Fjallkonan - 28.01.1898, Page 1

Kemr út um miSja yiku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar ódýrar.
Gjalddagi 15. júli. Upp-
sögn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstræti 18
XV, 4.
Hyernig líðr fólkinu?
Blöðin eiga að geía gætr að
högum almennings og reyna að
benda á þau úrræðí, sem vænleg-
ust þykja til að hækka hag al-
þýðunnar í öllum greinum. Fyrst
verða þau þó að kynna sér allar
ástæður, og því spyr Fjallkonan:
Hvernig líðr landsfólkinu?
Ef miðað er við hinar síðustu
aidir, 16., 17. og 18. öld, þá líðr
landsfólkinu efliust betr nú enn
áðr, og í sumum greinum líðr því
betr enn nokkurntíma áðr. Hins
vegar eru líkindi til, að efnahagr-
inn sé ekki miklum mun betri
enn á blóma-öld landsins, og það
er víst, að landsmenn eru nú ekki
eins sjálfbjarga og þeir voru þá.
Enn ef miðað er vifrsíðasta tíma-
bil, þá verðr þyí ekki neitað, að
ástæður almenninga séu með lak-
ara móti. Veldr því aflabrestr
bæði af landi og sjó; hefir verið
fiskitregt víðast síðustu árin, og
ekki heldr orðið aflað nægilegra
heyja í sveitunum vegna verka-
fólkseklu. Auk þess hefir verzlun-
in verið' óhagstæð, þ&r sem tekið
hefir fyrir fjárverzlunina að mestu,
sem hafir verið guílnáma iandsins
um mörg ár.
Kaupstaðaskuldirnar hljóta ef-
laust að auk&st þessi árin, og er
þó víst ekki á bætandi. Full þörf
væri á, að Iöggjafarvaldið setti
einhverjar skorður við lánsverzlun-
inni, enn vér getum ekki búizt
við að þingmenn vorir hafi dAð í
sér til þess, þar sem þeir treyst-
ust ekki til að setja iögin um
nýtt varnarþing í skuldamálum.
Alþýðunni líðr því ekki veí.
Framfarirnareru nauðalitlar: eegj-
arnar eru nálega hinar sömu sem
þær voru fyrir 1000 árum, og
heyskaparáhöldin hin sömu. Með-
ferðin á heyjum öll hia sama. Á
öllu þessu hefir orðið mikil breyt-
ing í öðrunj löndum á þessari öld.
— Nytjar landbúnaðarins eru hin-
ar sömu og í fornöld, og eins
með þær farið, alt flutt út óunnið
(eða óverkað), eins og þá. — í
Reykjavík, 28. janúar.
þessum greinum erum vér lengst
á eftir öðrum þjóðum, og horflr
til meiri og raeiri vandræðá með
verzlun vora með hverju ári, af
því samkeppnin í heimsverziun-
ínni er að verða fjölbreyttari og
meiri; nýjar þjóðir með nýjum
vörumkeppa við íslenzku vörurn-
ar á markaðinum og hafa betr.
Þær standa líka að flestu leyti
betr að vígi; þeim hefir verið
kent sð framleiða góða verzlunar-
vöru og þær eru studdar af stjórn-
um sínum til að koma vörunum
á markaðinn, enn stjórn íslauds
og alþingi íslands skifta sér ekk-
ert af þessu höfuðmáli iaDdsins.
Stjórninni stendr líklegs hjartan-
lega á sams, þótt verzlunin á ís-
landi verði sama afbrigðið og
Grænlandsverzlunin hennar. sóma-
legrar minningar, og alþingismenn
klofa á þúfunum í túnunum og
hafa ekki víðari sjóndeildarhring
enn út að túngarðinum.
Það sem fyrst kemr til greina,
þegar int er eftir, hvernig fólk-
inu líðr, eru ytri hagir þetss og
aðbúð. Allr þorri alraennings á
enn við bág kjör að búa. Að-
búnaðr alþýðunnar svo sem húsa-
kynni og fæði, mun lakari eau
gerist hjá almenningi í öðrum
löndum. Eitt af því, sem að þessu
lýtr, er það, að flestar aðfengnar
vörur, matvæli, drykkir, fataefni,
húsaviðr o. s. frv., er af lökustu
tegundum. Þetta setr alt mót
sitt á kynslóðina, sem fær á sig
kúldblæ og daufingjabrag. Hafið
þið ekki tekið eftir því, hve ó-
djarfir suroir aSþýðumenn eru í
uppliti og framgöngu? þeir þora
varla að líta framan í aðra eins
höfðingja eins og kaupmennina á
Bakkanura og í Firðínnm. Og
þá eru þeir ekki heldr sérlega
hvatir í spori.
Undir stakki fátæklingsins getr
engin andleg sæld búið; því er
ekki við því að búast, að innra
j ástandið sé glæsilegt, þegar hinir
ytri hagir eru ekki betri enn
þetta. Andlega lífið er heldr ekki
1898.
fjörugt eða efnilegt; þaðer nauða-
lítil menning komin í þjóðina;
mentunin er ófullnægjandi, þrátt
fyrir alt gumið um alþýðument-
unina, því hún samsvarar ekki
tímanum; gerði hún þ&ð, væru at-
vinnuvegirnir komnir á annað
stig. Bókmentirnar eru nú sem
stendr mjög daufar; geta ekki
þrifizt á því yfirfars-tímabili, sem
nú stendr yfir; hugsjónirnar eru
engar; alt er í þoku. Það sem
nú er út gefið af bókum er fánýtt
rnjög; bókaútgefendr vorir gefa
vorri námfúsu þjóð steina fyrir
brauð.
Hiuttaka þjóðarinnar í stjórn
landsins er engin að kalla, því
hún hefir ekki enn lært að þekkja
og nota hið litla frelsi sem henni
var gefið 1874, auk heldr meira.
Þeir sem helzt ættu að hafa
hvöt til að koma vitinu fyrir al-
þýðuna, liggja oftast á liði sínu,
og sumir misbeita stöðu sinni til
að spilla tilfinningum alþýðunnar,
rugla meðvitund hennar og æra
frá henni það vit sem hún hefir.
Að þessu hafa ótrauð&st unnið
ýmsir þingmenn og hin yngstu
blaðamanna-gerpi.
Guð verndi íslendinga fyrir
leiðtogum sínum!
„Grrettisljóð“.
Þótt hin yagri skáld vor láti
sér varla, verða það, að nefna hin
eldri skáld á nafn, svo sem Stein-
grím Thorsteinsson og Matthías
Jochumson o. fl., eru þó báðir
þessir menn í fullu anda-fjöri og
með öskert starfsþrek. Séra Matt-
hías hefir líkasýnt það með „Grett-
isljóðum“, að „lengi er eftir lag
hjá þeim sem listir bar til forna“.
Sarnt hefðu margir heldr kosið,
að séra Matthías hefði kveðið
„Grettisljóð“ sín öll með gamla
kginu, með rímnaháttum; þurfti
það form ekki að spilla meðferð
hans á efninu; átti ekki síðr við sög-
una, sem er svo ramm-íslenzk.
Enn honum hefir nú samt tekizt
einna lakast við það kvæðið, sem