Suðri - 20.12.1884, Qupperneq 1

Af Suðra koma 3 blöð tít
á mánuði. Uppsögn með
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Árgangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert.
2. árg.
Flest er safi lijá selveioi.
]>cssi gamli málsháttur sýnist nú
að mestu tapaðir, og er hann pó, ef
vandlega er að gætt, vissuleg sannmæli,
pví enginn hjargræðisvegur landsins
er eins áreiðanlegur og selveiðin, par
sem liún heyrir til, ef húu er vel og
skynsamlega stunduð. Hinir gömlu,
sem hafa fundið upp pennan málshátt,
hafa efiaust álitið hann sannan og pess
vegna tekið selveiðina til greina við
allar jarðir, er hún fylgir, og virt pær
hærra hæði að hundraðatali og til af-
gjalda, og við öll jarðamöt mun sel-
veiði hafa verið tekin til greina, pvi
peir fundu pað satt, að «fiest er safi
hjá selvciði», já, peir hafa seð pennan
sannleika allt fram að pessum síðustu
tímum, pvi feður peirra, er nú lifa,
skáru netin í sundur utan af urtunum
til að gefa peim líf, og lðtu ekki á
sig fá pó peir bitu pá, pví peir álitu
pær arðsamari en ærnar í kvíunum.
En — «nú er öldin önnur», nú er
risinn upp sá óaldaflokkur, sem vill
eyða pessari góðu guðsgjöf, landselnum,
pessa arðmiklu og pörfu skepnu, sem
ávallt heldur sig á sínuin vissu stöðv-
um, til pess árlega að færa landeig-
endum, par sem selveiðin heyrir til,
hinn vissa arð. J>essir seleyðendur
bæta pví við, að peir gjöri pað í góð-
um tilgangi, peim nfl. að porskurinn
gangi pá lengra inn á Breiðafjörð. Væri
nokkur svo auðtrúa, sem pví miður
kunna sumir að vera, að gegna pess-
um ástæðulausa pvættingi, ætti pó að
minnsta kosti að hafa ferðast yfir
Breiðafjörð og veitt eptirtekt eyjum
peim, hólmum, skerjum, blindboðum
og grynningum, sem pvorgirða fjörð-
inn fyrir innan pað sem fiskurinn
venjulega gengur. Úr aðalál Breiða-
fjarðar gengur áll milli Bjarneyja og
Álaskerja, par sem mikill útselur
liggur eða lá á sumrin; parna rétt
við kjaptinn á útselnum hefur verið
talsvert fiskirí frá Bjarneyjum, sem
lieldur fer pó minnkandi, pó verið sé
að eyða selnum par sem annarstaðar.
J>að eru grynningarnar par innar af,
sem ávallt eru að hækka eins og al-
staðar um fjörðinn, en ekki selurinn,
sem aptrar porskinum lengri inngöngu
í fjörðinn, og við pað verða Breið-
Reykjavík 20. desember 1884.
firðingar að búa. J>að er öðru máli
að gegna um Vestfirði, par sem engin
sker eða grynningar eru, lieldur svo
að segja jafn og sléttur um alla firð-
ina; pað mun og helzt liafa verið haf-
eða vöðuselur, sem par hefur haldið sig
í flokkum á djúpi fjarðanna hundruð-
um saman; hefði nú porskurinn haft
vit á að hræðast, hefði hann, eða má-
ske heldur síldin, mátt hræðast pessa
voðagesti, en pað er ekki að sjá að
porsknrinn hræðist dauða sinn, hann
væri pá ekki hvað mestur innan um
hákarl og aðrar sjóskepnur, er sýna,
pegar pær eru veiddar, að pær hafa
hann jafnt öðrum fiskitegundum sér
til fæðu. J>að er engin furða pó allir
vildu ná í vöðuselinn, pegar hann
kemur svo nálægt landinu að færi
gefst á, pví hann má álíta sem nokk-
urs konar fisMgöngu, sem er miklu
óvissari en landselurinn, hvað sem um
porsk-át hans er; mikið af síli hef
eg séð í maga hans, en ehki porsk. —
Nu er spursmál um hvort landselur-
inn éti porskinn eða svo mikið af
honum að nemi 10 pundum á dag!!!
(sbr. Alp.tíð. A 1883, bls. 309.); liver
sannað pað? Bezt yrði pað sannað,
ef porskur fyndist öðru fremur í maga
hans. 1 hverrar skepnu maga verður
að sjást merki pess, er hún liefur síð-
ast étið. Eg hef séð innan í margar
land- og sjóskepnur, og hefur par
jafnan sýnt sig pað, sem skepnan hef-
ur síðast étið. Eg hef verið með að
veiða í nótum í einu 34 landseli (látu-
seli) við yzta sker í Breiðafjarðareyj-
um, sem ætti pó að vera sem næst
porskinum, og skoðað í maga flestra
peirra, og ekki getað séð deili til pess
að nokkur peirra hafi nýlega étið
porsk og ekki svo mikið sem síli;
sama er að segja um alla pá látuseli,
sem eg lief séð innan í, sem pó eru
margir; eg tel ekki vor- eða haust-
kópa, sem lifa á mjólk mæðra sinna
eins og sýnir sig í maga peirra. Inn-
an í færri útseli hef eg séð, pó ímynda
eg mér að peir lifi á öðru meir en
porski, peir eru í öllu falli á vetrum
svo langt hver frá öðrum; eg veit að
útselur rífur belti af flyðrum á sumr-
um, og er pó sjaldgæft, pað er og víst
að liann étur hrognkclsi, svo opt finn-
38. blað.
ast roð af peim, pó ekki «hrönnum
saman». Að selurinn drepi og éti
æðarfugl pyrfti betur að aðgæta áður
en menn trúa pví; tvö dæmi hef eg
heyrt, en aldrei séð að selur hafi drepið
æðarfugl, en sem pó fundust óétnir.
Jeg ímynda mér að heldur mundi geta
átt sér stað æðarfuglakjöt í mögum
danskra yfirvaida, sem verið hafa og
eru á Yestfjörðum en í maga selsins.
J>ó selurinn eins og aðrar sjóskepnur
kunni að éta nokkuð af smáfiski eða
porski, pá eru engar ástæður til að
eyða honum fyrir pað, pví eg er viss
um hann borgar pað margfalt aptur.
Hvers vegna skyldu pingmenn vorir
ár eptir ár sitja á alpingi á landsins
kostnað, til pess jafnframt öðru að 1-
huga livort að eigi að eyða selveiðinni
í Breiðafirði eða ekki? J>að er eflaust
af pví að peir eru of ókunnugir, en
verða að hlusta á ósannar og athlægi-
legar sögusagnir og ræður ýmsra manna
t. d. ræður pingmanns Snæfellinga í
selamálinu o. fi. J>ar við bætist og
nýútkomin grein í Suðra eptir «Óðals-
bónda í Breiðafjarðarcyjum». J>essi
rit sýna sjálf, ef að peim er gætt, af
hverjum rökum pau eru sprottin, og
er pví óparfi að tala mikið um pau,
höfundarnir sverta sig sjálfir nóg, pví
«pað er mátulega logið að Ijúga svo
enginn trúi». J>að er von pó að peir
er lagt liafa pennan 'miður sæmilcga
atvinnuveg fyrir sig, og eru búnir að
eyðileggja selveiðina hjá sjálfum sér,
en sjá og vita af stórum hópum af
selum, liggja á skerjum nágrannanna,
vilji fá alpingi til pess að gefa útpau
lög, er leyfi viðstöðulaust að vaða yfir
á annara eignir að ósekju, og eyði-
leggja eins hjá náunganum, sem peir
nú öfunda; peir vita að hægt er að
fá dönsku yfirvöldin liér vestra til að
traðka slíkum málum, pó einhver fá-
tækur leiguliði vildi kæra.
Ef pingið samsinnir peirri ósk pess-
ara manna, að eyðileggja selveiðiua á
Breiðafirði, pyrfti að rannsaka hve
mikið tjón hver jörð verður fyrir, og
pess vegna setja jarðirnar niður að
hundraðatali og afgjaldi. Jeg ímynda
mér að á og kringum Breiðafjörð að
norðanverðu til Skarðstrandar-klofnings
pyrfti hundraðatal að lækka um hundr-
125