Suðri - 08.03.1884, Blaðsíða 1

Af Suðra koma 3 blöð lit
á mánuði. Uppsögn með
3 raán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Árgangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert..
2. árg.
ffjf" Bitstjóra „SUÐBA“, Gest
Pálsson, er að hitta í liúsi Jakobs
Sveinssonar, rétt við tjörnina, nálœgt
kirkjunni, hvern virkan dag kl. 3—
4 e. m.
Utgefanda og afgreiðanda
„SUÐBA“, Einar þórðarson, er að
hitta í prentstofu hans hvern virkan
aag. Hann tekur á móti öllum
borgunum fyrir blaðið, einnig móti
öllum útistandandi skuldum fyrir 1.
árganginn.
Auglýsingar eru teknar í blaðið
fyrir töluvert miuna verð en í hin
sunnlenzku blöðin, 8 a. fyrir prent-
aða meginmálslínu og 10 a. fyrir
prentaða smálínu. Útbreiðslu mun
„SUÐBI“ hafa nokkuð líkt og hin
blöðin.
Nœrsveitamenn eru beðnir að
vitja blaðsins „Suðra“ á afgreiðslu-
stofu hans, i prentsmiðju Einars
pórðarsonar.
K j ö r k v e n n a
á ýmsuin timum og hjá ýmsurn þjóðum,
eptir
l)r. phil. H. Hóffding,
. prófessor við háskólann í Kaupmannahöfn'.
Nú á tímum er eklti um annað
meira rætt í Evrópu og Ameríku, en
um pað, hvort kjör kvenna í mann-
félaginu eigi ekki að vera önnur en
þau hafa verið. |>etta kemur mönn-
um til að íhuga og grennslast eptir,
hvernig pessu haíi verið varið á
ýmsum tímum. Gái menn að mann-
kynssögunni 1 pessu skyni, pá sjá
menn hrátt, að staða kvenna í mann-
félaginu hefur ekki átt stöðugum fram-
förum að fagna, heldur hefur pessu
atriði ýmist farið fram eða aptur;
stundum hefur hagur kvenna hatnað,
en svo versnað aptur, og enn í dag
eru kjör peirra mjög ólík hjá inum
ýmsu pjóðum. Inn ítalski sjóliðs-
foringi Bove, sem var með Norden-
skiöld, pegar hann sigldi kring um
Asíu, fór einu sinni ferð til Eldlands-
ins, en Eldlandið er ey ein við suður-
horn Ameríku. J>ar er hörð veðrátta og
eyjarskeggjar lítt siðuð pjóð. Bove hef-
1) Hér er pýtt úr dönsku aðalefni úr ræðu
er Dr. Höffding helt um petta efni.
Ritstjórinn.
Reykjavík 8. marz 1884.
urritað bók um ferð sína. Segirhann
par frá pví, að bændurnir áeyjunnineyti
matar síns við hál mikið, en konurn-
ar og hörnin verði að standa álengd-
ar og horfa á, hvað pjáð sem pau
séu hæði af hungri og kulda. |>egar
bændurnir eru búnir að matast svo
sem föngin og lystin leyfir, fá kon-
urnar og hörnin að komast að yln-
um af bálinu og tína saman og borða
leyfar hændanna.
Af þessari stuttu sögu sjá menn
strax, að staða kvenna ertvenns kon-
ar, önnur gagnvart mönnunum, en
hin gagnvart börnunum. Mennirnir
koma hér fram sem inir sterku að
líkamsaflinu til, sem einvaldir drott-
nar yfir konum og hörnum. Kon-
urnar eru veikbyggðari og verða að
lúta styrkleik mannanna, en líkams-
aflsins og annara yfirhurða neyta
mennirnir til að láta konurnar líða
skort og leggja peim á herðar mikla
vinnu og þungar byrðar. Lítum vér
svo á konuna gagnvart hörnunum, pá
sjáum vér, að pað er hún, sem geym-
ir blíðleik pann, sem mannkyninu er
gefinn, og pað er ef til vill af þeirri
ástæðu, að konur eru kallaðar ið veik-
hyggða kyn (det svage kjön). Astin
milli móður og harna kemur hver-
vetna í ljós, jafnvel hjá lítt siðuðum
pjóðum eða villiþjóðum. Og pessi ást
skín alstaðar út úr mannkynssög-
unni frá elztu tímum. J>ess vegna er
pað engin orðafroða, pó menn hafi
kallað konur inn betri helming mann-
kynsins.
Hjónahandið var svo stofnað á in-
um elztu tínium, pegar öll mannúð
og menning var í bernzku, að menn-
irnir ræntu sér konum frá nágranna-
ættflokkunum. Svo breyttist pað með
tímanum í pá átt, að mennirnir keyptu
sér konur. En hvort heldur konan
var fengin með ránum eða kaupum,
var hun alltaf skoðuð sem eign manns-
ins. Vinnunni var svo skipt milli
karls og konu í fyrstu, að mennirnir
neyttu aflsmunar og lögðu konum sín-
um á herðar allaverstu og pyngstu
vinnuna. Og svo er enn í dag hjá
ýmsum villiþjóðum; konurnar vinna
haki hrotnu fyrir heimilinu, enhænd-
nrnir fara á veiðar eða herjast við
nágranna-ættflokkana. J>egar svona
6. blað.
er, þá er konan præll mannsins, og má
enn í mörgu sjá pess vott hjá siðuðum
pjóðum t. d. hjá fiskurunum á vestur-
ströndinni á Skotlandi norðanverðu.
J>egar gætt er að vinnu kvenna
hjá villiþjóðunum, sjá menn að líkams-
kraptar peirra geta orðið allmiklir.
En kjör þeirra eru svo í hjónahand-
inu, að æfi peirra er sannkallað
eymdalíf; pær verða snemrna ellilegar,
og pess eru eigi fá dæmi, að stúlkur
hjá villipjóðum liafa veitt sér bana
af ótta fyrir hjónahandinu.
Ómannúðlegasta og elzta skipting
vinnunnar milli karla og kvenna var
pví pannig, að maðurinn lagði kon-
unni á herðar verstu og erfiðustu
vinnuna. Síðar var vinnunni skipt
á pann hátt, að konan varð húsmóðir,
en þeirri breytingu var til vegar
komið á pann hátt, að þrælar voru
látnir vinna vinnu pá, sem verst var
og erfiðust og konurnar höfðu
áður unnið. J>annig varð prælahaldið
meðal til pess að hæta kjör kvenna,
en eptir sem áður skoðuðu menn kon-
una sem lægri veru og verk hennar
langtum pýðingarminni en störf
mannsins. Hér má nefna margkvæni
(polygami) og einkvæni (monogami);
par sem margkvæni er, er konum gert
harla lágt undir höfði; en par sem
einkvæni er hefur konan miklu meira
frjálsræði. J>ess vegna er einkvæni
almennt hjá siðuðum pjóðum.
A kjörum kvenna geta menu yfir
höfuð mælt menningarstig þjóðanna.
J>anuig hældu Forngrikkir sér af pví,
live kjör kvenna þeirra væru miklum
mun hetri en Austurlandabúa, sem peir
kölluðu pursa (barbara); og pó töldu
Grikkir ekki konuna fullkominn mann.
Hjá Rómverjum voru kjör kvenna
nokkuð betri en hjá Grikkjum, og Róm-
verjar gleymdu ekki að liæla sér af
þeim yfirburðum yfir Grikki. Krist-
nin hefur haft mikil áhrif á kjör kvenna.
Hún varð fyrst til þess að kenna pað,
að konur væru menn eins og karlar
og með pví að halda pví fast fram
hefur hún bættkjör kvenna stórmikið.
Kristnin lætur hjónabandið vera kom-
ið undir sampykki konunnar, par sem
feðurnir áður gerðu út um allt pess
konar, venjulega án þess að spyrja mey
pá, er giptast átti, um, hvort henni
23