Suðri - 16.08.1884, Síða 1

Af Subra koma 3 blöð út
á niánuði. Uppsögn með
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Á rgangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert
2. árg.
BÓKMENNTIR.
i.
Húspostilla eptir Helga H. Tlior-
de-rsen, öyskup yfir íslandi. Rvik.
Á jorlag Kr. Ó. porgrímssonar. 1884.
Á næstliðnum vetri kom út hús-
postilla eptir ræðusnilling vorn, Helga
bysltup Thordersen, á forlag Kr. 0.
Jmrgrímssonar. það mátti kallast
pörf á pví fyrir oss, að fá predikanir,
er fullnægðu pörfum vorra tíma, pví
vér áttum ekki aðrar en Péturs bysk-
ups einar, er gætu pað fyllilega. J>ótt
Jón Yídalín hafi langa tíð skipað
öndvegi meðal vorra kennimanna, eru
tímarnir nú orðnir svo breyttir, að
hann getur pað ekki jafnt og áður.
Yér verðum að sönnu enn pá hrifnir
af andríki hans og krapti, en pað spill-
ir einatt álirifunum, að orðatiltæki hans
eru víða óviðfeldin, og málið dönsku-
skotið. J>að er auðvitað, að petta eru
gallar peirra tíma, en ekki höfundar-
ins gallar. En menn hafa allt til
pessa kynokað sér við, að fella úr hjá
honum eða breyta, enda inundi slíkt
verk vera vandasamt og að líkindum
óvinsælt meðal pjóðarinnar. En fyrir
pessar sakir er Yídalíns postilla orðin
of gömul til pess að geta nú gjört
hið sama gagn og áður til húslestra.
Húspostilla Árna byskups Helgasonar
hefur ekki getað unnið sér almennings
hylli. Prédikanir Péturs biskups hafa
pví nú, síðan pær kornu út, verið
víðast og venjulegast eiuar hafðar til
húslestra, og hafapær að maklegleik-
um öðlast ást pjóðarinnar og aðdáun.
Helgi byskup Thordersen var fyrir-
taks kennimaður, að dómi allra poirra,
sem á hann lilýddu, og fór mikið orð
af honum víða um land. Vér erum
og pess fullvissir, að pá, sem nú heyra
og lesa pessar prédikanir, og aldrei
höfðu sjálfir heyrt til höfundarins, pá
mun ekki undra pað, að liann pótti
frábær ræðumaður; og vér erum líka
pess fullvissir, að peir sem nú lifa og
pess nutu, að heyrahann haldaræður,
peir munu með fögnuði heyra hann
enn pá tala í pessum prédikunum hans.
J>að sem einkum hlýtur að afla pessum
prédikunum ástar pjóðarinnar, eru pcir
miklu kostir, að í peim eru sameinuð
pessi atriði, sem hún áður ann og
Keykjavík 16. ágúst 1884.
kunni að mcta: hið kröptuga og and-
ríka hjá Vídalín og hið blíða og hjart-
næma hjá Pétri. Málið er líka einkar
fagurt og vandað, og víða mjög mælsku-
legt, kröptugt og kjarnmikið.
Vér getum pó ekki bundizt pess,
að lýsa undrun vorri yfir pví, að eins
vandvirkir menn og peir annars eru,
sem búið liafa pessa húspostillu undir
prentun, skyldu halda pessum gamla
og óíslenzkulega texta á guðspjöllun-
um og öðrum biblíugreinum bókarinn-
ar, par sem pó annar endurbættur og
betri texti er til, og sem inn er kom-
inn t. a. m. í barnalærdómsbók séra
Helga Hálfdánarsonar, sálmabókina og
handbók presta. Vér bendum á penn-
an galla í pví trausti, að hann verði
lagfærður við næstuútgáfuprédikananna
pví pess óskum vér og vér vonum pað að
pjóðin veiti peim pær viðtökur að innan
skamms purfi að gefa pær út aptur.
Annars er bókin vönduð að öllum
frágangi; pappírinn góður og letrið
einkar skírt. Framan við er stein-
prentuð mynd höfundarins, svo og
æfiatriði hans samin af skólakennara
Steingrími Thorsteinsson.
H. J.
* II.
LækningaKók lianda alþýöu á ís-
landi eptir J. Jónassen l)r. meö. Rvík.
1884.
J>að er óhætt að fullyrða, að sjald-
an hefur hér á landibirzt áprentibók,
sem meiri pörf hefur verið á en pessi.
J>að má með sanni segja, að alpýða
vor liafi nær pvíverið lækningabókar-
laus, pangað til pessi kom út, pví sú
eina lækningabók sem vér höfum haft
er lœkningabók Jóns Petusrsonar, en
hana má að flestu leyti telja ofgamla
og úrelta. Og pó er ef til vill hvergi
í heimi svo mikil pörf á slíkum bók-
um, sem einmitt hér á landi. Land
vort er svo strjálbyggt, vegirnir svo
örðugir yfirferðar og víða alveg ófærir
á vetrum, að opt og mörgum sinnum
er með öllu ómögulegt að ná til lælmis.
J>ar við bætist fátækt alpýðu vorrar,
sem opt sér sér ekki fært að leita
læknis efnanna vegna, ef nokkuð er
langt að sækja hann, svo margur mað-
ur verður að deyja drottni sínum par
21. blað.
sem hann er kominn, án pess að hægt
sé að leita læknis eða meðala.
J>að er pví hin brýnasta og sárasta
pörf pessa lands í heilbrigðislegu tilliti
sem Dr. Jónassen hefur viljað bætaúr
með pessari bók og á hann hinar mestu
pakkir skildar fyrir slíkt verk. Vér
erum eigi lækningafróðir og skulum
pví sem minnst fara út í pá sálma, en
allir peir, sem lesið hafa bækur og
ritgjörðir Dr. Jónassens, svosem «Um
eðli og heilbrigði mannlegs líkama»,
«um sullaveikina* o. s. frv. munu á
einu máli um pað, að reynsla hans og
pekking sé mikil trygging fyrir pví,
að lækningabók hans muni prýðilega
af hendi leyst.
1 bókinni er talað um flestalla
sjúkdóma, sem koma fyrir hér á landn
sjúkdómunum er lýst greinilega og
mjög skiljanlega; svo er skýrt frá or-
sökum peirra, par sem pað er hægt,
og að endingu er ljóslega talað um
meðferð og lækniugu sjúkdómanna.
Miunst er talað um barnasjúkdóma og
segir höfundurinn í formála bókarinn-
ar, að «peir séu nokkuð sérstaklegs
eðlis» og hefur hann lmgsað sér síðar
meir, ef hentugleikar leyfa, að semja
«sérstakan bækling um pað efni».
Aptast í bókinni er meðalaskrá,
eða leiðbeiningfyrir alþýðn um, hvern-
ig brúka skuli hin algengustu meðul,
og mun hún mjög að gagni koma, pví
hún er hin handhægasta að grípa til.
J>að er ef til vill eigi hinn minnsti
kostur bókarinnar, að hún mun út-
rýmamargri hjátrú, geraað engu marg
kerlingagrillur, sem fáfróð alpýða hér
á landi hefur lagt trúnað á í heil-
brigðislegu og lækningalegu tilliti.
Eitt er auðvitað, að skottulæknum
hér á landi fjölgar stórum við pað, að
fá slíka bók í hendur sem lækninga-
bók Dr. Jónassens; en vér teljum pað
satt að segja miklu fremur gott en illt,
að skottulæknum fjölgi, pví pað má
ganga að pví vísu, að peir einir halda
áfram að gefa sig við slíku, sem ná
áliti alpýðu manna fyrir tilraunir sínar,
en pað er óliugsaudi að peir nái slíku
áliti, nema peir að einhverju leyti eigi
pað skilið.
Vér skulum að endingu geta pess,
að bókin kostar einar 3 kr. og er pví
83