Fjallkonan - 01.03.1898, Síða 1

Kemr út um miðja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar údýrar.
FJALLKONAN
■
Gjalddagi 35. júli. Upp
sögn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstrœti 18
XV, 9. Reykjavík, 1. marz. 1898.
Heyskortr.
Yerði ekki bráð umskifti á tíð-
arfari, má búast við, að heyskortr
verði og fjárfellir, \ íða um Suðr-
laud að minsta kosti. — Hey
vóru víða lítil eftir sumarið, og
þar að auki iíla verkuð. Meðan
stofn landbúnaðarins er ekki ör-
uggari enn svo, í sumum lands-
fjórðungunum, að hann er faiSinn
ef 2—3 mánaða harðindakast kemr
að vetrinum, er ekki vert að iáta
mikið yfir framförum búnaðarins.
Það mun að vísu vera aflað meiri
heyja enn áðr, og meðferðin á fénu
er betri. Enn menn spara heyin
minna, halda fénu minna til beitar
enn áðr; beitar hús hafa lagzt niðr víða
og fjárbyrgi, sem höf ð vóru handa úti-
gangsfé. Það mun og algerlega niðr
lagt, að moka ofan affyrir fé; áðr
var það talið meðalmannsverk,
að moka ofan af fyrir 60 fjár á
dag. Það var einkum fyrra part
vetrar, sem fénu var haldið til
beitar, ean búmenn álitu mesta
þörf að gefa fé á útmánuðum og
undir sauðburðinn. Eitt sem bend-
ir á, að fé bjargaðist mjög á úti-
gangi á fyrri tímum, er það, að
víða vóru ekki hús fyrir féð.
Það cru ekki nema 40—50 ár,
síðan farið var að hafa fjárhús
að minsta kosti víða á Suðríandi,
og til skamms tíma hafa ekki
verið hús fyrir fé á einstaka stað.
Því hefir verið „gefið á gaddinn",
sem kallað er. Fjárbyrgi og fjár-
borgir vóru einu akýiin áðr,
er bygð vóru fyrir útigangsfé.
Leifar af þessum skýlum hefir
Daniel Bruun fundið í Árnessýslu
og nefnir fjárborgir. Fjárborgir
vóru fyrrum toppmynduð hús
með þaki, enu fjárbyrgin vóru
þaklaus. Nú eru garðalaus hús á
útigangsjörðam við sjónyrðranefnd
fjárborgir. (Jm fjárbyrgisegir Magn-
ús Ketilsson: „Til forna vórufjár-
byrgi brúkuð víða og sjástleifar eftir
þauennnúí einstaka stöðum. Þessi
byrgi brúkuðu fornmenn til að nýta
sér þess betr vetrarbeítina, því að
víða er so landslagi háttað, sér-
deilis á þeim jörðum, sem eiga fjall-
Iand, að viss partr landsins verst
lengi og slær þar úr, þó annað
af landinu leggi undir. Það er
og oftar, að beit til fjallsins, með-
an henni nær, er betri heldr enn
heima nm; enda er þá og beitin
óbrúkuð þá heim kemr. Þessi
byrgi brúkuðu þeir mest framan
af vetrum, þar til kom fram yfir
jól, og jafnvel fram á [út-]mánuði,
og þar til þeir fóru að gefa fé
síau. Enn nú er þessi tnannskapr
eins og annar aflagðr". (Sauðfjár-
hirðing, Hrappsey, 1778 bls. 56).
Þessi útiganga fjársins hefir
gert fjárkynið harðara og hraust-
ara, og henni má eflaust þakka
það að nokkuru, að íslenzka fjár-
kynið er svo gott, enda segja
gamlir fjármenn, að fé sé orðið
miklu kranksamara síðan hús-
vistin varð lengri. Enn um úti-
ganginn má auðvitað segja sem
margt annað, að hófið er bezt,
og ekki verðr það um of brýnt
fyrir mönnum, að vanda fjárhús-
in og meðferð fjársins inni.
Enn hitt verðr iíka að athuga,
að það er ekki minna vert að
afla sér heyja að vetrinum með
beit, enn að heyja á sumrin.
Búmaðr.
Fiskifélagið danska.
Dgskr. minnist. á það í síðasta
blaði, og segir þar meðal annars
um botnvörpuskipin:
„Hin skammsýna og illgjarna
mótbára um leppskapina getr
ekki staðizt til langframa á lög-
gjafarsamkomunni“.
Hvers vegna?—Heldr „Dgskr.“,
að sú eindrægni hljóti framvegis
að verða á alþingi í þessn máli,
fremr enn öllum öðrum málum,
að allir ííti á það sömu augum?
Eða heldr „Dgskr.“, að allir ís
lendingar séu nú orðnir svo mikl-
ir föðuríandsvinir, &ð enginn geti
fengið af sér að vera í leyníleg-
um samtökum við útlendinga um
botnvörpuskipaútgerð, allir séu
orðnir svo óeigingjarnir, að þeir
meti meira hag almennings enn
sinn eigin hag?! — Það væri
æskilegt, að f'á nánari skýring
á þessu frá ritstj. „Dgskr.“
Enn fremr segir ritstj. „Dgskr.“:
„Enn sem sönnun þess, hve
auðvirðilega fákunnandi og grunn-
hyggnir ýmsir þeirra eru, sem
glamra mest á móti sérréttinda-
lögum fyrir íslenzk botnvörpu-
skip, má nefna það, að eitt blað
hér í bænum hefir í fullri alvöru
prédikað þá kenningu, að danska
félagið „Frem“ muni hafa heim-
ild til botnvörpuveiða innan land-
helgiu.
Þetta er alveg tilhæfulaus upp-
spuni, því ekkert blað hér í bæn-
um hefir int í þessa átt.
Hvað Fjállk. snertir, segir þar
að eins, að félagið œtli sér að
stunda veiðar inni í landsteinum.
Til að sanna þetta, nægir, að
taka þessa grein upp orðrétt úr
skýrslu danska blaðsins „Poli-
tiken“, sem auðvitað er bygð á
frásögn félagsmanna sjálfra:
„Medens danske saa lidt som
fremmede Trawlere maa fiske ind-
enfor Söterritoriet, vildette danske
Selskáb have den store Fordél frem
for sine udenlandskeKonkurrenter,
at det har Lov til at lade sine
Kuttere gaa ind under Kysten ved
lsland og söge Fangstu.
(„Politiken“, 12. Jan. 1898).
Félagið sjálft gerir þannig ráð
fyrir, að það murd geta haft heim-
ild til að etunda veiðiskap sinn í
landhelgi, enn getr þess auðvitað
ekki, á hvern hátt það ætlar sér
að njóta þeirra hlunninda.
Annars er það rétt, sem „Dgskr.“
segir, „að engu heilbrigðu viti
getur dulizt, að vér, sem erum
svo fátækir að fé, hljótum að
verða undir í samkeppninni við
útlendinga hér við strendrnar,
nerna vér notum sérréttindi vor
innlendum botnvörpuskipum til
hagsmuna".
Eon vér getum einmitt ekki