Suðri - 28.06.1884, Qupperneq 1
Af Suðra konia 3 blöð út
á mánuði. Uppsögn með
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
■
Árgangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert
2.
ar«.
Reykjavík 28. júní 1884.
16. 1)1 að.
Um piirfamenn og öreigagiptingu
eptir
pórð Guðmundsson, hreppstjóra.
— » «—
Af pví að eg í niðurlagi greinar
peirrar am meðferð á skepnum o. fl.,
er stóð í 5. tbl. «Suðra», leiddist til
að minnast á sveitarpyngslin her á
laudi, og gat pess, að eg áliti fátækra-
löggjöíina, eða galla á henni, vera eina
af aðalorsökum til peirra, hefur nú —
af merkum manni — verið skorað á
mig að láta í ljósi ítarlegri skoðun
rnína um petta atriði. |>að var að vísu
ekki meining mín, pegar eg skrifaði
áminnsta grein, að fara frekar út í
fátækramálefni, heldur . minntist eg á
pau í pví skyni, að pað kynni að gefa
öðrum — mér færari til pess — til-
efni til að gera pað, og pó pað sé enn
ekki fram komið, hýst eg við, að menn
fari innan skamms að taka petta stóra
vandamál til nákvæmlegrar íhugunar,
svo nokkuð verði húið að ræða og rita
um pað fyrir næsta ping. En svo að
eg láti í té pað, sem af mér er heimt-
andi, skal eg, vegna téðrar áskoruuar,
minnast á nokkur peirra atriða, er eg
pykist sakna í fátækralöggjöíinni.
|>að er óneitanlega vandaverk að
semja lög, pví nálega öll lög eru tak-
mörk milli réttinda mannfélagsins og
persónulegs frelsis einstaklingsins; en
pó eru lög um fátækramálefni pað
öðrum frenmr, og pví er slíkt laga-
smíði mörgu öðru vandasamara, enda
hafa allar breytinga-tilraunir liingað
til strandað á pví, að mönnum hefur
eklti komið saman um pessi takmörk,
pví mönnum hefur ávallt pótt öðruin-
hvorum mishoðið með peim: mannfé-
laginu eða einstaklingnum, p. e. purfa-
manninum, og má húast við að pau
verði heldur ekki auðfundin framveg-
is; en pó má ei svo búið standa.
Sveitarpyngslin eru sú landplága, sem
menn verða að gera sér far um að lina,
en liún verður eklti linuð nema með
lögum, lögum sem talsvert auka vald
hreppsnefnda en prengja að purfa-
mönnum, svo sem mannúðin frekast
leyfir.
Eyrst verður pá fyrir mér pað
spursmál, hvort maður sá, sem skyldu-
ómaga (barn eða foreldri) á, er upp-
eldis nýtur af fátækra fé, skuli öld-
ungis óháður ráðstöfun hreppsnefndar
peirrar, er sér um uppeldi ómagans.
Mörgum mun virðast gengið nærri
réttindum hans með pví að lirepps-
nefndin visti hann par, sem henni
sýnist, en pó frelsi hans væri nokkuð
takmarkað væri varla hrópandi rang-
læti, t. a. m. hann væri skyldur að
eiga heima í hreppnum, ef nefndin
skipaði svo fyrir, pví pað er næstum
viðbjóðslegt, að margir peirra, er pann-
ig eru óbeinlínis purfamenn, flögta
svallandi sveita og sýslna á milli, án
pess að hafa nokkra staðfasta atvinnu,
og álít eg pví meiri harðýðgi sýnda
bjargvættum sveitarfélaganna, með pví
að neyða pá til að ala slíka slæpinga
eða skyldulið peirra, heldur en hinum
með pví, pó peir væru ekki látnir al-
veg sjálfráðir, enda er háttalagi sumra
peirra svo varið, að peir mættu álítast
«óalandi, óferjandi og óráðandi öllum
bjargráðum» hvar sem peir færu í ó-
leyfi hlutaðeigandi hreppsnefndar. Líkt
má segja um suma peirra, sem sjálfir
eru fóstraðir á fátækra fó eptir að peir
eru komnir af ómagaaldri, en, sem
undir eins og peir pykjast geta haft
ofanaf fyrir sér, láta sem peir séu of-
góðir til að dvelja í peim hreppi, er
peir hafa pegið fóstur af, en leita lags
með að ráða sig í fjarlæg héruð, og
pá optar pangað, sem hægra er að út-
vega sér staup. Að mönnum pessum
detti í hug að endurgjalda inn pegna
sveitarstyrk, kemur víst aldrei fyrir,
nema ef hann ætti að standa í vegi
fyrir giptingu peirra; er enda óvíst,
að peir, eptir núgildandi lögum, séu
skyldir til pess, og sé pað elcki, verður
ný fátækralöggjöf að hafa pað nýmæli,
að hver einn sé skyldur til, að endur-
gjalda sveitarstyrk undir eins og hann
getur og viðkomandi hreppsnefnd krefst
pess.
|>á eru til purfamenn, sem eru
heilir heilsu og gætu verið nýtir verk-
menn, en nenna ekki neitt að vinna;
hreppsnefndin og letin eru ósampykk-
ar um menn pessa, en, eins og nú
stendur, verður nefndin að gefa hlut
sinn, en letin situr að völdum; á pessu
parf pó sannarlega lagfæring, pví allir
vita, að slíkum mönnum á að «prýsta
til almennilegrar vinnu», og pað á
hreppsnefndin að gera.
(Niðurl. í næsta blaði).
Lögreglustjórniu í Plateyjarhrepp
í Barðastrandarsýslu.
Semma í desembermánuði í haust
fór Ari nokkur Steinsson, sem hér er
hafnsögumaður, á sjó með öðrum manni
í góðu veðri. Vissu menn ekki í fyrstu
erindi hans, en nokkru síðar heyrðust
byssuskot, sem virtust vera annaðhvort
í eða mjög nálægt selalögnum Elateyj-
ar (hér fást 60—80 vorkópar); fóru
menn pví að hafa gætur á, hvenær
hann mundi lenda, sem varð um kveld-
ið, og fundust pá faldar eptir liann
kápur af 2 selum (skrokkana liefur
lionum ekki póknast að hirða), sem
hann viljugur gekkst við að hafa skot-
ið. Ari beiddi oss að liylja pettabrot
sitt, en pað var hvorttveggja að vér
fundum enga hvöt hjá oss til pess,
enda porðum ekki að eiga pað á liættu,
ef svo kynni að fara, að petta hærist
til sýslumannsins, sem pá kynni að
sekta oss fyrir hylmingu á opinberu
lagabroti. Yar pá hreppstjóranum til-
kynnt petta, og mun hann pá pegar
liafa tilkynnt pað herra Fisclier sýslu-
manni vorurn. Nú líður veturinn og
vorið, allt liggur í dái og pagnargildi,
og ekkert heyrist frá Fischer pessu
máli viðvíkjandi. Loksins kemur liann
hingað í pingferð 29. maí og pingaði
eins og lög gera ráð fyrir, en minnt-
ist alls ekkert á selamálið. Vér von-
uðum staðfastlega, að hann mundi nú
taka pað fyrir og rannsaka, en pað
var öðru nær. J>egar vér, sem sitjum
hér við fremur pungan leigumála, sá-
um að ekki átti að hreifa málinu,
spurðum vér sýslumanninn, hvort hann
ekki að minnsta kosti vildi tala við
Ara um petta og kynna sér málavöxtu;
tók hann pað mjög óstinnt upp, og kvað
pað lýsa ódrengskap vorum, að ganga
svo hart að pessum manni, sem væri
bláfátækur og hefði fárið út á sjó að
skjóta sel til að bjarga sér. Kvað hann
Ara hafa boðizt til að borga 5 króna
sekt til sveitarsjóðs, og það vœri í alla
staði sómasamlega boðið af honum og
yrði pvi pessu máli ekki frekar hreift.
63