Suðri - 08.01.1884, Blaðsíða 4
4
betur manni, sem hefur «framast, ferð-
ast og menntast um öll Norðurlönd í
6 ár» til að eiga hugmyndina um
loptshipið, en harni uppi í sveit á Is-
landi. En álfalegasta atriðið í æsku-
lífi Jökuls er pó sagan um viðureign
hans og ljósherans (lychnis). Jökull
var nefnilega logandi hræddur við ljós-
herann; «bann sló hann með hníf og
ljá, bar á sér önnur blóm til varnar
og bað Guð hjálpar» í angist sinni —
en allt var til ónýtis, Jökull var hrædd-
ur við Ijósberann, eins og manneigt
naut og par við sat og pó var hann
um petta leyti 12—14 ára og rétt á
eptir er talað um Jökuls «náttúrlega
kjark og sálarhreystb (bls. 9'—11)!
Allan pennan kjánaskap «héldu sumir
gáfnamerki», en peir «urðu fleiri, sem
álitu pað sérvizku og hlógu að honum».
Eg get ekki neitað pví, að eg hefði
sjálfsagt verið í síðari flokknum ef eg
helði nmgengizt petta undrabarn. Nú
fer Jökull að yrkja; fyrst voru kvæð-
in «mjög fátækleg og um lítt merka
hluti,,; svo fer hann að yrkja sálma.
Seinna fer hann að «yrkja um fegurð
náttúrunnar* og «pað gekk liðugt».
J>að lítur út eins og pað hafi gengið
hálfstirt og skrykkjótt með sálmana
og ina htt merku lduti (bls. 11—12).
Nú kynnist Jökull Astu og pau fara
að draga sig saman; pó er Jökull
nokkuð tregur 1 fyrstu, pví honum
finnst sem Asta virði eigi skáldgáín
síns sem vera ber. Samt skrifar hann
henni biðilsbréf, brot úr pví er svona:
«Elskulega Asta! Hjarta mitt finnur
enga hvíld nema hjá pér; — pú ert
fagrari hverju blómi. jpegar ég sé
pig og pína blíðu sál gegnum bláu
augun pín, pá lífgast og lifnar bjarta
mitt. Eg elska pig og ást sú mun
vara allt fram í dauðann. 0! dyl
ekki lengur ást pína f'yrir mér o. s. frv.»
pað er óhætt að segja, að pað mun
ofboð óvanalegt biðilsbréf, sem hr.
Jökull hefur hér skrúfað saman. Með
bónorðið gengur pað mjög seint og
mjög tregt. Og einu sinni pegar hr.
Jökull sem optar er ,ið biðja Astu, pá
«viknar hann, mest pó vegna pess, að
honum datt í hug, að nú væri hans
farna sæla og sakleysi horfíð bls. 22.»
Hr. Jökull áleit pað sjálfsagt einhverja
höfuðsynd mannkynsins að biðja sér
stúlku! Svo gengur hann í framfara-
félag og yrkir par margt t. d. pessa
ofboð afhaf'narlausu vísu:
Yordagur blómfagur upp runninn er;
andans til sólhæða(!) lypti eg mér;
lít eg par stórsálna(!) hugdjarfan her,
heims alla menntun á vængjum sem
ber'. (bls. 23.).
1) Ef maður værí glettinn, gæti maður
snúið vísunni dálitið við og haft hana svona:
Seinast lofast pó Ásta honum, svona
hér um bil að minnsta kosti; hún
liugsaði, að „betxa vœri að eiga hann
en að vera mannlaus“. (bls. 24.). Nú
f'ara pau bæði á grasafjall, tjalda í
hvammi við f'ossgil og «par voru ótal
blóm, sem breiddu sig út og létu líf
sitt fyrir pau Jökul og Ástu, sem lágu
þar i faðmlögum alla nóttina. Í\ú
varð hann lirit iun» (bls. 25). J>að er
ekki gott að vita af hverju hann nú
varð hrifinn, en liklega á maður að
lesa pað milli línanna. Síðar stendur
«J>au sofnuðu seint» (bls. 25.) nl. hr.
Jökull og Ásta, «sem var góðsöm í
sér» (bls. 13); hún segir (bls. 26.)
rétt eptir pessa nótt, að sér finnist
«hvammurinn eins og helgur staður“.
J>á stingur hr. Jökull upp á pví. að
ást peirra geti «helgað fieiri staði en
pessa». En nú kemur snurða á allt
saman, sem veldur pví, að pess er ekki
getið framar að pau hafi hrigaö íleiri
staði Astu varð sú glópska á, að
segja við Jökul: . . . «ekki held eg
samt, að pú sért neitt verulegt skáld».
Eptir pessi orð fjarlægðist Jökull hana
meir og meir og eptir nokkra stund
sér hann fielgu; svo segir höíundur-
xnn: «J>að var ekki laust við að hon-
um færi að lítast á hana“ (bls. 30 ).
Samt varð nú ekkert úr pví. Svo
hugsar nú Jökull, að «bezt væri að
vera laus við Ástu, að minnsta kosti
á meðan hann væri að íraniast'1. Svo
pegar hann fer af landi hurt, kveður
hann hana svo kuldalega, að «hún
lagðist veik af sorg og gremju» (bls.
31.), Eg skal fara stutt yfir sögu
hans erlendis, en að eins geta pess,
uu Iiaim \ tii oi Islitnu sexxi ,,\uiúug
hetja" (bls. 31.), pegar^pað var lastað,
og ort ótal kvæði um Island og gerði
pað að göfugri, gyðjidíkri konu“. Hr.
Jökull veit ekki, að hann er iangt frá
inn fýrsti sem í kveðskap hefur gert
Island að gbfugri, gyðjulíkri konu.
Maður sér valla svo nokkurt íslands
mínni, að pessai'i «göf'ugu gyðjul kri
konu» sé ekki potað par inn í ein-
hverstaðar og allt lieimfært upp á Is-
land. Svo fær hr. Jökuil hlýjan liug
til Bjareyjar (bls. 34). Hann skrifar
henni til; i bréfinu segist hann «fórna
henni kvæðum sínum eins og frum-
gróða anda sins“ (bls. 35.). Bréfið
endarsvona: «Andi minn kveður yður
sætt» ! (bls. 36 ). Seinna skrif'ar hann
lienni biðilsbréf'; par er í petta: «.Eg
fell á kne fyrir yðar hjarta“\ (bls.
37.) og allt annað í bréiinu er eptir
pessu. En pað stoðaði ekki vitund;
Bjargey pverneitaði honum. Svo hittir
hann ungan gáfumann, sem er misskil-
innogdeyr „mjög voveifieya“ úr tær-
ingu Hetjan Jökull segir pá: «Hans
skal eg hefna með orði og verki á öll-
uxn, sem ofsækja andans-bræður lians»
(bls. 38.). Svo vrkir hann kvæðið «in
liðna hetja», sem byrjar á pví, að
skáldið stendur eitt sinn hjá auðri
gröf utast í kirkjugarði; l.vísanendar
svona:
aleinn sa-t par kaldur nár
Dauðinn eins og dæmdur (bls. 38).
Svo fréttir hann að Ásta sé dáin (bls.
Guðmundur Hjaltason upp runninn ei',
andans til sólhæða lyptir hann sér,
lítur par stórsálna hugdjarfan her,
heims alla menntun á vængjunum
ber!
43) og er eklci annað að sjá, en að
pað hafi verið einmitt af harmi vegna
hans, enda sannast pað síðar (bls. 55).
En rétt á eptir stendur, að hann segði
Karli, vini sínum frá pví, «að hann
nú ekki lengur tryði pví, að nokkur
ást væri tih. J>að er ekki gott að
samrýma petta: Stúlka deyr af ást til
hans og einuiitt pá liættir hann að
trúa pví, að nokkur ást sé til. Á 45.
bls. kemur enn fyrir í kvæði: «hug-
mynda her, heims alla menntun á
vængjuni sem ber». J>að er eins og
höf'. hafi fengið slíka ofurást á pessari
setningu, að hann vilji korna henni
alstaðar að. Enn liittir hann barn-
unga stúlku sem Lilja heitir. Hm
hana segir hr. Jökull: «Góð stúlka
er petta . . . sæll væri eg, ef eg fengi
hana». Hún er sii 4. í röðinni, ef eg
man rétt, sem hans «rúmgóða» hjíirta
«innibyrgir». En ekkert verður úr pví,
eg meina í trúlofunarátt eða gipting-
ar. Ekki er pess heldur getið, að pau
hafi heigað neina staði. — Svo fer nú
hr. Jölcull aptur til íslands og skömmu
síðar vitrast Ásta honum í draumi og
segir honum pá hreint og beint: «J>etta
höl'uð hefur pú eyðilagt»! pegar hann
er að tala við Björn vin sinn, segir
hann rneðal annars: «pví skeð getirr
menn skilji skáldgáfu mína eptir dauða
minn, ef' heimuriun kemst uokkurn.
tíma svo laugt o. sv. frv.». Eg er
mjög hræddur um, að eins fari fyrir
hr. Guðmundi og hr. Jökli, peir mega
líklega báðir bíða lengi eptir pvi, að
heimurinn komizt svo langt, að hann
skilji skáldgáfu peirra. í formála
pessa kvers segir höf. að Jökull endi
muu pvi «aö byija nýtt niaiimlyggða-
líf»! Eg hefi ekki orðið var við, að
manndyggðalífið kæmist nokkurstaðar
að í sögubrotinu. J>að endar á pví,
að Jökull gengur upp á oíurbátt fjall
og syngur par einhver ljóð um «bar-
áttu andans» (bls. 58—60). En ekki
sézt neitt bera á manndyggðalíí'inu.
Svona er nú sagan!
(Niðurl. í næsta bl.).
Askoriin.
Hér með eru það mín vinsamleg
tilmœli, að allir þeir sullaveiku, sem
eg hef haft til lœkninga og sem frá
minni hendi hafa farið annaðhvort
grónir eða á góðum batavegi (eptir
ástungu eða bruna), vildu sýna mér
þá velvild, að skrifa mér sem ná-
kvæmast, hvernig heilsufari þeirra
hafi verið varið síðan, og sérstak-
luya taka fram, hversu lengi útferð-
■in úr sullinum hafi haldizt við á þeim,
sem eigi voru grónir, er þeir fóru
frá mér.
Bvík, 27. nóv. 1883.
J. Jónassen
béraðslæknir.
Hjá mér fást góðir karlmanns- og
kvennmannsskór, sterklega tilbúnir.
Einar Jmrðarson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Gestur Pálsson.
Útgefandi og prentari:
Einar J>órðarson.