Suðri - 08.03.1884, Blaðsíða 2
24
líkaði vel eða illa. En að hinu leyt-
inu heldurkristnin pví íast fram, að kon-
ur standi körlumjeigi jafnfætis og þess-
ari skoðun heldur kirkjan enn í dag.
In önnur skipting vinnunnar milli
karla og kvenna er þannig í pví fólg-
in, að konan varð húsmóðir og pað
var viðurkennt að hún stæði eigi mann-
inum jafnfætis. Á vorum tímum hefur
því verið hreift, livort eigi sé full á-
stæða til, að skipt sé í priðja sinn
vinnunni milli karla og kvenna, pann-
ig, að konum gefist betra færi á, en
verið hefur, til að efla hæfilegleika pá,
sem þeim eru gefnir, og láta þeim al-
veg frjálst að þroskast. Menn geta ef
til vill haft pað á móti pessu, að slíkt
útiloki konur frá starfi peirra í heim-
ilislífinu. En slíkt mun eigi jpurfa að
óttast. Hjónahand og heimilislíf er
ekkert mannvirki, lieldur er pað nátt-
úran sjálf sem kemur slíku til leiðar.
Eái konur færi á, að láta hæfilegleika
sína proskast á allan hátt, pá geta pær
einmitt langtum betur skilið menn sína,
tekið pátt í tilfinningum peirra, hugs-
unarlífi og starfi, og á pann hátt verið
peim til miklu meiri aðstoðar en áður.
Konur af háum stigum fá eitthvað að
starfa, í stað pess að nú vinna sumar
konur liarla lítið, pegar maðurinn hef-
ur svo miklar tekjur, að nægilegt er
fyrir heimilið. Enn kemur eitt til á-
lita, og pað er pað, að konur eru allt
af fleiri en karlar, eins og Málthus1 *
hefur sannað, og pess vegna geta ekki
allar konur orðið húsmæður. Seinast
pegar fólk var talið, reyndist að kon-
ur voru 754 þúsundum fleiri en karlar
á |>ýzkalandi og að í Kaupmannahöfn
einni voru konur 20 þúsundum fleiri
en karlar. ]>að gefur að skilja, að all-
ar konur geta ekki orðið húsmæður,
pegar pessu er svona farið og pá ligg-
ur ekki annað fyrir peim, sem afgangs
verða, en að standa í einhverri pyð-
ingarlítilli stöðu hjá öðrum, eða menn
verða að öðrum kosti að sjá um, að
þeim geíist færi á, að afla sér mennt-
unar til pess að sjá sér borgið á ann-
an liátt.
Til eru þeir menn, er ætla, að það
sé mikið böl fyrir mannkynið, að kon-
ur séu fleiri en karlar. En sú skoð-
un er alveg röng. |>að hefur sýnt
sig, að konur orka miklu, geta gert
mannkyninu mikið gagn 1 mörgum
greinum, sem pær hingað til hafa
verið útilokaðar frá, og pegar vel er
að gætt, pá mun víst mjög örðugt að
sýna hvaða störf pað eru, að herpjón-
ustu undantekinni, sem eðlisfar kvenna
útilokar pær frá. Skilyrðið fyrir pví,
að mannkyninu fari ávallt fram, er
pað, að ávallt verði peir fleiri og fleiri,
1) Malthus (1766—1834) var frægur ensk-
ur þjóðmegunfræðingur, sem hefur gert mjög
markverðar uppgötvanir og athuganir um
mannfjölda og manntjölgun í keiminum. Ritstj.
sem fá færi á að láta alla hæfilegleika
pá, sem þeim eru gefnir, menntast,
eflast og proskast og petta á jafnt
við konur sem karla.
Keynzlan sýnir líka, að konur eru
færar um að taka pátt íýmsum störf-
um, sem þeim hingað til hefur ekki
verið leyft að fást við, og að pær opt
og mörgum sinnum liafa leyst pau
prýðilega af hendi. J>egar ið mikla
tröllvirki, hrúin á milli New-York og
Brooklyn, var byggt, varð byggingar-
meistarinn veikur, pegar komið var
eigi langt áleiðis með brúna. En pá
tók konan hans við, skipaði fyrir
verkum og lauk við brúna og pótti
hún snilldarlega af hendi leyst.
A þessari öld hefur skoðunin á
kjörum kvenna breyzt fjarskalega mik-
ið. A öldinni sem leið var pað álit-
ið mjög ótilhlýðilegt, að konur kynnu
að skrifa, og jafnvel Holberg var á
móti pví, að konur legðu orð 1 ræður
karlmanna. I gömlum lögum ýmsra
Bandaríkja 1 Ameríku var bóndanum
leyft að berja konu sína og tiltekið í
lögunum hvað «spanskrörið» ætti að
vera digurt, sem hann mætti typta
hana með. Nú á dögum hafa konur
í ýmsum Bandaríkjunum fengið póli-
tiskan kosningarrétt og er pað álit
flestra, að á pví fari mjög vel, og að
slik nýbreyting hafl verið til gagns
og heilla fyrir ríkin.
Síðan hreifing komst á petta mál
um rétt kvenna og frelsi þeirra eru
ekki nema rúm 40 ár. Baráttan fyrir
frelsi þrælanna í Ameríku var ný-
byrjuð, konur tóku pátt 1 henni og
fylgdu frelsi prælanna fram af alhug.
Svo var haldinn fundurmikill íLund-
únum um petta mál, til pess að lýsa
yfir óbeit á prælahaldinu. Á fund-
inn voru gerðir sendimenn úr ýms-
um héröðum Ameríku og á sumum
stöðum voru konur kosnar til farar-
innar, pær er bezt höfðu gengið fram
í baráttunni gegn þrælahaldinu. En
pegar á Lundúnafundinn kom fengu
konur eigi sæti þar, pótt pær væru
kosnar til fundarins með miklum at-
kvæðamun og pótt hægt væri að sanna,
að einmitt pær konur, sem neitað var
um sæti á fundinum, ættu inn bezta
pátt í, að petta mikla mannúðarmál
um frelsi prælanna í Ameríku, var
svo vel á veg komið.
Nú er að pví komið, að skera
verður úr, hvort ekki skuli enn á ný
skipt störfum með körlum og konum,
skipt á pann hátt, að konur séu látn-
ar standa alveg jafnfætis körlum og
njóta alveg sama réttár og þeir. |>að
er engin ástæða til að ætla, að með
pessu verði raskað þeirri röð og reglu,
sem náttúran hefur einu sinni sett,
pví mismunur sá, sem er á eðlisfari
karla og kvenna, verður aldrei beygður á
bak aptur. En par sem konum er
afmarkað og afskammtað verksvið, pá
er mikil liætta fyrir að raskað sé röð
og reglu náttúrunnar, pví í pessu at-
riði vita menn harla lítið um hverja
takmörkun náttúran hefur sett. Ef
konum aptur á móti er látið alveg
frjálst að menntast svo sem unnt er,
og efla gáfur pær allar og hæfileg-
leika, sem þeim er gefið, pá ,er skil-
yrðið fengið fyrir pví, að pær nái
þeirri stöðu í mannfélaginu, semnátt-
úran hefur gert þeim hægt að öðl-
ast.
I í>jóðólfi 8. bl, p. á. stendur um
Péturá G-rund (þorsteinsson) að hann
sé sagður uppvís orðinn að sauðapjófnað i
ásamt tengdasyninum. En í 4. blaðinu
stendur eptir «Borgfirðing» að álveg
rángliermt sé, að Pétur sé nokkuð við
nokkurnpjófnað kenndur; ogsvopar fyr-
ir neðan kemur ritstjórinn með afsökun
fyrir pví hvernig pessi flugufregn liafi
komist í hlaðið, nefnil: að hún liafi bor-
ist hingað (í Kvík) «með mönnum ofan
af Akranesi» Af pví eg á heima á
Akranesi og kem pví paðan pegar eg
kem til Reykjavíkur, vil eg liér með
piggja mig alveg undan peim áburði
að hafa borið til «bæjarins» pessi ó-
sannindi. Eg pekki Pétur frá æsku-
árum okkar og frá margra vertíða sam-
veru að állt öðru en óráðvendni, og
tel pað óheppilega framhleypni fyrir
ritstjórann að hafa orðið til þess að
koma pessum óhróðri um saklausan
sómamann út um allt ísland og víðar og
víðar. Og til pess að pessi uppspuni í
fjóðólfi verði ekki of lífseigur skora
eg á ritstjórann að nafngreina pann
af Akranesi sem hefur horið honum
ófrægðina, ella verð eg að álíta hann föð-
ur að henni sjálfan.
Af pví eg þykist vita að ritstjóri
]>jóðólfs muni eigi taka í blað sitt pessa
áskorun mína, pó hann að réttu lagi
sé skyldur til pess, vil eg hiðja herra
ritstjóra «Suðra» að ljá henni rúm
í sínu blaði; pá get eg líka verið viss
um, að pessi litla grein kemur óhreytt,
en pví get eg ekki treyst af reynslunni
um meðferð á ritgjörðum, er ritstjóri
J>jóðólfs hefur tekið.
Akranesi 1. marz 1884.
Hallqrmiur Jónsson.
* ' *
.*
Vér höfnm fengiö aðsenda grein, sem
„Nokkrir Borgfir8ingar“ standa undir um
petta efni og byrjar hún svona: „Oss pykir
bæði íllt og broslegt að líta yfir fréttasafn
’pjóðólfs". En oss þykir óþarfi að prenta
hana. þar sem grein horra Ilallgríms er prent-
uð hér að ofan og greinir með nafni hafa
ætíð langtum meiri þýðingu en nafnlausar
greinir. En af því brétíð cr mjög fróðlegt
og fræðandi fyrir ritstjóra „þjóðólfs“ og vel
ritað, þá viljum vér bjóða honum að koma
einhvern tima til vor kl. 3—4 e. m. og lesa
brétið. pegar hann svo I næsta sinn (sem
líkl. verður í næsta blaði „pjóðólfs") fer að
skýra frá „afar-mikilli útbreiðslu“ og„dæma-
fáu áliti“ pjóðólfs, þykir oss eigi m e ð ö 11 u
ómögulegt að hann kunni að finna á-
stæðu til að undantaka Borgarfjarðarsýsfu.
Ritstjónnn.