Suðri - 04.11.1884, Blaðsíða 2

kennara er að fá. J>að mun sannast,
hvenær sem farið verður að gefa alvar-
lega gaum að pessu máli, og leggja fé
til alpýðuskóla, að pað fé ber ekki mik-
inn ávöxt, nema um leið sé fyrir pví
séð með einhverju móti, að skólarnir
séu skipaðir duglegum kennurum, og
sé pví atriði gleymt verða skólarnir
hefndargjöf, pví að árangurinn svarar
pá ekki til tilkostnaðarins.
J>ér teljið svo til, að allur kost-
naðurinn til alpýðumenntunar í skólum
myndi nema um 30 púsund krónum
árlega, ef gert er ráð fyrir 14 alpýðu-
slcólum, 1 sjómannaskóla og 1 búnaðar-
skóla. í*að er nú hætt við, að sú upp-
hæð hrykki eigi, enda væri pað engar
öfgar, pó að fé til alpýðumenntunar
næmi að öllu samtöldu allt að 50 þús.
krónum á ári. Væri pví fé varið skyn-
samlega og með nægu eptirliti, bæri
pað eflaust svo mikinn ávöxt, að land-
inu yrði drýgri hagur að, en pó pað
eigi féð á vöxtum og taki af4 af hundr-
aði. — En nákvæmt eptirlit með skól-
unum er eitt aðalatriði pessa máls,
og eflaust yrði tiltækilegast, að setja
einn umsjónarmann til að hafa eptir-
lit með skólunum, eins og pér gerið
ráð fyrir, — sem hafi líkt hlutverk að
vinna og sömu embættismenn, t. d. í
Svípjóð: ekki einungis eptirlit meðskóla-
húsum og kennsluáhöldum, heldur og
með kennslunni sjálfri. Með pví einu
móti væri við pví séð, að pví fé, sem
varið yrði til slcólanna, væri ekki sem
í sjóinn kastað. Slíkur umsjónarmaður
getur, sem eðlilegt er, ekki haft annað
starf á hendi, ogyrði pví að vera laun-
aður af landsfé. Ennfremur ber pess
að gæta, pegar lagt er niður hvern
kostnað af skolunum leiði, að enginn
skóli getur unnið tilætlað gagn ábalda-
laust, og má óhætt gera ráð fyrir,að
nauðsynleg kennsluáhöld handa hverj-
um skóla, myndu kosta um300 krónur,
og sýnist pó ekki mikið í lagt, pegar
pess er gætt, að við álíka skóla annar-
staðar er gert að skyldu, aðhafakennslu-
áhöld svo mikil, að verð peirra nem-
ur yfir 500 krónum • (t. d. í Svípjóð,
sbr. Cirlculair d. 31. dec. 1881.)
Flensborg 16. okt. 1884
Jón pórarinsson.
* * *
Vér erum hinum háttvirta höfundi
pakklátir fyrir ofanprentaða grein, eink-
um par sem hann er einn af hinum
fáu mönnum hér á landi, sem talað
getur af eiginreynslu um alpýðuskóla.
Athugasemdir hans eru líka flestar á
góðum rökum byggðar. Vér skulum
að eíns taka pað fram, að ástæður pær,
sem hann færir fyrir kennslu kristinna
fræða í alpýðuskólum eru oss ekki full-
nógar. J>að er álit vort, að foreldrar
séu í sjálfu sér færiraðkenna börnum
sínum kristin fræði, og pegar svo aðstoð
sú er tekin til greina, sem sóknarprest-
urinn á að veita í peim efnum, pá
ætlum vér að nægileg trygging sé
fengin fyrir pví, að börnin öðlist pekk-
ingu og skilning pann á kristnum fræð-
um, sem nauðsynleg er. Að hinu leyt-
inu verður að gæta pess, að eigi er
lítið undir pví komið, að eigi séu aðr-
ar kennslugreinir í alpýðuskólum, en
pær, er nemendur eigi ekki kost á að
nema svo vel annarstaðar, til pess að
námstíminn verði sem styttstur og
kostnaðarminnstur. Og hvað náms-
tímann í skólum pessum snertir, skul-
um vér játa, að vér höfum ef til vill
sett hann holdur stuttan í grein vorri,
en vér ætlum pó að hann með engu
móti megi lengri vera en 2 — 3 ár
til pess að alpýða manna hafi efni á
að nota hann, enda virðist oss tíminn
nægilegur, ef alpýðuskólarnir eru vel
skipaðir kennendum.
Ritstjórinn.
Hinar opinLern auglýsingar.
Með auglýsingu 16. p. m. hefur
Landshöfðinginn yfir Islandi í umboði
ráðgjafans fyrir Island skipað svo fyrir,
að frá 1. jan. 1885 skuli auglýsingar
pær, sem hingað til hefur verið skylt
að birta í «|>jóðólí3», auglýsa í «Suðra».
J>að mátti nú ganga að pví vísu,
að slík ráðstöfun yrði umræðuefni fyrir
sum blöðin hér á landi.
J>að varð líka.
Bæði «J>jóðólfur» og «ísafold» liafa
fært greinir um petta efni, og pað er
nógu gaman að bera pær saman. J>ær
eru hvor um sig svo einkennilegar, að
pær eru dálítið málverk af ritstjórn og
rithætti beggja pessara blaða. «J>jóð-
ólfur» er hákarlinn meðal hinna ís-
lenzu blaða; hann hefur eins og pessi
snotra sjávarskepna tennur, hans mark
og mið er að bíta og hann er ekki
fremur en hákarlinn í vafa um, hvar
eða hvað eigi að bíta. Hann vill bíta
allt sem fyrir verður og pað er ekki
lians sök pó lítið verði mein að bit-
unum. Og að endingu eru vitleysurn-
ar í «J>jóðólfi» svo margar og stór-
vægilegar, að pað mætti kalla pær
sannar hákarlshugleiðingar, pví peirri
skepnu hefur aldrei verið brugðið um
að hafa vit aflögu. «ísafold» er allt
öðruvísi. Hún hefur ömmusætið meðal
íslenzku blaðanna. J>egar hún fer að
finna að einhverju, pá er ekki um
neinar afskaplegar skammir að tala.
J>ær hefur «ísafold» ekki. En hún er
eins og gömul og reynd amma, fjarska-
lega bitur í orðum og súr á svipinn.
J>að er gallbragð að hverju orði, sem
hún segir pá, og pað er ekki ætíð á
gildum rökum byggt sem hún flytur
lesöndum sínum.
Vér skulum nú sleppa pví að
grennslast eptir, af hverjum ástæðum
blöð pessi hafa skrifað greinarnar um
auglýsingarnar. í raun og veru kem-
ur pað heldur ekki málinu við, hvort
pað er af peim sökum, að «J>jóðólfi»
hefur pótt bæði skömm og skaði að
missa auglýsingarnar og «ísafold» hef-
ur pótzt réttast borin til að taka arf
eptir «J>jóðólf» 1 pessu efni.
En vér viljum leiðrétta ýmislegt
rangt, sem fram hefur komið í pess-
um blöðum út af pessu atriði. J>að
er nú orðið svo gamalt lijá «J>jóðólfi»
að pykjast vera útbreiddasta blað
landsins, að pað eru allir fyrir löngu
hættir að hlæja að pví. Hitt vitaallir,
að «J>jóðólfur» er eklci útbreiddasta
blað landsins, pví pað er «ísafold»
efalaust, og pó pað geti verið, að
«J>jóðólfur» hafi nokkuð fleiri kaup-
endur en «Suðri», pá leyfum vér oss
mjög að efast um pað. Til pess í eitt
skipti fyrir öll að taka af öll tvímæli
með kaupendafjölda «Suðra», pá skul-
um vér hér með bjóða öllum peim,
sem vilja, að koma heim til Einars
J>órðarsonar prentsmiðjueiganda og lesa
og blaða 1 kaupendabókinni eptir vild
sinni og munu peir pá sannfærast um,
að »Suðri» hefur við nýár 1885 ekki
«um 5 eða á 6. hundrað kaupenda»,
heldur töluvert á tólfta humlrað.
Vér álítum satt að segja kaupenda-
tölu blaða ekkert leyndarmál og eins
og vér álítum pað hlægilegt að pykjast
hafa fleiri kaupendur en er, eins álít-
um vér hitt peisubrag, að pykjast hafa
pá færri. Sannleikurinn er ætíð
sagnabeztur eins í pessu sem öðru.
Hvað nú snertir pað atriði, livort
stjórnin haíi haft ástæðu til að svipta
«J>jóðólf» auglýsingunum eða ekki, pá
mun í raun og veru miklu ficiri hafa
furðað á pví, hvað «J>jóðólfur» héldi
auglýsingunum lengi, en á hinu, að
pær væru af honum teknar. Orsök
pessa er ekki sú, að «J>jóðólfur» lief-
ur fiutt ýmsar árásir á stjórnina og
aðgjörðir hennar undir ritstjórn Jóns
Ólafssonar, pví pær árásir hafa marg-
ar verið pess eðlis, að pær hafa verið höf-
undinum og blaðinu sjálfutil meiri skaða
en stjórninni, enda lét Jón Guðmunds-
son «Hjóðólf.. flytja langtum fleiri á-
rásir á stjórnina en Jón Ólafsson og
hefur pess aldrei verið getið, að stjórn-
in hafi nokkurntíma ætlað sér að
taka auglýsingarnar af blaðinu af peim