Fjallkonan - 28.01.1898, Blaðsíða 1

Kemr út um miðja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar ódýrar.
FJÁLL
Gjalddagi 15. júli. TJpp-
sögn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstræti 18
XV, 4.
Reykjavík, 28. janúar.
1898.
Hvernig líðr fólkinu'
Blöðin eiga að geía gætr að
högum almennings og reyna að
benda á þau úrræðí, sem vænleg-
ust þykja til að hækka hag al-
þýðunnar í óllum greinum. Fyrst
verða, þau þó að kynna sér allar
ástæður, og því spyr Fjallkonan:
Hvernig líðr landsfólkinu?
Ef miðað er við hinar síðustu
aldir, 16., 17. og 18. öld, þá líðr
landafólkinu eflaust betr nú enn
áðr, og í sumuni greinum líðr því
betr enn nokkurntíma áðr. Hins
vegar eru líkindi til, að efnahagr-
inn sé ekki miklum raua betri
enn á blóma-ö'.d landsins, og þafi
er víat, að landsmenn eru nú ekki
eins sjálfbjarga og þeir voru þá.
Enn ef miðað er við-eíðasta tíma-
bil, þá verðr því ekki neitað, að
ástæður almenninga séu með lak-
ara móti. Veldr því aflabrestr
bæði af landi og sjó; hefir verið
fiskitregt víðast síðustu árin, og
ekki heldr orðið aflað nægilegra
heyja í sveitunum vegna verka-
fólkseklu. Auk þess hefir verzlun-
in verið) óhagatæð, þar sem tekið
hefir fyrir fjárverzlanina að mestu,
sem hafir verið gullnáma landsins
um mörg ár.
Kaup3taðaskuldirnar hljóta ef-
laust að aukast þessi árin, og er
þó víst ekki á bætandi. Full þörf
væri á, að löggjafarva'dið setti
einhverjar skorður við lánsverzlun-
inni, enn vér getum ekki búizt
við að þingmenn vorir hafi dáð í
sér til þess, þar sem þeir treyst-
ust ekki til að setja lögin um
nýtt varnarþing í ekuldamálum.
Alþýðunni líðr því ekki veí.
Framfarirnareru uauðalitlar: eagj-
arnar eru nálega hinar sömu sem
þær voru fyrir 1000 árum, og
heyskaparáhöldin hin sömu. Með-
ferðin á heyjum öll hia sama. Á
öllu þessu hefir orðið mikil breyt-
ing í öðrum löndum á þassari öld.
— Nytjar landbúnaðarins eru hin-
ar sömu og í fornöld, og eins
með þær farið, alt flutt út óunnið
(eða óverkað), eins og þá. — í
þessum greinum erum vér lengst
á eftir öðrum þjóðum, og horflr
til meiri og raeiri vandræða með
verzlun vora með hverja ári, af
því samkeppnin í heimsverztun-
ínni er að verða fjölbreyttari og
meiri; nýjar þjóðir með nýjum
vörumkeppa við íslenzku vörurn-
ar ð, markaðinum og hafa betr.
Þær standa líka að flestu leyti
betr að vígi; þeim hefir verið
kent að framleiða góða verzlunar-
vöru og þær eru studd&r af stjórn-
um sínura til að koma vörunum
á raarkaðinn, enn stjórn íslands
og alþingi fslands skifta sér ekk-
ert af þessu höfuðmáli landsins.
Stjórninni stendr líklega hjartan-
lega á sam.H, þótt verzluain á ís-
landi verði sama afbrigðið og
Grænlandsverzlunin hennar. sóma-
legrar minningar, og aiþingismenn
klofa á þúfunum í túnnnum og
hafa ekki víðari sjóndeildarhring
enn út að túngarðinum.
Það sem fyrst kemr til greina,
þegar int er eftir, hvernig fólk-
inu líðr, eru ytti hagir þesss og
aðbúð. Allr þorri almennings á
enn við bág kjör að búa. Að-
búnaðr alþýðunnar svo sem húsa-
kynni og fæði, mun Iakari eau
geri9t hjá almenningi í öðrum
löndam. Eitt af því, sem að þessu
lýtr, er það, að flestar aðfengnar
vörur, matvæli, drykkir, fataefni,
húsaviðr o. s. frv., er af löknstu
tegundura. Þetta setr alt mót
sitt á kynslóðina. sem fær á sig
kúldblæ og daufingjabrag. Hafið
þið ekki tekið eftir því, hve ó-
djarfir suroir alþýðumenn eru í
uppliti og framgöngu? þeir þora
varla að líta framan í aðra eins
höfðingja eins og knnpmennina á
Bakkanum og í Firðínnm. Og
þá eru þeir ekki heldr sérlega
hvatir í spori.
Undir stakki fátæklingsins getr
engin aiidleg eæld búið; því er
ekki við því að búast, að innra
ástandið sé glæsilegt, þegar hinir
ytri hagir eru ekki betri enn
þetta. Andíega lífið er heldr ekki
fjörugt eða efnilegt; þaðer nauða-
lítil menning komin í þjóðina;
meatunin er ófullnægjandi, þrátt
fyrir alt gumið um alþýðument-
unina, því hún sarnsvarar ekki
tímanum; gerði hún þ&ð, væru at-
vinnuvegirnir komnir á annað
stig. Bókmentirnar eru nú sem
stendr mjög daufar; geta ekki
þrifizt á því yfirfars-tímabili, sem
nú stendr yfir; hugsjónirnar eru
engar; alt er í þoku. Það sem
nú er út gefið af bókum er fánýtt
mjög; bókaútgefendr vorir gefa
vorri námfúsu þjóð steina fyrir
brauð.
Hluttaka þjóðarinnar í stjórn
landsins er engin að kalla, því
hún hefir ekki enn lært að þekkja
og nota hið litla frelsi sem henni
var gefið 1874, auk heldr meira.
Þeir sem helzt ættu að hafa
hvöt til að koma vitinu fyrir al-
þýðuna, liggja oftast á liði sínu,
og sumir misbeita stöðu sinni til
að spilla tilfinningum alþýðunnar,
rugla meðvitund hennar og æra
frá henni það vit sem hún hefir.
Að þessu hafa ótrauðast unnið
ýmsir þingmenn og hin yngstu
blaðaraanaa-gerpi.
Guð verndi íslendinga fyrir
leiðtogum sínum!
„Grettisljóð".
Þótt hia yagri skáld vor láti
sér varla verða það, að nefna hin
eldri skáld á nafn, svo sem Stein-
grím Thorsteinsson og Matthías
Jochumson o. fl., eru þó báðir
þessir menn í fullu anda-fjöri og
með óskert starfsþrek. Séra Matt-
iiías hefir líkasýnt það með „Grett-
isljóðum", að „lengi er eftir lag
hjá þeim sem listir bar til forna".
Samt hefðu margir heldr kosið,
að séra Matthías hefði kveðið
„Grettisljóð" sín öll með gamla
laginu, með rímnaháttum; þurfti
það form ekki að spilla meðferð
hans á efninu; átti ekki síðrvið sög-
una, sem er svo ramm-íslenzk.
Enn honum hefir nú samt tekizt
einna lakast við það kvæðið, sem