Fjallkonan - 12.01.1898, Page 6

6
FJALLKONAN.
XV 1—2.
Erlendr, sem var maðr viðkvæmr og
hjartagððr, hafi tárazt við þessa frásögn
Jðns, og að hún hafi mjög hrært alla
borðgestina.
Á Tungu í Fnjðskadal bjuggu hjðn í
mððuharðindunum. Þau hétu Dínus Þor-
láksson og Þðrlaug Oddsdóttir. Þegar
harðindin komu, áttu þau 13 hörn, öll
ung, og urðu 11 af þeim hungrmorða;
4 þeirra vðru í einu flutt til kirkju á
Illugastöðum. Börnin, sem lifðu af, hétu
Árni og Björg, og urðu gömul.
Hanndauðaárið eftir mððuharðindin
höfðu hreppstjðrarnir í Eyjafirði á kirkju-
fundum beðið bændr að lofa aumingjun-
um að deyja inni í húsum sinum, þð þeir
gætu ekki nært þá á neinu, því það
væri þð betra, enn að þeir dæu út af á
víðavangi, eins og þar var þá títt orðið.
Má af slíku marka, hvilík neyð þá hafi
gengið yfir Norðrland. Fiúðu þá og
margir þaðan til Vestfjarða, enn fjöldi
dó á leiðinni, þðtt margir kæmust af.
Mælt er að þá hafi fjöldi þvíliks flökku-
lýðs komizt til Bolungarvíkr ,við ísa-
fjarðardjúp; það er veiðistöð ísfirðinga.
Vel fiskaðist um vorið, og spörðu ísfirð-
ingar ekki sjðfang sitt við aumingja
þessa, fengu sér stóra potta og suðu
daglega í þeim af afla sínum, enn ösin
varð svo mikil, að formenn urðu sjálfir
að skamta jafnt soðið sem soðninguna;
fðr svo fram litla stund, að þetta sýnd-
ist vel horfa, enn fólkið veiktist af fæðu
þessari og dð hrönnum, og mest það
sem áðr var langdregnast orðið. Svo
endirinn varð, að ekki lifðu nema fáir
oftir af mörgum er að komu. Af inn-
lendu fðlki við ísafjarðardjúp dð enginn
af harðrétti.
(Sögn frá eldri harðindum).
Þegar Halldðr bðndi Björnsson1 faðir
þeirra bræðra Björns prðfasts i Garði
og Árna prests á Tjörn, var að alast
upp, komu harðindi mikil með mann-
dauða. Var þá Halldðr 15 eða 16 vetra,
og varð sem margir aðrir að bjarga lifi
sínu á vergangi. Þegar hann var skamt
kominn hitti hann pilt, sem var að flakka,
nær því jafnaldra sinn. Piltr þessi var
eins og Halldðr af gððu fólki kominn,
gáfaðr og hið snotrasta mannsefni, enn
hafði lengr á flakkinu verið enn Halldór
og þyngra liðið. Lögðn nú piltar þessir
lag saman, og fylgdust sem bræðr, og
fórn svo nokkra daga að ekki bar til
1) langafa-faðir Þðrhalls lektors.
tíðinda, annað enn þeir fengu lítinn og
léttan beina þar sem þeir komu. Eitt
kveld hittu þeir bðndabæ nokkurn; þeir
beiddust gistingar og fengu fúslega, og
var því ei vant. Konan á bænum var
valkvendi; viknaði hún við, að sjá svo
fallega drengi jafnbágstadda, og gerði
þeim af fátækt sinni svo notalegan greiða
sem hún mátti og léði þeim lika hrein-
legt rúm að hvíla i. Þegar þeir vðru
háttaðir, kora hún til þeirra og frétti að
um kyn og ferðir þeirra. Þeir sögðu af
hið sanna, og fanst henni mikið um.
Seinast fer hún að skoða þá og þreifa
um lífið á þeim; skoðaði hún Halldðr
fyrst og segir, að honum sé enn lífvænt,
gæti hann bráðum fengið björg ; enn þá
(er) hún skoðaði hinn piltinn, þegir hún
og skilr svo við þá. Þá (er) hún var
burtu gengin, fóru þeir að þreifa um sig
sjálfir. Sagði Halldðr svo frá, að á
drengnum hefði verið sem þverhnípt haft
undir bringubrjðskinu, enn maginn fyrir
neðan sem hart hnoða, enn á sér hefði
að eins mðtað fyrir haftinu, enn maginn
verið mjúkr og jafn. Skömmu síðar létti af
harðindunum, og skyldu þeir þá samfylgd-
ina, og fengu báðir dvöl. Enn rétt á
eftir frétti Halldðr lát félaga síns, og
þðtti honum það hinn mesti skaði. —
Halldór dafnaði og varð sæmdarbðndi í
Eyjafirði, og að gáfum afbragð, og er
það þvi til marks, að séra Jón faðir séra
Jðns í Möðrufelli, sem hlut átti að því
að koma Birni syni Halldórs í Hðla-skóla,
— því Björn þðtti honum, eins og raun gaf
síðar vitni, afbragðs efnilegr til lærdðms,
— sagði þó, að ekki væri Björn eins vel
gáfaðr sem Halldór faðir hans. — í
mððuharðindunum (1784—5) bjó Halldðr
á Hólshúsum í Eyjafirði.
Peningafalsararnir.
Árið 1870 kom upp í Lundúnum stðr-
flðð af fölsuðum gullpeningum, sem vóru
svo vel gerðir, að ilt var að þekkja þá
frá ósviknum gullpeningum. Kvað svo
ramt að þessum vandræðum, að stjðrnin
varð að gera út lögreglu-embættismann
til að leita að peningafólsurunum, og
hefir hann sjálfr sagt sögu þessa:
Það mátti heita forsending að fara
í njðsnarför þessa; ég hafði ekkert við að
styðjast, sem gæti bent á, hvar söku-
dðlgana væri að hitta. Enn af því að
í Birmingham hafði orðið vart við mest
af falspeningunum, þðtti mér líklegt, að
peningafalsararnir ættu heima þar i
borginni, eða þar í grend.
Ég fðr því fyrst til Birmingham og
dvaldi þar í fimm vikur, enn varð einsk-
is visari.
Ég var orðinn vonlaus um, að ég gæti
komið erindinu áleiðis, og bjóst að fara
heim aftr við svo búið. Þá fékk ég
bréf frá konunni minni, og bað hún mig
að senda sér dálítið af peningum.
Ég fðr í banka og bað um ávísun; um
leið fekk ég bankagjaldkeranum nokkuð
af peningum og vðru þar í nokkurir hálf-
punds gullpeningar.
Gjaldkerinn tðk frá sumt af peningun-
nm og segir:
„Þetta eru falsaðir peningar“.
„Hvað segið þér“, segi ég; „haldið
þér að peningarnir séu falsaðir?"
„Já, þeir eru það“.
„Vitið þér það fyrir víst?“
„Það er alveg víst. Þeir eru vel gerð-
ir, enn þeir.eru léttari enn ðsviknirpen-
ingar. Sjáið þér til!“
Hann lét einn gullpeninginn á vog, og
ósvikinn gullpening á mðti, sem vó
me'ra.
„Svona vel gerða falspeninga hefi ég
aldrei séð“, sagði ég. „Eru allir íals-
peningar, sem hér eru í umferð, jafn-vel
gerðir og þessir?“
„Nei, því fer fjarri", sagði gjaldker-
inn; „þessir gullpeningar eru smíðaðiraf
Ned Wilson, sem er frægastr allra pen-
iugafalsara. Ég þekki handbragðið hans,
þvi ég hefi handleikið svo marga gull-
peninga eftir hann. Lítið á, hérna hefi
ég þá falspeninga, sem tíðastir eru hér
í bænum; þeir eru hvergi nærri jafnvel
gerðir og peningarnir hans Wilsons, þð
þeir séu líka vel gerðir“,
Ég bar peningana saman og sá að
hann sagði satt. Ég skifti þremr af
sviknu peningunum, og fékk ðsvikna pen-
inga í Btaðinn, enn binum stakk ég i
vasa minn.
Nokkurum dögum siðar var mér skip-
að fara til sveitaþorps, sem er þrjár mílur
frá Birmingham.
Ég kom þar seint um kveld og fðr til
veitingahússins. Þar var mjög óþrifa'
legt; réð þar fyrir karl og kerling, ein-
hver ljðtustu skötuhjú, sem ég hefi séð
á ævi minni. Þegar ég beiddist gisting-
ar, tðk ég eftir því, að karlinn gaut aug-
unum lymskulega til kerlingarinnar, og
siðan fðru þau að tala hljóðskraf saman.
Loks segir karl, og var mjög stuttr í
spuna, að ég geti fengið að vera þar nm
nóttina.
Ég var vanr við misjafna náttstaði og
lét mér lynda, þótt rekkjan væri ekki
annað onn hálmbingr.