Suðri - 23.04.1884, Síða 1
Af Suðra koma 3 blöð út
á mánufti. Uppsögn meft
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Árgangurinn 34 blöft kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert..
2- árg.
S v a r
u})}> á si’eiii séra Lárnsar Halldórs-
sonar í lllí. til 120. bl. Fróða.
I grein pessari hefur séra Lárus
ritað «um hreifingar í kyrkjumálum á
Austurlandi». Eptir fjrrirsögninni að
dæma, mátti húast við, að tildrög, or-
saldr og afleiðingar pessara hreifinga
væru par sagðar og skýrðar með Ijós-
um, einföldum og leiðbeinandi rökum.
En petta er pó eigi á pann veg, pví
að ritgjörð séra L. er að mestu leyti
hnútukast til tveggja fréttaritara, ann-
ars í Nf. og hins í Suðra, að ógleymd-
um biskupinum. Sér í lagi er pað pó
fréttaritari Suðra, er hann virðist purfa
að svala sér á, og er á öllu auðséð, að
hann hefur ætlað sér að kveða pann
draug niður til fulls og aðra pá, er
eigi liafa fallist á aðferð hans né Reið-
firðinga1 í kyrkjumálinu, og sem, eptir
hans áliti, «hafa nóg af ófrelsishug-
hugmyndum, en lítið af sjálfstæðri
liugsun». J>aðereinsog hann álíti alla
pá hugsun ófrelsislega og ósjálfstæða,
er ekki samrýmist hans eigin skoðun-
um, peim er hann hefur lýst yfir í
kyrkjumálunum. En sé pessi ritgjörð
hans lesin ofan í kjölinn, pá virðist
hún bera pað með sér — líkt og in
langa gr. lians 1 Nf. í sumar — að hún
sé fremur rituð í peim tilgangi, að
halda vörn uppi (gegn almenningsá-
litinu) fyrir gjörðum sínum og afleið-
ingum peirra í pessu máli, með peirri
orðkringi og útúrsnúningi, sem honum
virðist vera svo lagið, heldur en til
pess að leiða sannleikann í Ijós 1 kyrkju-
málinu yfir höfuð. En pað er minna
en ætlast mætti til af öðrum eins
manni og honum að ímynda sér að
slíkt mál sem kyrkjumálið eða al-
gjörð breyting á skipulagi kyrkjunnar
verði sótt og unnið með orðkrókum
einum.
Séra L. virðist vera hissa á peirri
«djörfung eða réttara að segja fífl-
dirfsku» fréttar., er hann fari að «slá
um sig með lögunum» sér í lagi par
sem hann komist svo orði að pað sé
pýðingarlaust «að segja sig úr lögum
við lögin nema með nýjum lögum» og
er auðséð að hann vill gjöra höfund-
inn hlægilegan fyrir «allan lagaslátt-
inn». Yér skulum nú blátt áfram
skýra frá, hvað fyrir féttaritaranum 1
Suðra vakti, er hann sló pannig um
1) Reiðfirðingar = fríkyrkjumennirnir f
Hólmasókn.
Reykjavík 23. apríl 1884.
sig með lögunum og mun pað eigi ó-
fróðlegt fyrir almenning að sjá, livort
pesssi lagasláttur lýsir nokkru minna
«skynbragði» á lögunum heldur en
pær innvitnanir í lögin, er séra L.
kemur með í Fróðagreininni.
|>að er kunnugt, að Reiðfirðingar
sögðu sig úr pjóðkyrkjunni (o: hættu
að nota inn skipaða pjóðkyrkjuprest)
að eins fyrir pá sök, að peim presti,
er peir æsktu eptir, var eigi veitt
brauðið. Nú voru pað lög, að peir
réðu veitingunni er brauðið veittu, en
eigi Reiðfirðingar; pegar nú Reiðfirð-
ingar fengu eigi að ráða pví, sem peir
engin ráð áttu á að lögum, pá tóku
peir sig út úr söfnuðinum. Að segja
sig úr lögum við lögin verður pví liér
ið sama sem að segja skilið við söfn-
uðinn og lög hans sem safnaðar og
gjörast með pví flokkur, sem vildi
standa fyrir utan pau lög, er til voru,
en sem peir pó enn standa undir.
J>að er pví sagt rétt til að slá um sig
og beint út í loptið, er séra L. spyr:
«Hvar eru lög fyrir pví, að hver mað-
ur á íslandi sé skyldur til að vera í
pjóðkyrkjunni?» pví að pað er sitt
livað, að vera ekki skyldur til að vera
í pjóðkyrkjunni og liitt að segja sig
úr löguin við lögin. Eða getur séra
L. sannað, að Reiðfirðingar séu úr lög-
um við pjóðkyrkjuna, pótt peir liafi
sagt sig úr lienni? Nei, séra Lárus!
pað dugir ekki forvígsmönnum frí-
kyrkjumálsins að «æpa hátt» um rang-
indi við «trú og kristindóm» og pré-
dika óstjórnarhugmyndir móti «lögum
og gömlum venjum» nema reikning-
arnir milli beggja málsparta, pjóð-
kyrkju og fríkyrkju, séu gjörðir vel
upp áður.
Séra L. segir «að pað sé eigi sam-
boðið neinum öðrum, en eins ófrjáls-
lega hugsandi, römmum ríkiskyrkju-
manni, eins og Suðrahöf. virðist vera»,
að segja «að kristnir menn o. s. frv.,
sem liafa myndað hjá sér lögbundið (!)
safnaðarfélag o. s. frv. séu ekki neitt».
Með pessu slær hann smiðshöggið á
orðkringi sína, pví að Suðrahöf. hafði
aldrei sagt né viðurkennt, að (inir svo
nefndu) fríkyrkjumenn í Reiðarfirði
væri «lögbundið safnaðarfélag» og vér
skorum á hann að sanna, ef hann get-
ur, að peir hafi verið pað, pá er frétta-
greinin í Suðra var rituð í marzmán.
1883. Að bera annað eins á borð fyr-
ir almenning og petta, er varla sam-
boðið öðrum en peim, sem er miður
10. blað.
vandur en vera ætti að meðölum, til
að styrlcja málstað sinn með.
Á einum stað segir séra L. «Sann-
leikurinn í pessu efni» (að segja sig
úr pjóðk.) «er auðsær bæði af eðli
hlutarins og stjórnarskránni, sá sann-
leikur, að sérhverjum inanni á íslandi
er frjálst hvort hann vill vera í pjóð-
kyrkjunni eða ekki». Hér er auðsjá-
anlega átt við 46. gr. stjórnarskrárinn-
ar: «Landsmenn eiga rétt á að stofna
félög til að þjóna guði með peim
hætti, sem bezt á við sannfæringu hvers
eins». þegar vér berum nú petta sam-
an við orsök pess, að Reiðf. sögðu sig
úr pjóðkyrkjunni og sem vér höfum
tekið fram áður að var sú ein, að peir
fengu eigi að ráða hverjum brauðið
var veitt, pá viljum vér spyrja séra L.:
Er pað að fá „að þjóna guði“ o. s. frv.
ið sama sem að fá að ráða pví hverj-
um presti brauðið er veitt ?! Mun pá
séra L. pora að ábyrgjast að veiting-
arvald safnaðanna' «sé pað hellubjarg,
sem kyrkja Jesú lvrists er byggð á»?!
Enn er séra L. svo hróðugur yfir
pví, að skoðun fréttaritarans í Suðra
«sé srottin af pví, að pað er mest
gildi hefur í augum hans í pjóðkyrkj-
unni séu tekjurnar* og par af leiðandi
skapar hann honum pá hugsun, að
«peningar séu ekki réttindi». En par
sem fréttar. í Suðra sagði, að «Reiðf.
væru í lögum við hvorttveggja eins
eptir sem áður, bæði kyrkjuna og prest-
inn», pá er pað svo að skilja, ef séra L.
hefur eigi skilið pað áður, að á meðan
þeir eða hver annar söfnuður, er eins
stæði á fyrir, væru eigi orðnir lög-
bundið og (hvað pá heldur) löghelgað
fríkyrlijufélag með sérstökum réttind-
um eða undanpágum (frá lögum) sem
slíkt, pá hefði pað enga praktiska pýð-
ingu fyrir pá og þeir gætu eigi öðlast neinn
praktiskan rétt með pví, að hafa sagt
sig úr þjóðkyrkjunni. En með pessn
er alls eigi sagt að tekjuspursmálið sé
álitið aðalatriði í pjóðkj'rkjunni yfir
höfuð, enda mun tírninn skera úr pví,
hvor nærgætnari hafi verið og heilráð-
ari Reiðf., Suðrahöf. eða séra L., par
sem liann gefur í skyn 1 Eróða að
dómstólarnir muni dæma peirn í vil
um gjaldskylduspursmálið til pjóð-
1) petta er að eins sagt til þess, aft sýna
hve hæpin röksemdaleiðsla séra L. er og
hvernig paft lftur út, er orðkringi hans er
snúið upp 4 sjáifan hann, en alls eigi til að
gjöra lítið úr þvf, aft söfnuftir fái meiri hlut-
deild 1 veitingarvaldinu en áftur.
39