Fjallkonan - 07.06.1898, Blaðsíða 1

Kemr út um miöja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar ódýrar.
FJALLKONAN.
Gjalddagi 15. júli Upp
sögn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstrœti 18
XV, 23. Reykjavík, 7. júní. 1898.
Útlendar fréttír.
Khiifn, 28. maí.
Ófriðurinn. Menn höfðu búiat við, að flotum
Bandamanna og Spánverja myndi fyrst lenda saman
í Vestindíum. En svo varð oigi. Eins og getið var
um síðast, urðu óspektir á Filippseyjunum; eyjar-
skeggjar viidn nota tækifærið og reyna að losast
undan ánauðaroki Spánverja. Eyjarnar eru frjósam-
ar mjög og hafa 7 miljónir íbúa. Bandamenn fýsir
líka að krækja í þær, og sendu því seinast í apríl
átta skip undir forustu Dewey’s aðmiráls til Manilla,
höfuðborgarinnar á eyjunum. Spánverjar höfðu þar
skipastól eigi all-lítinn, að tölunni talsvert fleiri enn
flota Deweys; yfirmaður þess flota var Montojo aðmi-
ráll. Þá er hann fékk hraðskeyti um, að Banda-
meun sendu skip til eyjanua, sendi hann fréttaskeyti
til Spánar og kvaðst mundu halda móti Dewey og
skjóta skip hans í kaf. En hér fór á annan veg.
Dewey hitti spánska flotaun að raorgni hius 1. maí
við Cavite, hafnarbæ Mauilla. Hófst þar þegar hin
harðasta orrusta. Dewey hafði skotfæri miklu betri
enn Spánverjar; einkum reyndust sprengikúlur hans,
fyltar með steinolíu, skæðar. Tókst honum að kveykja
í skipum Spánverja með þeim, svo að eigi varðslökt,
og sprungu þau því hvort á fætur öðru í loft upp.
Spánverjar börðust af mikilli hreysti, en orð er af
því gert, hve klaufalega þeir skutu, því að fæst af
skotum þeirra hittu skip Deweys, og höfðu þeir þó
landvígi til hjálpar; þau fáu sem hittu, unna engan
bilbug á stálvörðum skipskrokkum Bandamanna.
Urðu svo þau leikslok, að Spánverjar mistu öll sín
skip 11 að tölu; sumpart voru þau skotin í kaf eða
sprungu í loft upp, og sumpart neyddust þeir til að
sökkva þeim, til þess að Bandamenn næðu þeim eigi.
Af Spánverjum féllu um 1000 manna, enn Bandamenn
mistu að eins 6. Dewey aðmíráll varð stórfrægur
fyrir dugnað sinn og hreysti og nafn hans á hvers
manns vörum. En ekki hefir honum tekizt að vinna
eyjarnar, enda hefir hann lítið lið. Bandamenn ætla
nú að senda her manns til Filippseyjanna honam til
hjálpar; vinni þeir eyjarnar, er jafnvel á orði að þeir
selji Englendingum þær, ef þeir vilja gefa fyrir eign-
ir sínar í Yeatindíum. í annan stað ætla Spánverjar
að senda flota og herlið til Filippseyjanna og ver-
jast eftir föngum; má því vænta fleiri tíðinda úr
þeirri átt innan skamms.
Þá er fréttin um ósigur þennan barst heim til
Spánar, urðu óeirðir miklar víðsvegar um iand, eink-
um í stórbæjunum. Fylgismenn Don Carlos, þess er
til ríkis telur sig réttborinn á Spáni, risu upp til
handa og fóta og kendu ráðaneyli Sagastas um allar
ófarirnar. Kvað svo ramt að óspektunum, að herlið
varð víða að skakka leikinn. Ekki hefir þó enn þá
tekist að hrinda Sagasta, en ráðgjafabreytingar eru
þar stöðugt, þótt Sagasta veiti ráðaneytunum alt af
forstöðu. Ennfremur er annað tilefni til óspekta, og
það er hin mikla verðhækkun á matvælum er af ó-
friðnum leiðir. Verðlagið á korni fer síhækkandi, og
alþýðuna vantar brauð. Og vegna hins gífurlega til-
kostnaðar til herbúnaðar, verður að leggja skatta og
tolla á alla hluti og afurðir til þess að fá fé inn í
ríkisfjárhirzluna. Enn Spánverjar vilja eigi gefast
upp fyr enn í fulla hnefana. Nýlega lýsti Sagasta
yfir því á ríkisþinginu, að þeir myndu verjast til
síðasta eyris; rétturinn væri þeirra megin, og þess
vegna gæfu þeir ekki upp vörnina, þótt um sárt
hefðu að binda. — Almenningsálitið í Evrópu er ó-
neitanlega á bandi Spánverja; þeirra megin er hreyst-
in og hugrekkið, hinum megin — „the almighty dollar“!
En enn þá heflr flotunum eigi lent saman í Vest-
indíum. Lengi vel vissi enginn hvar floti Spánverja
mundi vera, þar til loks fyrir skömmu, að vi3sar
fregnir hafa borizt um, að hann væri á sveimi í
nánd við Kúbu. Bandamenn hafa þvergirt fyrir Ha- .
vanna-höfn, en þar í bænum situr hershöfðingi Spán-
verja, Blanco, með her sinn. Er það ætlun Banda-
manna að svelta hann inni; en Spánverjar vilja reyna
að komast inn til bæjarins með flota sinn. Þeir hafa
mörg skip og vel búin, — miklu betri enn viðMan-
illa, sem vóru afhrökin úr flota þeirra, — en þó
munu Bandamenn hafa skipakost miklu betri. Hinir
stærstu bryndrekar þeirra eru taldir alt annað enn
frýnilegir. Víðir fallbyssukjaftar gægjast út úr kol-
svörtum skipshliðunum, reiðubúnir til að spúa dauða
og glötun. — Spánska flotanum stendur það mjög
fyrir þrifum, hversu örðugt er að fá kol, og Banda-
menn leitast við að stía þeim frá öilum kolabirgða-
stöðum. — Innan skamms ætla Bandamenn að halda
herliði yfir til Kúbu, viuna með tilstyrk uppreistar-
manna fótfestu á eynni og setjast svo um Havanna
og svelta bæinn. En slíkt tekur langan tíma. Yfir
höfuð lítur út fyrir, &ð ófriðurinn muui vara lengi,
og er það óheppilegt sakir þess að kornvara öll hækk-
ar allstaðar mjög í verði sakir ófriðarins. Atvinnu-
leysi er mikið i Bandaríkjunum sakir stríðsins og
verzlunarstéttin er mjög óánægð út af ófriðinum. —
Enn fremur eru monn hræddir um, að Spánverjar
komi ef til vill þá og þegar með flota sinn til New
York og skjóti á bæinn, en þar hafa Bandamenn
lítil varnarvirki önnur enn sprengivélar fyrir utan
hafnarminnið.
Það vakti mikla athygíi, að herdeiid ein, er í
eru eingöngu auðmannasynir frá New York, 1000
að tölu, neitaði sakir hugrekkisbrests að berjast gegn
Spánverjum.
Ameríkumenn hafa nú enn fremur skip sín á vakki
fyrir utan hafnarmynni bæjarins Santjago á Kúbu,
og halda að floti Spánverja undir forustu Cerveros
aðmíráls hafist við þar inni, en hvort svo sé, eða
hvort Ameríkumenn hafi eigi haldið skipum sínum
aftur á brott, ber hinum siðustu hraðskeytum eigi
saman um.