Suðri - 29.03.1884, Blaðsíða 2
32
bamaskóla, en styrkurinn yrði að pví
fullkomnari notum, sem honum væri
kostað upp á menn með fullproskuð-
um skilningi, og sem jafnframt væru
að menntast verklega og pannig ger-
ast hæfilegir til innar pýðingarmiklu
hændastöðu; en pað pykir almenn-
ingi að gagnfræðaskólanum, að lær-
lingarnir nái par ekki nógu praktiskri
menntun fyrir bændalífið.
Eg ætla skólahaldaranum sjálfum
að kenna ágrip af jarðyrkjufræðinni
með fyrirlestrum, og að lærisveinar
borgi fæðið um pann tíma, sem peir
njóta bóklegrar kennslu.
Yér purfum að auka menntun
bændastéttarinnar bæði fræðilega og
verklega, en með tilliti til kostnaðar-
ins verðum vér að sníða oss stakk ept-
ir vexti. Eg álít pví nóg fyrir svo
fámenna og fátæka pjóð að hafa einn
vísindalegan bímaðarskola. En úr
pekkingarskortinum 1 inu verklega
ættu jarðyrhjuskblarnir að bæta. Og
gagnfrœðakennsluna hygg eg að mætti
auka á sem kostnaðarminnstan og hag-
feldastan hátt, eins og að framan er
á bent.
Með pessu fyrirkomulagi væri held-
ur ekkert lagt á hættu; pví jarðyrkju-
skólahaldararnir pyrftu ekki að hafa
fleiri lærisveina, en peir sæu sér vel
fært, og gagnfræðiskennslan væri eigi
kostuð af inu opinbera nema við pá
af skólum pessum, sem hefðu tiltekna
lærlingatölu (t. d. 10 minnst); ann-
ars ætla eg skólahaldaranum sjálf-
um að komast yfir að kenna læri-
sveinum sínum ágrip af pví, sem nauð-
synlegast er að vita, til að geta skilið
tilgang pess, sem peim er kennt að
gera. En að kunna að vinna ogvita
ástœðurnar fyrir vinnuaðferðinni
álít eg að sé nóg krafizt af jarðyrkju-
lærlingum. Ið víðtækara nám heyrir
til vísindalegri búfræði og gagnfræði,
og geta jarðyrkjulærlingarnir máske
stundað pað á undan, samhliða eða
eptir á. En einkum virðist mér nú
ríða á pví, að menn læri að vinna.
Bréf frá fréttaritara Suðra
við Eyjafjörð.
Veðráttan hefur í vetur fram und-
ir petta verið ákaflega óstillt, svo slíks
eru fá dæmi. Fyrri lilut vetrarins
gengu ákafar rigningar og krapahríðar
aptur ogaptur, og einatt keyrði niður
allmikinn bleytusnjó, einkum til fjalla
og í inum hálendari sveitum, en tíð-
in var jafnframt mjög frostalítil, svo
mikið af peim snjó, sem féll, piðnaði
jafnóðum aptur. LTm áramótin var
mikill hlákustormur og rigning, en svo
komu úr nýjárinu fáeinir logndagar,
inir einu á vetrinum allt fram að síð-
ustu dögum, sem hafa verið stilltir
með liægu frosti. Nú eru sveitirnar
hér nærlendis mjög misjafnar yfir að
líta; 1 sumum tiltölulega lítill snjór,
en ísalög mikil á flatlendi, aptur er í
sumurn allmikil fannfergi og annað-
hvort haglítið eða haglaust fyrir ailar
skepnur. J>egar á allt er litið, hafa
mikil liey gengið upp hjá bændum til
pessa, jafnvel par sem snjólítið hefur
optast verið, pví flestir vita vel, að
pað nægir elcki skepnunum, pó jörðin
sé auð, ef veðrið er illt, pvískepnurn-
ar horast niður, ef pær eru látnar
hrekjast úti 1 illviðrum, og að missa
haustholdin af peim fyrri hluta vetr-
ar, er að stofna öllum búpeningi í voða;
pví pó menn kappgefi skepnunum,
eptir að pær eitt sinn hafa misst hold-
in, pá kemur pað fyrir ekki. J>að er
ekki neitt kynlegt, pó sjúkdómar í fé
manna og ef til vill fjárfellir, hallæri
og margs konar volæði heimsæki pau
héruð, par sem lítið er gætt peirrar
rcglu, að láta fénaðinn ekkert missa
af haustholdum fram á útmánuði; en
pótt hann megrist pá talsvert síðast á
vetrinum, sakar margfalt minna, ef
að eins megurðartími sá er ekki langur.
Á pessum árstíma er hér venjulega
ekki um sjávarafla að tala, enda er
pað heldur ekki nú.
f essa daga er hér talsverð hreyf-
ing í sveitunum við Eyjafjörð út af
ýmsri óreglu, lagabrotum og refjum, er
á næstliðnu sumri hafa átt sér stað
af hálfu norskra síldarmanna. Hrepps-
nefndir sveitanna, er að firðinum liggja,
hafa snúið sér til yfirvaldanna og
stjómarinnar með röksamlega kæru
yfir pessu og áskorun um, að betra
eptirlit verði haft hér eptir en hingað
til með inu útlenda fiskimannastóði,
er ingað flykkist nú á penna fjörð
hvert sumar, svo hundruðum eða jafnvel
púsundum skiptir. |>ó margir í pess-
um sæg séu heiðarlegir og reglusamir
menn, pá er, sem vænta má, «misjafn
sauður 1 mörgu fé», og ekki fáir, sem
purfa eptirlits og aga. En petta ept-
irlit hefur verið harla lítið og aginn
pví minni, enda er ekki svo auðvelt
að koma pessu við, nema settur sé
einn maður eða fleiri við fjörðinn, sem
hafi pann starfa á hendi, að líta eptir
síldarveiðunum á sumrin, og vald til
að aga, pá sem óreglu hafa í frammi.
J>ó ekki séu mörg ár síðan inir
útlendu síldarmenn fóru að leita hing-
að, pá er meira enn sýnilegur munur
á pví, hvað peir hafa fært sig upp á
skaptið með ýmsa óreglu, ójöfnuð og
ósvífni á pessum fáu árum. Fjörður-
inn lítur út sem berjaskyr, pegar mörg
hundruð báta eru um hann allan að
elta síldina. J>a.r sem peir svo verða
varir við hana, kasta peir nótum sín-
um. Bændur eiga margir síldarlagnet,
sem peir láta liggja í sjónum, og eru
pá pessi net peirra einatt rifin upp
og illa meðfarin, pví til pess að taka
úr vegi frá sér veiðarfæri landsmanna,.
pykjast pessir utanríkismenn hafa góð-
an rétt. Svo er nú síldin veidd parna
í netlögum, tekin upp í báta öldungis
ómæld, flutt í eitthvert utanríkis skip-
ið og söltuð par niður í tunnur, en
allopt engin grein gerð fyrir landshlut
úr henni, heldur farið á burt með
alla veiðina, einatt yfir fjörðinn í
annað lögsagnarumdæmi. J>ó bændur
fari með vinnumenn sína frá orfinu
og rói út í pessi skip, til að heimta
landshlut sinn eða verð fyrir hann,
pá verður pað ósjaldan árangurslaust.
J>eim er ef til vill ekki einu sinni
svarað, eða þeim er svarað einhverju,
sem peir ekki skilja, og sem stundum
er, pegar einhver er svo fær, að hann
skilur pað, tómar vöflur og vífilengj-
ur, eða ef til vill eitthvað ekki betra.
Ef peim er ekki synjað um landshlut
gjörsamlega, af peirri ástæðu, að nót-
in hafi elcki verið fest við land, pá er
poim mjög opt sagt, að svo og svo
margir eigi veiðina í félagi, sinn á
hverju skipi, er liggnr sitt í hverri
áttinni, poir verði að sækja til livers
peirra pann hlutann, sem honum beri
að greiða, nema ef peir vilji pá held-
ur bíða svo og svo lengi, pangað til
greiðendur séu viðlátnir að sendapeim
pað. J>ennan kost neyðast pá margir
til að taka, heldur enn að verja mörg-
um dögum til að leita uppi pá, sem
peim er vísað til, og aldrei er að vita,
hvar hægt sé að hitta, par sem skip-
in liggja á víð og dreif um allan fjörð
og færa sig pegar minnst varirúrein-
um stað í annan, eru einn daginn út
við Hrísey, en annan inn á Akureyr-
arpolli o. s. frv. En biðin eptir borg-
un fyrir landshlutinn verður stundum
löng, og pegar bónda fer ekki að lít-
ast á blikuna, og hann fer loksins að
leita uppi skuldunauta sína, eru peir
ef til vill allir á burtu.
Norðurljósíifærin á Esjunni.
Eptir Sophus Tromholt.
Eptir tilmælum ritstjórans skal eg
skýra hér stuttlega frá færum peim,
sem eg reisti uppi á Esjunni.
Próf. Lemström frá Helsingjafossi,
formaður rannsóknarstöðvanna «So-
dankylá» norðarlega í Finnlandi,
gerði í fyrra vetur nokkrar tilraunir,