Suðri - 08.01.1884, Blaðsíða 3

3
sinna og er fjarri allri þeirri hjálp, sem
YÍsindamenn geta fengið í öðrum lönd-
um, verði að hafa sig allan við til pess
að geta notað efni pað sem fyrir hendi
er nokkurnveginn. Einn örðugleiki
er pað, sem eigi er gott við að eiga,
að vísindalegar ritgjörðir er eigi hægt
að fá prentaðar á íslandi ef uppdrætt-
ir fylgja, en peir ern alveg nauðsyn-
legir ef gott gagn á að vera í ritgjörð-
unum, og aðrar ritgjörðir myndalausar
mega bíða heil og hálf ár, áður en
hægt er að fá peim komið út. Yfir-
lit yfir ferðirnar í sumar vona eg að
komi í «Andvara», en nánari lýsingar
á hinu einstaka ineð uppdráttum af
eldfjöllunum o. fl. í útlendum tíma-
ritum.
Arferðið í Raugavallasýslu 1SS3.
(eptir Sighvat alpingism. Arnason).
Árinu 1883, sem pegar er liðið, má
hváð landsgagnið snertir hér í Rang-
árvallasýslu telja sumt til gildis eða
góðæris en sumt ekki. Til góðæris má
telja pví gott vetrarfar yfir höfuð alla
vetrarmánuðina: janúar, febrúar, marz
og apríl, svo skepnur gengu vel und-
an, góðviðri að jafnaði hásumarmán-
uðina, góðan grasvöxt á endanum á
valllendi og haustskurð með betra móti,
haustið fremur gott en pó nokkuð
rigningasamt og nú pessa vetrarmán-
uði nóv. og des. vetrarfar í meðallagi,
harðindalítið, en mjög umlileypinga-
samt.
par á móti má telja pessu ári til
óárs vorkulda venju fremur allt fram
undir Jónsmessu og parafleiðandi gróð-
urleysi og málnytubrest allan fyrri
liluta sumarsins, grasbrest á túnum
víðast hvar og kályrkjumissi svo mik-
inn, að kálgarðar voru á mörgum stöð-
um lítt nýtir og á sumum stöðum ó-
nýtir með öllu. Isýting á lieyskap var
í eysti'i liluta sýslunnar (Landeyjum
og undir Eyjafjöllum) með lakara móti,
töður manna hröktust og hirtust illa
sökum ópurka, og allerfitt gekk að
purka allan sláttinn í peim sveitum,
svo hey urðu soruð og brunnu á sum-
um stöðum, en að vöxtunum til varð
heyskapur í fullu meðallagi.
J>egar nú á petta allt er litið, mun
mega telja petta ár í fullu meðallagi
i ytri sveitum sýslunnar, sem ekki urðu
fyrir óperrunum um sláttinn, en í hin-
um sveitum sýslunnar má telja árið
nokkuð lakara en meðalár, eptir pví
sem pau hafa verið yfir höfuð á pess-
ari öld. |>ess utan urðu inar sömu
eystri sveitir sýslunnar fyrir hlutaleysi,
pví sjávarafli varð með langminnsta
móti bæði fyrir öllum Rangársandi og
í Vestmannaeyjum, en allar pœr sveit-
ir áttu par mest undir ineð pá at-
vinnugrein sína. Svo pegar litið er á
pessar prjár sieitir útaf fyrir sig (Eyja-
fjallahreppana báða og Austurlandeyj-
ar) bæði til sjós og lands, pá má telja
peim árið fremur bágborið, og pví held-
ur sem hagur manna varð með lak-
asta móti undir, sökum undangenginna
óára, sem kunnugt er.
Inn 21. des. f. á. kl. 4'ý e. m.
kom hér jarðskjálptakippur allsnarpur.
Af nafnkenndu fólki liefur látizt í
sýslunni á pessu ári: 6. febr. Jónas
bóndi Kjartansson á Drangshlíð um
fimmtugsaldur, mesti dugnaðarmaður
og vel látinn; 27. febr. Einar bóndi
ísleifsson á Seljalandi Gissurarsonar,
hálfáttræður (f. 1808), afbragðsskipa-
smiður, vel að sér ger, og í alla staði
merkismaður; 12. apríl Ouðmundur
bóndi Brynjófsson á Keldum, vel að
efnum búinn og í heldri bænda röð;
7. nóv. Steinunn Isleifsdóttir' hús-
freyja í Eyvindarholti, alsystir Einars
sál., sem áður er nefndur; 21. des.
Ouðrún Böðvarsdóttir á Strönd, um
fimmtugt, góðfræg kona og vel að sér
RIT D Ó M A R
eptir Gest Pdlsson.
I.
Jökulrós, tvær skáldsögur eptir Ouðm.
Hjaltason. Akureyri 1883.
Herra Ouðmundnr Hjaltason hef-
ur enn á ný dregið út á djúpið með
skáldskap sinn og nú í priðja sinn
gefið út rit í pá stefnu. í formálan-
um fyrir Jókulrós nefnir hann rit pau,
er liann áður hefur gefið út, «Fjólu-
dal» og «Melablóm», og segir hann:
«í báðum pessum bókum liggja rcetur
og frjóangar til ails ins hezta, sem
eg hef ritað og tolað hœði utanlands
og innan“. Eg fyrir mitt leyti pekki
nú ekki petta „allt ið bezta», sem
hr. Guðm. hefur «ritað og talað bæði
utanlands og innan». En pað er mér
óhætt að fullyrða, að séu ávextirnir
samboðnir rótunum og frjó-öngunum,
pá er víst harla lítið skáldskapar- eða
fegurðar-bragð að peim.
Herra Guðmundur fræðir oss einnig
um í pessum formála, að «liann liafi
menntast, ferðast og framast um öll
Korðurlönd 1 6 ár». í Norðanfara 21.
árg. 1883, nr. 51—52, segist hann í
skáldlegu og einkum fegurðarfræðislegu
tilliti hafa lesið Brandes og Taine.
Og í sömu grein (nr. 49—50) lætur
1) Seiuunn sál. liúsfi'ú Sighvatar alþms. var
að þeirra áliti, er hana pekktu, rnesta af-
bragðskona að öllu atgervi og mannkostum
og sómi stéttar sinnar. — Ritsjjórinn.
hann í veðri vaka, að hann standi
svona nokkurn veginn jafnfætis H. C.
Andersen.
J>egar á petta er litið, pá er auð-
séð, að hr. Guðm. er maður, sem hef-
ur allmikið álit á sjálfum sér. |>á er
að gæta að pví, hvort pað er byggt á
rökum eða ekki.
Eg ætla strax að taka pað fram,
að mér getur ekki skilizt, að pað hafi
við nein rök að styðjast. Hafi liann
lesið Brandes og Taine, pá hefur hann
hvorugan skilið og engin líkindi eru
til, að hann verði jafningi H. C. And-
ersens, svo lengi sem hann dvelur á
pessum linetti.
Áður en eg fer lengra, skal eg geta
pess, að eg gerði sex atrennur að pví
að lesa fyrri skáldsöguna í Jökulrós,
«Sögubrot af Jökli Auðunarsyni»; mér
leiddist hún svo, að eg hætti hvað
eptir annað, pangað til eg loksins tók
kjark í mig og las hana til enda, og
eg man ekki eptir, að eg nokkru sinni
hafi verið fegnari að vera búinn með
bók, en pegar eg var búinu með sögu-
brotið af Jökli. Hitt skal eg játa, að
«Hraunið» hef eg aldrei komizt til
enda. Eg tók á öllu pessu litla sálar-
preki, sem eg á í eigu minni, og
kornst með hörmungum aptur á 3.
hlaðsíðuna í síðari skáldsöguiini. I>ar
hætti eg, og við J>að mun eg láta
sitja svo lengi sem eg lifi.
«Sögubrot af Jökli Anðunarsyni»
er svo úr garði gert, að mér er óhætt
að fullyrða, að tíundi hver smaladreng-
ur á Islandi hefði getuð gert pað eins
gott og sumir ef til vill betra; pað er
sannarlega langt frá pví, að rnaður
geti á nokkurn hátt séð, að höfundur-
inn hafi «ferðast, framast og mennt-
ast um öll Norðurlönd í 6ár» og lesið
Brandes og Taine. Miklu hægra væri
að ímynda sér, að höfundurinn liefði
lifað menntunarlausu einlífi á einhverju
koti fram í einhverjum afdal á íslandi
og gert sér pað til dægrastyttingar að
rita upp afkárasögur pær, er einveran
fæddi í ómenntuðum smalaanda.
Svo eg fari stuttlega yfir sögubrot-
ið af Jökli, pá er pað petta:
Jökull ólst upp hjá fósturforeldrum
sínum. Allt hugmyndalíf hans í bern-
sku er svo afkáralegt og kynlegt, að
mestu furðu gegnir. En samt semur
hann sjálfur guðfræði í hernsku (bls.
7). J>að er svo sem auðvitað, að hann
hugsai' sér tmdra-jurtir, undra-Amm
og undra-dýr, sem tala eins og œðri
ódauðlegar verur. Steinarnir leika og
syngja, o. sv. frv. Svo hugsar hann
sér, að fólk komi á loptskipi til
að heimsækja hann og hitt fólkið á
bænum. Eg tryði nú reyndar miklu