Fjallkonan - 12.01.1898, Qupperneq 3
12. janöar 1898.
FJALLKONAN.
3
er álitið eitthvert hið iakasta
mein heimsins, að vera tregr til
framfara, að vera eina og fastr á
öðrum endanum, enn hitt er heldr
ekki affaragott, að vera eins og
fiðla, sem allir geta sungið á
hvað sem þeir vilja. Þeir menn,
se.m svo eru gerðir, verða hinum
slægvitru að bráð, svo þeir njóta
ekki sveita síns, nema af skorn-
um skamti. Á milli þessara ó-
kosta verðr engin marklína dreg-
in. Skynsamr og athugull maðr
fer samt nálægt meðalveginum,
Þá er nautnin eitt af því, sem
til menningar heyrir; hún má
hvorki verða ofléleg, né ofmikið í
hana borið. Fæðan þarf að vera
holl og haganleg fyrir lífskraftinn
og öll önnur aðbúð eftir því sem
heilsa og þróttr þarfnast, því fátt
er dýrmætara enn heilsan. Enn
það er ekki hægðarleikr, að breyta
vilja og hugsunarhætti tíl batn-
aðar; vaninn og farg almennings-
áiitsins er engin léttavara, en
samt má til að reyna flugið, þó
vængirnir séu hálffrosnir niðr, þó
engin hlý hönd þýði klakann, enn
erviðar eru þær þrautir. Ein
varúðin er það í þjóðlífi og
framfaralifi, að seija ekki lang-
vinna velgengni og hagsæld fyrir
fárra stunda munað ; ekki má
heldr selja nytsama hiuti fyrir ó-
nytju hégóma, þó hann beri fal-
legan lit eða hafi viðfeldið bragð;
ekki selr heldr sönn menning gull
fyrir eir eða grjót.
Þjóðræknin og umhyggjan
fyrir velgengni almennings er hið
þýðingarmesta atriði þjóðmenning-
arinnar. Sá, sem æðar og andar-
dráttr þjóðlífsins gengr í gegnum
og ann af heilum hug ættjörð
sinni, er aldrei án sælu eða and-
legs vegs. Stundum sýpr hann
súran bikar, enn oft bergir hann
á hunangi andans. Sú þjóðmenn-
ing, sem hafa skal þýðingu fyrir
land og lýð, verðr að vera áu
sundrungar og tvídrægni, og án
8téttamatnings og hlutdrægni; því
alt er einn líkami. Það fer ekki
vel, ef hægri höndin mezt við
vinstri höndina, eða vinstri fótr-
inn mezt við hinn hægri. Lífs-
aflið leggr ekki meiri rækt við
höfuðið enn litlu tána, og ekki
meiri rækt við litlu tána enn höf-
nðið. Þannig á þjóðmenningin að
vera. Líf hins einstaka á að
streyma út í þjóðlífið og líf þjóð-
arinnar aftr til einstaklingsins
eins og blóðstraumrinn rennr frá
hjartanu út í likamann og þaðan
aftr til hjartans. Þá fær líf
mannsins fyrst fulla þýðingu, þó
hann berjist með veikum mætti.
J. B.
Tollr á hvala-nytjum.
Það hefir komið til orða í
blöðunum, að rétt væri að leggja
útflutningstoll á nytjar at hvölum,
sem aflað er hér við land.
, Eins og kunnugt er, hafa
norskir auðmenn nú um nokkur
ár haft aðsetr á Vestfjörðum og
stundað hvalveiðar; hafa þeir
grætt á þessum atvinnuvegi svo
miljónum skiftir. Þeir hafa bæði
stækkað útveginn smámsaman
hver fyrir sig og fjölgað. Eru
nú farnir að hafa verstöð á Norðr-
landi, og líklega koma þeir þar
brátt upp fleiri verstöðvum; sagt
er og, að einhverir þeirra hafa í
hyggju að koma upp verstöð í
Vestmannaeyjum og ef til vill á
Eyrarbakka. — Nú eru einnig
fleiri útlendingar enn Norðmenn
farnir að gefa gaum að þessari
íslenzku auðsuppsprettu, því Dan-
ir hafa nú stofnað félag til að
stunda hvalveiðar hér við land.
Allir þessir útlendingar verða
að vera hér búsettir að nokkru
leyti til þess að hagnýta veiðina.
Þeir flytja út lýsi^hvalskíði^gúano,
hvalkjötsmjöl, hvalbeinamjöl, hval-
bein, o. s. frv. Það má fullyrða,
að þessi atvinnuvegr er einhver
hinn ábatavænlegasti; sumar nytj-
ar af hvölunum eru afardýrar og
hækka líka meira og meira í verði.
Landsmenn láta sér nægja að
horfá á þessa útlendinga raka hér
saman miljónunum, og eru ánægðir,
ef hvalveiðamennirnir sletta í þá
fáeinum hvalþjósum, eða taka fá-
eina innlenda menn í vinnu. ís-
lendingar hafa lengi verið litil-
þægir við útlendinga, einkum
kaupmennina, sem þeir hafa eink-
um átt saman við að sælda. Al-
menningr er vanr við það frá
fornum tímum, að leyfa útlending-
um að ganga á hlut sinn.
1) Á hvalskíðunum er útflutningstollr.
íslenzkir fjármálamenn hafa
verið svo hagsýnir, að leggja út-
flutningstoll á saltfisk, sem lands-
menn sjálfir afla, og er álaga þessi
sjálfsagt ekki neitt heillavænleg
fyrir viðreisn sjávarútvegarins,
sem kalla má að sé í byrjun.
Öðruvísi fara Frakkar að; þeir
veita há verðlaun fyrír hver 100
kíló af þurrum fiski, sem fiski-
menn þeirra afla.
Enn fjármálamönnum vorum
hafa sannarlega verið mislagðar
hendr, þar sem þeir hafa ekki
enn lagt neina sérstaka gjaldálögu
á hvalveiðar, arðsamasta atvinnu-
veginn í landinu, sem rekinn er
af útlendingum einum og með svo
miklu kappi, að hann verðr ger-
eyddr áðr enn mörg ár líða.
Hvalveiðarnar við Finnmörk
eru nú svo eyddar, að það þykir
ekki framar svara kostnaði
að stunda þær; sama er að segja
um aðrar hvalveiðistöðvar erlend-
is. Sama reynsla er þegar feng-
in hér á landi; hvalirnir eru eyddir
að miklu leyti fyrir Vestfjörðum og
verða nú hvalveiðimennirnir að
sækja þá norðr með öllu landi
(norðr undir Melrakkasléttu) og
suðr fyrir land (til Vestmanneyja).
— í fornöld var miklu meiri
mergð hvala í hafinu krÍDgum
ís>and enn nú er; það sýna sög-
urnar og ótal örnefni; viðkoma
hvalanna er litii, enn vanhöidin
mikil vegna hafísreksins; þegar
þar við bætist hin mikla eftirsókn
veiðimannanna, þá hljóta hvalirn-
ir brátt að fækka, eins og reynd
hefir líka á orðíð. Menn eru
gramir við botnverpingana, enn
þeir munu þó aldrei geta eytt
svo flatfiskinum (annan fisk skeyta
þeir ekki um) sem hvalveiðamenn-
irnir geta eytt hvölunum.
Alþingi á að leggja háan út-
flutningstoll á allar nytjar af
hvölum, sem héðan eru fluttar til
útlanda. Búast má við því, að
menn í einstökum héruðum á
Vestrlandi verði á móti þessari
tillögu, af því, að þeim þykir vænt
um hvalveiðamennina, eins og
fram kom 1895, þegar þingið
setti lög um hvalleifar, sem vin-
um hvalveiðimannanna þóttu of
hörð, þótt þau séu hvergi nærri
jafnhöið sem samskonar Iög, sem