann.
girni í pví, að peir borgi svo miklu meira en aðrir
jafnefnaðir, en sem eigi eru offurskyldir, fyrir prest-
pjónustu. Eyrir pvi liikum vjer eigi við að nefna
offrið eitt af peim prestgjöldum, er afnema skuli.
2. Presttiund. Að vísu er petta gjald gamalt
og almenningi kunnugt, en pó nmnu margir gjaldend-
ur vera, sem eigi er full ljós upphæð pessa gjalds i
hvert skipti. En svo eru ýmsar jarðir lausar við tí-
und, og kemur par fram ójöfnuður, eins og við pað,
að margir purrabúðarmenn og kaupstaðarborgarar
sleppa alveg við gjald petta. Pyrir pví viljum vjer
og afnema liana.
3. Dagsverk. |>etta gjald hefir lengi verið óvin-
sælt bæði hjá prestuin og gjaldendum. Prestar hafa
kvartað undan pví, að pað gildist sumpart illa og
sumpart alls ekki. Gjaldendur hafa kvartað undan,
að pað væri óhagkvæmt, og allinikill efi á, hverir
ætti að gjalda pað. Fyrir pví viljum vjer og afnema
pað.
4. Lambsfóöur. Um petta gjald var nefndin
lielzt í nokkrum eía. Lambsfóðrum liefir verið talið
pað til gildis, að petta gjald sje svo notalegfc fyrir
prestinn, einkum pegar liann er að byrja búskap, og
gjaldendum sein grasnythafa, sje ekkert gjald eins
Ijettbært eins og að bæta við sig einu lambi til fóð-
urs. En reynslan hefir ofvíða sýnt, að prestum verð-
ur fóður petta að mjög litlum notum, pegar lömbin
drepast alveg, og margir prestar munu pá hika við
að ganga hart eptir pvi að fá annað lamb í staðinn
eða pau eru rekin heim til hans horuð á útmánuð-
um; eða pó pau komi ekki fyr en á eldaskildaga, ef
pau pá eru svo mögur, að pau geti valla gengið. I
öllum pessum tilfellum er prestinum lítið gagn að
lambsfóðrinu og gjaldendum lítil sæmd að láta pau
úti. En svo er önnur ástæða, sem oss virðist mæla
en meir með pví, að petta gjald sje afnumið. Ef hin
gjöldin eru afnumin, og paugjörð aðpersónugjaldi eins
fyrir grasnytjarbændur og aðra, páyrði prestgjöld æði
mikið pyngri á grasnytjarbændum. þegar öll pau gjöld,
sem hjer eru nefnd, eru talin saman, mun láta nærri
að lambsfóðriu yrði */12 af pessum gjöldum; hinu»
7 j., pörtunum yrði pá jafnað niður á alla gjaldendur,
eins grasnytjarbændur og aðra, og ýrði peir pá að
borga lambsfóðrið framyfir pað, sem embættismenn í
kaupstöðum, kaupmenn, útvegsbændur með mikinw
skipastól og aðrir purfa að borga og liljóta allir að
kannast við, hve ósanngjarnt pað væri. Hins vegar er
pað einnig hart fyrir prestinn að vera neiddur til að
taka nokkurn hluta gjalds sins í lambsfóðri hjá peim
mönnum, sem illa fóðra. En ekki er hætt við pví,
að peir sem vel fóðra geti ekki greitt nokkurn hluta
prestgjaldsins með lambsfóðri eins eptir sem áður.
Af pessum ástæðum verðuin vjer að leggja pað til
að petta gjald sje einnig afnumið.
J>ótt nokkrar raddir heyrðust um pað á hjeraðs-
fundinum, að bezt væri að greiða prestum tekjur
peirra úr landsjóði, verðum vjer eindregið að mæla á
inóti pví, að prestum sje bætturpessi tekjumissir pannig.
|>ví að prestarnir eru alpýðunnar menn og alpýðau er
smámsaman að fá meira að segja í peim efnum, sem
prestana varðar, svo vjer álítum affarasælast jafnt
fyrir prestana sem alpýðuna, að !aun prestanna sje
eitt af peim böndum, sem sameina liugi safnaða og
presta en sundra ekki. Yjer viljum jafnvel stíga
feti framar og leggja pað til, að pær 6000 kr. til
uppbótar brauðum, sem nú eru goldnar úr landsjóði
falli burtu.
Eptir pví, sem stendur í yfirlitinu yfir brauða-
matið lb78, eru pær tekjugreinir, sem vjer höfum
ráðið til að afnema, að upphæð 60,018.96 kr. En
lándsjóðsgjald til presta er 6000 kr. Verður pá öll
upphæðin, sem parf að jafna niður rúmar 66.000 kr.
Vjer höfum leitast við að finna víst jafnaðar-
gjald, sem ekki væri eins af handahófi og ef pví væri
jafnað niður eptir efnuin og ástæðum. Gjaldið parf
að koma á alla sem prestpjónustu purt'a og njóta,
par sem margir peirra eru nú uudanpegnir prest-
gjaldi. J>að parf að vera ölluin auðreiknað; pað parf
að leggjast á pvi pyngra og Ijettara sem fieiri eru
að vinnft fyrir gjaldinu og öðru afia fje til heimil-
anna. J>að parf að leggjast ljett á barnamenn, sem
baslast með fátt fólk, stundum ekki nenia foreldr-