Fjallkonan - 28.06.1887, Blaðsíða 2
70
FJALLKONAN.
niðr óðara enn þau eru sett á stofn, og þrífast að
eins eitt ár, þegar bezt lætr.
Sundrlyndið og úlfúðin kemr ljósast fram í hin-
um sífeldu málaferlum, er hér geysa eins og drep-
sótt alls félagslífs. Hinar einu framkvæmdir, er
gagntaka hugi manna hér og fara í vöxt með ári
hverju, eru málaferli og þras, oft út af litlu eða
engu tilefni.
Svo má að orði kveða, sem spökum mönnum og
friðsömum sé ekki lengr líft hér og engum öðrum
vært enn þeim, er sjálfir eru gagnsýrðir og gróm-
teknir af þessum trylta hugsunarhætti.
Yarla hittast svo þrír menn að máli, að eigi sé
við því að búast að þvaðrsögur og málaþras rísi
út af þvi, nema því að eins, að menn bíti höfuð
og sporð af hverju orði, segi aldrei sannleikann
nema til hálfs.
Þannig getr enginn um frjálst höfuð strokið.
Það er ekki einu sinni að menn hafi hér óskert
hugsunarfrelsi. Menn eru jafnvel þvingaðir til að
segja hugsanir sínar og ímyndanir, þvingaðir til
að sverja hvað menn ímyndi sér um þetta eða hitt.
Svardagar eru nálega í hverju máli; menn eru að
sverja hátíðlega „sáluhjálpareiða*1 annan hvorn dag.
Það má nærri geta, að virðing manna fyrir helgi
eiðsins vaxi eigi við þessa tiðu hversdagsbrúkun.
Samfara hinum rnikla þvaðrburði og þrætugirni
fer orðsýki manna hriðversnandi; ef flett er ofan
af ódæði einhverra ónafngreindra manna, rjúka
aðrir menn upp til handa og fóta og þykir sem
komið só við sín kaun. Eitt hið áþreifanlegasta
dæmi orðsýkinnar er það, að einn maðr hér í bæn-
um hefir höíðað mál gegn ritstj. blaðs þessa fyrir
hundsgrafskriftina i 8. tbl. Fjallk. þ. á. og virðist
nú fyrir hvern mun vilja vera löngu dauðr og dysj-
aðr hundr. Þegar svo kveðr ramt að, er næst að
ætla að slikir menn sóu ekki með öllum mjalla eða
sóu blindaðir af ofsóknaræði.
Verst eiga ritstjórarnir. Hvert einasta orð, sem
hrökkr úr penna þeirra, er óðara hent á lofti og
skoðað í krók og kring í stækkunargleri illgirn-
innar. Það virðist svo sem ofsóknaralda sú, er ris-
ið hefir í Danmörku á síðustu árum gegn hinum
frjálslyndu blaðamönnum, só nú runnin hingað. Of- !
sóknir einstakra manna gegn Þjóðólfi og Fjallkon-
unni líkjast vitfirringaræði.
Dómararnir egna upp ilt skap þrætugjarnra manna
með því að svo hart er tekið á öllum meiðyrðum,
einkum i blöðum, sem lög frekast leyfa. I slíkum
málum eru sektir vanalega þyngri hér enn titt er
í Danmörku; ætti þó eftir atvikum að dæma menn
í lægri sektir hér, þar sem menn eru hór að jafn-
aði fátækari enn þar.
Ótal dæmi sögunnar sanna, að þvi harðari sem
lög eða dómar eru, því tíðari verða afbrotin og yf-
irsjónirnar. Harðir dómar í meiðyrðamálum verða
því óbeinlinis til að ala strákinn í óorðvörum mönn-
um.
Hin dönsku (og íslenzku) hegningarlög taka
langt of hart á meiðyrðum. Eðlilegast væri að
lögunum væri breytt þannig, að hinn ákærði væri
að eins dæmdr til að aftrkalla orð sín opinberlega
og orð hans dæmd dauð og marklaus. Þetta væri
í rauninni miklu tilfinnanlegra fyrir hinn ákærða
enn ákvæði þau er nú gilda. — Það er altítt hór
í Rvík að þeir menn sem dæmdir eru í háar sektir
fyrir meiðyrði greiði eigi sjálfir sektirnar, heldr
skjóta brjóstgóðir bæjarbúar sektafónu saman, er
þeim rennr til rifja, að menn só á þennan hátt
ef til vill gerðir öreigar. Hór líða þá allir fyrir
einn.
Jafnhliða sjálfstjórnarkröfunum hafa allar ment-
aðar þjóðir á síðari árum krafizt umbóta á hinni
fornu dómaskipun. Kviðdómar eru upp teknir í
flestum þingfrjálsum Jöndurn (nú síðast á Spáni)._
Fyrirheit um kviðdóma eru jafnvel í hinum dönsku
grundvallarlögum.
Enn Islendingar eru harðánægðir með sína úr-
eltu dómaskipun, og er það enn meiri furða þar
sem (kvið)dómaskipunin hór á landi í fornöld hefir
orðið stórfræg.
Það mundi ekki ráðlegt að flytja hæstarétt inn
i landið nema allri dómaskipun yrði breytt jafn-
framt. Yfirdómrinn er of þunnskipaðr, þar sem
í honum sitja að eins þrír menn, og það er ekki
víst að hann verði til lengdar skipaðr jafngóðum
mönnum og í honum eru nú.
Hið fyrsta sem alþing ætti að gera í þessu efni
ætti að vera það, að kviðdómar væru teknir upp í
öllum meiðyrðamálum.
JULES GRÉVY,
forseti hins frakkneska þjóðveldis, er fæddr 15. á-
gúst 1809 í Mons-sous-Vaudrez í Franche-Comté.
Þar bjó faðir hans, sem var jarðeigandi. Hann
gekk í latínuskóla í Poligny, og eftir að hann varð
stúdent fór hann til Parísar og tók þátt ijúlí-upp-
reistinni 1830. 1837 varð hann málflutningsmaðr,
og tveim árum síðar varð hannþjóðkunnr sem verj-
andi tveggja uppreistarmanna, Blanqui’s og Bern-
ards. Meðan Loðvík Filip sat að ríki íókst Grrévy
meira við borgaraleg mál enn stjórnmál, enn fókk
þó mikið orð á sig. Þegar stjórnarbyltingin varð,
1848, gerði Ledru-Rollin Grrévy að umboðsmanni
bráðabyrgðarstjórnarinnar í Franche-Comté og varð
Jules Grévy.
hann þar svo vinsæll, að hann var kosinn til þjóð-
þingsins. Hann lét allmikið til sin taka á þinginu
og var þar í miklum metum. Meðal annars hólt
hann fram breytingartillögu við stjórnarskrána, er
var í því fólgin, að forseti þjóðveldisins skyldi vera
hinn sami maðr, sem forsæti hefði í ráðaneytinu.
Um þetta sagði skáldið Lamartine: „Það er hægt að
eitra lækinn (þjóðþingið), enn hafið (þjóðin) verðr
ekki eitrað-1, enda var breytingartillagan feld. Eigi