Suðri - 07.06.1884, Blaðsíða 2

56
væri í engu frábrugðinn kláða peim,
sem að undanfórnu hafi stungið sér
niður á kind og kind, og haíi eigi
fremur nú en áður sýnt sig sóttnæm-
an, en játuðu pó, að meiri hrðgð væru
nú að honum en áður, enda væru til
pess eðlilegar orsakir, pær, að á síðasta
hausti hafi gengið miklar rigningar og
krapahríðir, svo sauðfé hafi um tíma
verið síhlautt og forugt sökum leka í
fjárliúsum. pessir menn voru pví
mjög á móti pví, að niðurskurður færi
fram. Aptur á móti var hæði lög-
reglustjórinn, pingmaður Suður-ping-
eyjarsýslu og amtmaður sjálfur á pví,
að við hafa skyldi niðurskurð innan
peirra takmarka, sem getið er um að
framan, og telur amtmaður pað víta-
vert, ef yfirvöldin hefðu alls elckert
skipt sér af pessu máli, í peirri von,
að hér væri að eins að ræða um sak-
lausan hrúður- eða óprifakláða, pótt
slíkt aðgjörðaleysi hefði getað hjálpað
til, að leyna fjárkláðanum um stund-
arsakir.
Læknirinn í 12. læknishéraði, sem
skoðaði kláða pennan, fann reyndar,
eins og áður er sagt, maur 1 sumum
hinna kláðsjúkul kinda, en par nyrðra
vantaði næg tæki til pessað rannsaka,
»hvers eðlis kláði pessi væri«, eins
og amtmaðurinn kveður að orði, og
hvort pessi maur, sem læknirinn fann,
væri hinn sami og var í kláðanum á
Suðurlandi, og hvort kláðinn væri
sams konar og sunnlenzki kláðinn. Af
peim sökum sendi amtmaður lands-
höfðingja sýnishorn af hrúðrinum af
hinum kláðsjúku kindum í pingeyj-
arsýslu, sem maur varfundinn í, til
pess að nákvæmari skoðun og rann-
sókn gæti fram farið um lcláða-
maurinn.
Að undirlagi landshöfðingja hefur
landlæknirinn skoðað pennan norð-
lenzka kláðamaur í sjónauka, sem
stækkar 140 sinnum, og var nóg af
honum 1 hrúðrinum ; varð sú niður-
staðan af peirri rannsókn, að pessi
hinn norðlenzki kláðamaur sé hinn
reglulegi sóttnæmi kláðamaur, hinn
sami og fannst í kláðanum hér syðra
og finnst í hverri kláðsjúkri kind um
heim allan; enda er enn eigi fundinn
nema ein tegund af kláðamaur á
sauðfé.
Landlæknirinn hefur með aðstoð Sigf.
• Eymundss.tekið ljósmyndir af maurnum,
eins og hannlítur út í sjónaukanum, svo að
aðrirútífrá geti fengið nokkurn veginn
ljósa hugmynd, hvernig kláðamaur á
sauðfé lítur út.
Auk pessara kláðafrétta úr Norður-
Múlasýslu og pingeyjarsýslu hafa enn
fremur borizt talsverðar kláðasögur úr
Húnavatnssýslu, en sem vér höfum
enn eigi fengið neinar áreiðanlegar
skýrslur um; en pó ætlum vér óhætt
að fullyrða, að maur hafi fundizt par
1 kláðanum einnig, eins og 1 háðum
hinum sýslunum.
Af pessum skýrslum er auðsætt, að
kláðinn er kominn um talsvert svæði
pingeyjarsýslu, og hver veit, nema
hann sé víðar, en hann hefur enn
fundizt; pví að pótt einhver kláða-ó-
prif finnist, er hætt við, að pau séu
eigi svo vandlega skoðuð, sem skyldi,
rir pví Norðlendingar hafa enn pessa
hina óhappalegu skoðun, að kláðinn
sé eigi hættulegur, eða með öðrum
orðum: sé saklaus og meinlaus, svo
lengi sein hinn útlenzhi kláðamaur
finnist eigi. En úr pví pað er full-
sýnt og sannað, að maurinn í pessum
norðlenzka kláða sé hinn sami, sem
hinn útlenzki, og pví sama eðlis, pá
ætti pað að vera næg ástæða fyrir
fjáreigendur, hæði að skoða vel fé sitt
og ganga úr skugga um, að pað sé
óprifalaust, og, ef einhver óprif finn-
ast í fénu, pá að reyna að hafa pau
hurtu sem fyrst með hentugum lyfj-
um, pví að enda pótt hættan fyrir
úthreiðslu kláðans með maunrum sé
miklu minni, en almenningur á Is-
landi hefur ætlað, pá er hún pó ávallt
nokkur, og hin sama af pessum ldáða-
maur eins og ritlendum.
Vér höfum eigi lieyrt pess getið,
að nokkur eigni pennan kláða aðflutt-
um kláðamaur, eða hafi reynt til að
rekja feril hans fráútlönd., eins og gjört
var við sunnlenzka kláðann. Er pað pví
komið fram, sem svo opt hefur sagt
verið, að íslendingar gætu húizt við
kláðanum, hvenær sem vera skyldi, ef
svo bæri undir.
«Andinn lifir æ hinn sami».
Amtmaðurinn játar sjálfur, að
»enginn efi sé á pví, að liægt sé að
lækna» kláðann, en allt um pað er pó
tekið til pess óyndisúrræðis, að murka
skuli kind og kind, eptir pví sem
kláði komi fram í henni, og með pví
móti húa svo um hnútana, að kláð-
inn haldist sem lengst við, í stað
pess að taka allt féð, sem á kláðabæj-
unum er, og baða pað. |>ví að pað
verður að gæta pess, að pótt enginn
vottur sjáist enn á peim kindum, sem
hafa verið saman við hinar kláðsjúlcu,
pá erpessi eða hin skoðun ferfram, pá
getur kláðinn verið kominn í ljós við
næstu skoðun á einhverjum peim
kindum, sem heilhrigðar við
fyrri skoðunina. Og|úr pví kláðinn
er læknandi, eins og hann sannarlega
er, hvers vegna eiga pá Júngeyingar
að vera að eyða fjárstofni sínum að ó-
pörfu? Jnngeyingar munu hafa fund-
ið til undanfarandi harðæris, eins og
ílestir aðrir landshúar, og munu
purfa fremur að aulra fjárstofn sinn en
minnka, enda sýna pað lánin, sem
peir pegar hafa fengið úr landssjóði
til fjárkaupa, meiri en nokkur önnur
sýsla landsins. |>að er pví vonandi,
að peir hætti murkinu, pví að peim
er að engu óhættara fyrir kláðanum
fyrir pað, en hafi við lækningar og
almenn höð á öllu sínu fé hið fyrsta,
sem peir geta pví við komið. Lækn-
ingar og almenn böð eru hin áreiðan-
legasta aðferð til að rýma hurtu og
verjast kláðanum. Til slíkra haða má
hafa hæði tóbaksseyði hæfilega sterkt
og olíusætu (Glycerindip), en einkum
viljum vér ráða hændum, að við hafa
karbólsýruböð, pví að pau eru hæði
áreiðanlegust, handhægust og vanda-
minnst af öllum höðum, og setjum
vér hér leiðbeiningu um pað, hversu
pau baðlyf skuli nota, enda pótt mörg-
um sé notkun peirra kunnug, bæði af
reynslunni og af fyrirsögn Snorra
heitins dýralæknis ; «góð vísa er eigi
of opt kveðinn«, með pví líka eigi er
víst, að fyrirsögn Snorra heitins sé í
hvers manns höndum.
J>á er við hafa skal karbólsýruböð,
skal ætla 1 pund (eða lakan hálfan
pott) af óhreinsaðri karbólsýru í hverja
15—16 potta (30—32pund) af hreinu
vatni', einkum sé kindin með óprifum;
en ef kindin er óprifalaus, má vatnið
ef til vill vera nolckru meira, en við
pennan lög verður að blanda að
minnsta kosti 1 pundi af grænsápu,
pví að aunars er mjög hætt við, að
karbólsýran samlagist eigi vatninu til
fulls, lieldur fijóti ofan á, og getur
hún pá hrennt kindina. Fyrst skal
taka grænsápuna, og leysa hana vel
í sundur í heitu vatni, svo miklu,
sem til pess parf; síðan verður bezt,
að láta karbólsýruna saman við penn-
an sápulög, og hræra pað vel saman,
og að pví búnu hella pessuin legi sam-
an við vatnið í baðkerinu, en vatnið á
að vera vel nýmjólkurvolgt, og eigi
meira, J>etta bað er og ágætt til að
varna alls konar kláða-útbrotum á
1) Snorri lieitinn dýralæknir ætlaði 1 pund
af karbólsýru nóg i 20—25 potta (40—50
pund) vatns, en það bað ætla ég nokkuð lint,
ef kindurnar eru veikar, og að eins '/a pund
grænsápu; en hann gjörir ráð fýrir, að kúa-
hland sé haft í baðið að 'lt. En með pvi
bændum mun þykja fyrirhöfn, og þeir eiga
eigi ávallt hægt með, að safna þvi hreinu, þá
gjöruni vér eigi ráð fyrir neinu kúahlandi,
þvi að það er tii skemmda á baðinu, ef kúa.
hlandið er mjög saurblandað, eins og hverjum
gefur að skilja, þvi að þá gengur lögurinn
eigi eins vel inn i hörundið.