Fjallkonan - 29.03.1898, Blaðsíða 2
50
FJALLKONAN.
XV 13.
Hvernig það hefir breyzt frá
gamla Iaginu til hins nýja, hefir
minni þýðingu að ræða enn hitt,
hversu breyta mætti frá því á-
standi sem nú er, til annars betra.
Um það skal rætt næst.
Grasrækt á íslandi o. fl.
Um það efni hélt P. B. Feil-
berg inspektör fyrirlestr á land-
búnaðarþinginu í Stokkhólmi í
fýrra.
Hann getr þess fyrst, að fyrir
áhrif Flóastraumsins (golfstraums-
ins) sé vetrarhitinn á norðrströnd-
um Noregs að minsta kosti 20
stigum meiri enn gera má ráð
fyrir eftir legu landsins á hnett-
inum. ísland er ver sett, því það
er of nærri íshafsstraumnum, og
því skiftast þar á áhrifin að norð-
an og sunnan. Af 19 ára veðr-
athugunum má sjá, að meðalhiti
um árið hefir verið í Stykkishólmi
+2.$° C., á Eyrarbakka +3,s° C.,
á Berufirði +2,#° og á Akreyri
+2,a° C., enn í Möðrudal -i-0,s0 C.
og í Vestmannaeyjum +5° C.
Mánuðirnir marz, aprii og maí
eru mjög kaldir, ög enginn veru-
legr gróðr getr því byrjaðfyrenn
í júnímánuði; þá er hitinn 6—8°
C., í júlí og ágúst 8—9° C.
Hér eru skilyrðin fyrir gras-
ræktinni og ræktun rótarávaxta,
og aðrar plöntur er ekki að tala
um að rækta, þar sem 15—16°
sumarhita algerlega vantar, og
kornyrkja er því bönnuð.
Höf. getr þvi næst um rann-
sóknir, sem gerðar hafi verið á
efnasamsetning íslenzks jarðvegar
af ýmsum stöðum á Suðrlandi; af
þeim má sjá, að jarðvegrinn er
hér á landi frábrugðinn jarðvegi
i öðrum löndum; hefir í sér meira
af járni og leirjörð, og óvenjumik-
ið köfnunarefni. Höf. skýrir og
frá efnasamsetning islenzkra fóðr-
jurta írá Möðruvöllum í Hörgár-
dal, og kemst að þeirri niðrstöðu,
að þær séu furðu-kjarngóðar (meiri
fita í þeim enn í dönskum gras-
tegundum) og að fénaðr þrífist
vel á þeim. Glrastegundir, sem
þykja mjög litilsverðar í Dan-
mörku, eru kjarngóðar á íslandi.
Það er ekki að hugsa til að
gera stórar umbætr í jarðrækt-
inni á íslandi, eins og t. d. í Dan-
mörku; til þess er jarðvegrinn of
verðlítill. Hið eina ræktaða land
eru túnin. Nú eru hiuar 6000
jarðir á íslandi virtar á 8—9
milj. króna, og verðr þá hver hekt-
ari (hverjar 4 dagsláttur) af rækt-
uðu landi að eins 1 kr. 50 aura
virði. Þetta lága verð bendir á,
að hér geti ekki verið að ræða um
stórkostlegar umbætr á jarðveg-
inura.
Alt verðr að vera einfalt og
ódýrt, samkvæmt rýrleika jarð-
gildisina og hinum erfiðu sam-
göngum. Þar sem alt verðr að
fiytja á hestum, verðr afrakstrinn
að þola langan flutning, og þær
vörur, sem þarf að flytja fljótt á
neyzlustaðinn, t. d. smjör á enska
markaðinn, er alls ekki hægt að
framieiða, þótt hvorki skorti góð-
ar kýr né gott fóðr.
Húsakynnin verða að fara
eftir loftslaginu og venjunni og
þeirri viðarstærð, sem hægt er að
flytja á hestum.
Túnræktin er undir því komin,
að nota mikinn áburð til að færa
jörðinni hita, og engjaræktin er
undir því komin, að nota vatn til
áveitu, sem hefir í sér næringu
fyrir jurtirnar, einkum fosfórsýru,
sem er í jökulánum.
Höf. getr þess, að á síðari ár-
um hafi mikið verið gert til að
bæta túnin á íslandi og engjar
sömuleiðis. Nefnir hann sérstak-
lega vatnsveitingar á örund í
Eyjafirði, á Laxamýri, Hólum í
Hjaltadal og í Skaftafellssýslu.
Hafi tekizt að auka heyaflann
t8lsvert, einkum þar sem jökul-
vatn hafi verið notað.
Því miðr séu engar skýrslur
um heyaflann á lslandi, þótt hann
sé meira verðr fyrir íslendinga
enn kornyrkja fyrir aðrar þjóðir.
Hann gizkar á að útheyið sé 38
milj. vætta og taðan l.a milj.
vætta, eða heymagnið alls 5 milj.
vætta.
Sauðíje er kyngott og fylli-
lega á við færeyskt og norskt fé,
og kemst líklega til jafns við
skozkt fé (blackface) á norðrlandi
og austriandi.
Nú koma á 1000 íbúa:
kindr nantfé hestar
á íslandi 7- -8000 280 400
í Danmörk 1000 700 200
i .Noregi 1000 560 90
í Svíþjóð 340 420 100
Engar skýrslur eru um, hve
mikið er étið af kjöti á íslandi,
enn sé það talið líkt og í Noregi
80 pd. á mann, þá eru það um
6 milj. punda, eun útflutningr af
kjöti er um 8 milj. punda.
Sjávaraflinn er helzta auðs-
uppsprettan, og framleiðsla laud-
búnaðarins er að vísu ekki mikil,
enn með því að landrýmið er all-
mikið, getr framleiðslau af gras-
ræktinui orðið talsverð.
Það er ætlunarverk búuaðar-
ins að hagaýta þessi landsvæði
til að framleiða kjöt, mjólk og
smjör, og dæmi íslendinga hefir
sýnt, að það er hægt, þótt það
sé nokkrum erfiðleikum bundið.
(Framh.).
ISLENZKR SOGUBÁLKR.
Æfisaga Jóns Steingrímssonar,
préfasts og prests að PrestBbakka.
[Eftir eiginhandarriti. Lbs. 182, 4to].
10. Nær ég var 15 ára, var ég í skélann
inn-tekinn á páskum árið 1744, og var
þar eftir, sem mins skólameistara vitnis-
burðr útvísar í 6 ár, að þessum parti
frá páskum til Jónsmessu og öðrum frá
Mikaelsmessu til föstu inngangs meðtöld-
um, so raunar var það eigi meir enn 5
ár. Þá ég i skólann kom, kunni ég eigi
so mikið að segja sem bonus dies, felix
nox, lieet exire og þess háttar smáglós-
ur, sem á þurfti að halda. Sr. Skafti
Jópefsson, sem nú er prestr að Hofi í
Vopnafirði, náfrændi minn, varð þar
minn tutor o: forsvarsmaðr; hann skrif-
aði upp þessar glósur handa mér og
lagði mér það heilasta í öllu er ég þurfti
að vita og gera meðan Baman vórum.
Frí varð ég við innbyrðis skólareglur
þeirra, er brúkast við nýkomna, snorra,
bál, flug og skírn, nema með vægasta
máta, vegna mins áðr laskaða fótar;
þeim eýrdist ég og ei vera so stífsinna,
að þess þyrfti stórum við. Séra Jón
Þorkelsson gaf mér Douatinn, og sagði
mér að koma til sín þá ég vildi að þiggja
mjólkrsopaúr könnu hans, enn þá skóla-
piltar komnst að því, héldu þeir, hvað
þó ei var, ég bæri honum fréttir. Varð
ég þá að leggja það niðr, er ég sagði
honum, og grét hann þá yfir mér sagði:
„Þó skal ég muna til þín“, hvaðhann og
gerði, því þá er hann var aftr kominn