Suðri - 26.01.1884, Qupperneq 2

10
Ið eina, sem pá líknar, er, að efna-
hagur vor standi svo og atvinnuvegir
vorir verði í pví lagi, að vér fáum af
eigin rammleik borið afharðærið. |>að
kemur líka flestum saman um Jað,
að kvikfjárrækt vor og fiskiútvegur
g æti staðið svo, að vér pyrftum ekk-
ert harðæri að óttast. jpegar svo er,
pá getur oss ekki annað fundizt en
að sjálfsagt sé, að öllum hljóti að vera
ljóst, að pað sem ping og pjóð fyrst
af öllu parf að leggja allt kapp á,
parf að verja öllum kröptum sínum
til, pað er að reyna að búa svo um
hnútana, að landið verðí sj á Ij -
b j a r g a svo Jijótt sem unnt er. |>að
eitt og ékkert annað er lífsatriði
pjóðar vorrar.
]>ess vegna verður löggjafarvaldið
að sjá svo um, að einhver peninga-
stofnun komizt á í landinu, svo menn
geti fengið fé til pess að reyna að gera
eitthvað með. ]>ar næst verður lög-
gjafarvaldið með viturlegum lögum
að reyna til að ráða bót á pví, sem
aflaga fer í atvinnuvegum vorum og
leggja alla alúð á, að láta ekkert ó-
reynt, sem í voru valdi stendur, til
pess að hlynna að peim af fremsta
megni, eptir pví, sem efni landsins
leyfa, og gera allt sem unnt er fyrir
búfræði og pilskipasjómennsku; mun-
um vér síðar í blaði voru birta rit-
gjörðir um pau efni með aðstoð góðra
manna. Yfir höfuð finnst oss upp-
fræðing alpýðunnar, bæði í andlegum
og ef til vill einkum í verklegum efn-
um, vera sá ,fáni“, sem allir góðir og
nýtir drengir hér á landi eiga að fylkja
sér um.; Af uppfræðing alpýðunnar
fljóta allur framfarir pjóðanna í at-
vinnuvegum og efnahag.
Ef ping vort leggur allt kapp á
þetta og lætur ekkert eptir liggja að
þessu verði komið áleiðis svo fljótt og
svo viturlega, sem kostur er á, pá verð-
um vér að segja, að pingið hafi nóg
að starfa allmörg ár, pví að pingið
stendur að eins annaðhvort ár, ping-
tíminn er stuttur, og vegna efnahags
landsins, nú sem stendur, er með öllu
óráðlegt að lengja hann. ]>ó að byrði
sú, sem alpýða vor hefur að bera, sé
eigi pung 'jða stór, pegar miðað er
við álögur í öðrum löndum, pá er hún
nógu pung fyrir alpýðu voru og of-
þung, pegar hörð ár bera að höndum.
Ef unnt væri, ætti pess vegna fremur
að létta en pyngja á bændum hér á
landi.
Oss finnst, að sumum hér á landi
gleymist pað svo opt, að swíða pjóð
vorri stakk eptir vexti. ]>essa baráttu
fyrir þingrœði hefur nú ritstjóri «]>jóð-
ólfs •> sjálfsagt lánað frá Dönum, eins
og hann hefur lánað frestandi synj-
unarvald frá stjórnarskrá Norðmanna.
Danir, eða vinstrimenn með peim, hafa
um langan aldur bariztfyrir pingræði
og in síðustu fjórtán árin hefur aðgang-
urinn verið svo harður, að öll lög-
gjöf hefur svo að segja legið í dái.
Ráðgjafarnir hafa ekki viljað láta und-
an neðri deild pingsins og neðri deild
pingsins hefur enga samvinnu yiljað
eiga við ráðgjafana. AfleiðiiigjiijFul af
pessu hefur orðið, að löggjöf Damnerk-
ur hefur orðið að standa í stað, par
sem engu markverðu lagaboði hefur
orðið framgengt. Danir eru langt
komnir í atvinnuvegum og ekkert land
í Evrópu er að líkindum betur yrkt
að sínu leyti en Danmörk, enda er
efnahagur pjóðari^ííar í bezta lagi, en f
allt wn það finna allir beztu menn
Dana sáran til pess, hvílík fádæma
apturför pað er fyrir pjóðina og allan
hag hennar, að standa svona lengi í
stað. x f
]>að liggV nú í augum uppi, að
margfalt óhægra yrði fyrir oss en Dani
að vinna pingræði. Vérgætum geng-
ið að pví vísu, að eins færi hjá oss og
með Dönum, að eptir skamma stund
yrði samkomulag pingsins og ráðgjaf-
ans orðið svo, að öll löggjöf hér á
landi fengi hvíld, hver veit hvað marga
tugi ára. Yér getum ekki liugsað oss
neitt hraparlegra fyrir land og pjóð en
pað. Yér sem ekkert erum komnir
áleiðis í neinu, sem erum eptirbátar
annara pjóða nær pví í öllu, vér ætt-
um að geta boðið ráðgjafa vorurn og
stjórn Dana byrginn, lagt alla löggjöf
á hilluna og setið svo rólegir löggjaf-
arlausir tugi ára eptir tugi ára.
Nei, nei, pað er allt0f glannalegt
og léttúðugt fyrir oss eins og nú stend-
ur á hér á landi að fara að tala um
pingræðisbaráttu. Hér er ekki rúm
eða færi á, að tala um pingræði eða
pingræðisregluna, hvort slíkt er pjóð-
unum sjálfsagður gæfu- og framfara-
vegur eðaekki. En ritstjóri ]>jóðólfs *>
gefur oss að líkindum færi á pví síðar.
]>að er auðvitað ýmislegt að stjórn-
arskrá vorri og engum dettur í hug
að neita pví, að henni sé ábótavant.
Stjórn landsins pyrfti sjálfsagt að vera
meiri í landinu en hún nú er. ]>að
er pess vegna ekki ætlun vor, að menn
eigi alveg að gleyma pví eða sleppa
pví. Nei, engan veginn, en annað
verður um mörg ár að sitja í fyrir-
rúmi, og pað er, eins og vér höfum
tekið fram, að landið verði sj á If-
b j ar g a, svo jijótt sem unnt er.
Dálítil hugvekja uin Iífsábyrgð
eptir
Dr. med. J. Jónassen.
Eins og mörgum mun vera kunn-
ugt lét eg síðastliðið ár prenta á ís-
lenzku leiðarvísi til að nota lífsá-
byrgar- og framfærslustofnunina í
K.höfn, og hefur almenningi verið gef-
inn^Ícostur á að fá hann ókeypis. ]>ví
er ver og miður, að fáir hafa hirt um
að hagnýta sér petta. Eg efast eigi
um pað, að petta kemur eigi til af
pví, að menn eigi sjái, hversu miklum
hagsmunum pað er bundið að tryggja
líf sitt, heldur kemur pað af eintómu
umhugsunarleysi, menn draga pað og
draga, par til allt er um seinan. Sérhver
sá, sem tryggir líf sitt eða kaupir líf-
eyrir handa konu sinni verður auðvitað
að leggja á sig dálítinn árlegan skatt;
margur getur eigi risið undir honum
en margur er á liinn bóginn, sem á
hægt með pað og pað eru einmitt peir,
sem eg hér á við. ]>að eru sérílagi
okkar duglegu sjómenn, sem dags dag-
lega hætta lífi sínu, sem ættu að
hugsa út í pað, að konan og börnin
eigi pyrftu að komast á vonarvöl, ef
peirra missti við. Sá sviplegi aðburður,
sein fyrir skemmstu kippti í burt svo
mörgum ágætum mönnum ætti að
minna menn á petta. ]>eir sjómenn
og bændur, sem pess eru umkomnir,
ættu sannarlega að sjá, að pað er ekki
lítid varið í pað, að kona peirra og
börn ættu vissa fjárupphæð vísa ef
peir kynnu frá að falla; og hvað parf
pá sjómaðurinn eða bóndinn að leggja
á sig pungan skatt til pess að eiga sér
petta víst?; til pess að eiga pað víst,
að konan fengi eins konar eptirlaun
eptir sig látinn? Fyrir fáein lýsipund
af saltíiski getur t. a. m. prítugur sjó-
maður tryggt konu sinni 25 ára gamalli,
100 kr. lífeyri eptir sig látinn. Margri
ekkju mundi eigi muna lítið um 100
kr. á hverju ári; jafngamall bóndi
parf eigi að leggja pyngri skatt á sig
en að selja vænan sauð á hverju hausti
til pess að tryggja konu sinni 25 ára
gl. 100 kr. í æfilangan lífeyri eða
eptirlaun. Eg skal tiltaka annað dæmi:
Ef maður, sem er t. a m. 35 ára gl.
vill sjá svo um, að dánarbúi hans verði
útborgað 1000 kr., pá parf hann eigi að
leggja annan skatt á sig en andvirði
nokkra lýsipunda af saltfislci á ári
hverju meðan hann lifir, eða bóndinn
vænan sauð á haustin; ef 25 ára gl.
sjómaður vill fá tryggingu fyrir pví
að 2000 kr. verði útborgaðar dánarbúi
hans, parf hann eigi að leggja pyngri
árlegan skatt á sig en 1 /* skp. af salt-
fiski eða bóndiun 2 tvævetra sauði.
Eg vil nú spyrja, eru ekki mjög marg-
ir meðal vor, sem gætu séð af pessu
V* skp. eða pessum tveim kindum á
ári liverju, án pess að peir pyrftu að
draga annað við sig og væri pað eigi
mikil huggun fyrir hann að vita til
pess að konan og börnin ættu pó pessa
fjárupphæð vísa ef hann skyldi falla
frá? Eg tel víst, að flestir séu mér
samdóma.
dÖt3* Leiðarvísir til að nota lífsá-
hyrgðar- og framfærslustofnnuina frá
1871 fœst ókeypis hjá hr. hér-
i