Fjallkonan - 18.12.1894, Page 1

Kemr út nm miðja vikn.
irg. 8 kr. (erlendis 4 kr.).
Auglýeingar mjög ódýrar.
GJalddagi 15. J41i. Upp-
eðgn Bkrifleg fyrir l.okt.
Afgr.: Þingholtsstr 18
FJALLKONAN.
XI, 60.
Reykjavík, 18. desember.
1894.
Fæöuefni framtíðarinnar.
Svo segir í útiendu tímariti, að fæðutegundir manna
í framtíðinni muni alment verða tilbúnar í verk-
smiðjum á efnafræðilegan hátt, í stað þess að nota
þær eins og þær koma fyrir í náttúrunni. E>á munu
menn búa til jarðepli, nautasteik, mjóik, ávexti og
korntegundir i efnafræðis-verksmiðjum. Og þessar
tilbúnu fæðutegundir munu verða miklu betri enn
hinar náttúrlegu, því maðrinn getr bætt um náttúr-
una og verk hennar. Það fer þá ekki eftir árferðinu,
hve miklar birgðir verða af fæðuefnum. Þá geta
menn étið nýja ávexti nær sem þeir vilja, jafnt norðr
við heimskaut sem suðr í löndum.
Lestir framtíðarinnar, sem munu fara í loftinu,
munu ekki flytja hinar óbreyttu og þungu náttúru-
afurðir, heldr þéttuð seyði og kjarnaefni, sem mat
má búa til úr á margbreytilegan hátt. Menn munu
ekki slátra fénaðinum, eins og nú gerist. Kjöt, flesk
o. s. frv. mun verða búið tíl í verksmiðjunum, bein-
laust og gallalaust, og fiskr, egg og mjólk á sama
hátt. Kolin munu þá heldr ekki lengr verða verzl-
unarvara, nema ef þau verða höfð til að búa til úr
þeim brauð eða kjöt.
Framfarirnar hafa lengi farið í þessa átt.
Það er rangt að ætla, að vegr náttúrunnar sé beztr.
Aliar mannlegar framfarir eru í þvi fólgnar, að læra
af náttúrunni og gera betr enn hún. Framleiðsla
náttúrunnar er oft miklu kostnaðarmeiri enn fram-
leiðsla mannanna. Menn nota ekki rafmagnið eins
og það kemr fyrir í náttúrunni, heldr tilbúið rafmagn,
til að lýsa borgir. Tilbúið smjör er orðið verzlunar-
vara fyrir löngu, og það er ódýrara enn náttúriegt
smjör. Tilbúin mjólk kemr og brátt til sögunnar,
og verðr miklu ódýrari enn hin náttúrlega mjólk.
Þessar uppfundningar gera vísindamennirnir í efna-
verkstofum sínum, enn síðan taka iðnaðarmennirnir
við og gera uppfundningarnar að kaupvarningi.
Þannig hefir nýlega tekizt að búa til sykr í efna-
verkstofu. Það er þegar farið að búa hann til og
selja hann sem verzlunarvöru. Pundið kostar í verk-
smiðjunni 3 aura. Sykrreyr og sykrrófur verðr hætt
að nota.
Aðalefnið í kaffi, te og kakaó heflr þegar verið
búið til í efnaverkstofum. Það eru því allar líkur
til, að tilbúið kaffi, te og súkkulaði verði bráðum
verzlunarvara, og þessi tilbúnu nautnarefni verða
betri, ódýrari og auðfengnari enn þau sem náttúran
framleiðir. Kaffimerkruar í Ameriku og Asíu munu
ekki fá staðizt samkeppnina við kaffiverksmiðjurnar
í Englandi og Noregi.
Tóbak er talið víst að menn geti einnig búið til,
þegar fram líða stundir, þótt enn hafi ekki tekizt að
framleiða aðalefni þess, nikótínið.
Mustarð búa menn til úr tilbúinni mustarðsolíu, og
þessi mustarðr er betri enn sá sem náttúran fram-
leiðir. Aðalefni ýmsra ávaxta hefir þegar tekizt að
framleiða á efnaverkstofum. Aðalefnið i kartöflum
geta menn búið til. Þess verðr þá ekki langt að
bíða, að kartöflur og ávextir verða búnir til á ódýr-
ari hátt enn að rækta það. Það hefir enn ekki tek-
ist að búa til kjöt, enn þess verðr ekki langt að bíða,
og hið tilbúna kjöt verðr þá ódýrara enn kjötið á
hinum stóru amerísku mörkuðum.
Ekki nóg með það, að efnafræðin mun geta fram-
leitt alt sem náttúran framleiðir. Hún mun einnig
færa oss margt, sem ekki þekkist í náttúrunni, fæðu-
tegundir, sem taka öllu fram sem náttúran býðr.
(Eftir Kringsjá).
Frá íslendingum í Dakota.
Hér kemr skýrsla um efnahag íslendinga þeirra,
sem búa í Garðar-hrepp (township) í Dakota í Banda-
ríkjunum. Skýrsla þessi er samin í vor sem leið af
merkum mannni og áreiðanlegum.
„Vorið 1894 eiga 75 íslendingar Iand í Garðar-hrepp.
Sá, sem mest á, á 330 ekrur, en sá sem á minsta
landeign 40 ekrur. Landeign allra til samans:
15,463 ekrur, þar af yrktar næstliðið ár 6,185.
Hveiti uppskera var þá (í rýrara lagi) 67,814 busheis.
Hafrar 13.497. Bygg 1,596. Heyfengr af viltu heyi
2,111 tons og ræktuðu heyi 192 tons.
Það vor var talið til virðingar sauðfé 1,568, geld-
ir nautgripir 377, mjólkurkýr 263, hestar 197 og
svín 59, sem eign nefndra landeigenda.
Við þessa skýrslu er það að athuga, að ekkert er
talið af ungviðum (ekki ársgömlum) og gallaðar kýr
eru stundum taldar sem geldgripir, en svín öll talin
nema vorgrísir. Virðing á jarðyrkju verkfærum er
svo ónákvæm og lág, að ekki þótti ástæða að taka
hana hér. Eins er ekki heldr hægt að vita skuldir
þessara manna, því þær eru ekki skrifaðar í virðing-
arbækrnar, enn óhætt mun að fullyrða, að væri lagt
saman alt það sem þessir menn hafa borgað út fyr-
ir jarðyrkju áhöld saumavélar og vöizlugirðingar,
nemr það að mun meira enn allar skuldir þeirra.
Þess má geta, að nú eiga íslendingar í Garðarbygð
fjórar þreskivélar, er hver um sig mun 2,000 dollars
virði, auk allra nauðsynlegra áhalda. Saumavél er
að kalla í hverju húsi og sumstaðar tvær í sama
húsi; hafa þær kostað að meðaltali 35 doll. hver. Á
hverju heimili er að minsta 1 og víðast 2—3 plógar,
og 1—2 kerfi víðast, einnig sláttuvél og hrifa, og
sjálfbindari á öðrum hvorum bæ og sáðvél.
8. B.