Fjallkonan - 17.08.1898, Blaðsíða 2

126
FJALLKONAN.
XV. 32
að stofna ríki í ríkinu. Vér þurfum að eins aðhafa
sérstaka, frábreytta stjórn fyrir oss.
En hvernig á þá að haga hinni æðstu stjóin
vorri? Það álítum vér hægast og auðveldast með
því, að landshöfðingi hafi ábyrgð fyrir konungi og
alþingi, eins og ráðherrar hafa og hann hefir nú i
rauninni samkvæmt stjórnarskránni, en svo sé líka
skylt að staðfesta þau lög, sem hann leggur til að
staðfest sé, og synja þeim, sem hann leggur til að
synjað sé, en rikisráðið hafi enga heimild til að hafa
nein áhrif á úrslit sérmálanna. Sérmál og sammál,
eða alríkismál, sé greinilega aðgreind og upp talin.
Svo viljum vér að skipaður sé ráðgjafi einn í ríkis-
ráðinu, sem gæti réttar íslands i alríkismálum og
réttar alríkisins gagnvert íslandi. Konuugur gæti
látið hann leggja lagafrumvörp fyrir alþingi, bæði í
alríkismálum og til lagabreytinga. Ábyrgð yrði einn-
ig þessi ráðherra að hafa fyrir alþingi. Svo ætti
ísland að hafa einn eða fleiri fulltrúa á ríkisþinginu,
sem mætti þar fyrir þess hönd í alríkismálum.
Móti þessari tillögu má nú fyrst
færa það, að ráðgjafinn í sérmál-
unum þurfi að vera við hlið kon-
ungs, en vér hyggjum að hægra
yrði að fá þessu komið þann-
ig fyrir, þá er sérmálin yrðu ekki
rædd í ríkisráðinu. Auðvitaðyrðu
sérmálin að ganga til ráðgjafans
í Kaupmannahöfn til álita, svo að
ráðgjafi og konungur gæti séð,
hvort alþingi og landshöfðingi hefði
ekki tekið neitt það tii fullnaðar
úrslita, sem liggur fyrir utanlög-
gjafarsvið alþingis.
Alríkismálin eru: sami konung-
ur, sömu ríkiserfðir, hermál og
varnarmál, erindrekar, almennur
réttur, allir samningar við önnur
ríki, sóttvarnir útlendar, þegn-
réttur o. s. frv.
Það þarf ekki að orðlengja það, að vér álítum að
þetta fyrirkomulag væri hið bezta og álitlegasta, sem
kostur mundi á. Það ofurselur ekki sérréttindi lands-
ins og ögrar ekki valdi alríkisins.
* & *
Athugas. ritstj. Fjallkonan er ekki að öllu leyti samþykk
þessnm heiðraða höf., og mun síðar gera athugasemd við grein
hans.
Refsilög Norðmanna.
Það er verið að endurskoða refsilög Norðmanna,
og hefir nefnd sú, sem til þess var kjörin, lokið
frumvarpi sínu. Norsk refsilög eru talsvert frábrugð-
in dönskum refsilögum; þó verða þau enn ólíkari,' ef
frumvarp þetta verður að lögum.
Refsingarverðum athöfnum er í frumvarpinu skift
í glæpi og yfirsjónir, og er kaflinn um yfirsjónirnar
að mestu leyti lögreglulöggjöf.
Frjálsræðisrefsingunum er algerlega breytt. Það
á að leggja niður hegningarvinnuna, sem ávalt er
vanvirðuieg og þykir ekki betra sakamennina, og
kemur í stað kennar að.eins ein frjálsræðishegning,
fangelsi, sem í sjálfu sér er ekki vanvirðulogt og er
frá 21 degi til 15 eða 20 ára, eða ævilangt.
Jafnframt er ákveðin sérstök frjálsræðishegning,
custodia honesta, sem beita skal við einstök tækifæri
og fyrir glæpi, sem ekki virðast stafa af mjög spiltu
hugarfari.
Skyldir eru sakamenn að
vinna.
Fébætur eru miðaðar við efna-
hag, svo að þær komi jafnþungt
niður á ríkum mönnum og fátæk-
um. Má dæma í fébætur frá 3—
20000 kr. (fyrir yfirsjónir 1—
10000 kr.).
í leit aö Andrée
loftfara eru nú margir, og aldrei hafa jafnmargir
leiðangrar verið gerðir á leið til heimskautsins sem nú.
Fundist hefir dufl frá loftfari Andrée’s við eyjar
norður af Spitzbergen. En af því verður ekkert ráð-
ið um forlög hans. Eru þó flestir hræddir um að
hann og félagar hans séu dauðir; en surnir geta til
að þeir muni vera á Franz-Jósepslandi.
Stærsta raffærastofnun
í Evrópu.
Norðmenn eru nú orðnir fremst-
ir þjóðanna í Evrópu í því að nota
vatnsafl til að framleiða rafmagn.
Þar er allvíða farið að nota
vatnsafl til að hreyfa rafiæri til
að framleiða Ijós eða til að knýja
verkvélar. Stærsta rafíærastofnun í Evrópu verður
sú sem nú er verið að koma á fót við Sarpsfoss (í
Griommen), skamt fyrir ofan Friðriksstað. Það er
hjá bæ þeim er heitir'i Hafslundi, sem er stórbýlis-
jörð, og er félagið, sem stýrir fyrirtækinu, kent
við hana („Aktieselskabet Hafslund11). Félagið hefir
keypt jörðina og ætlar meðal anuars að reisa þar
búnað; nú eru þar 150 kýr, en gert er ráð fyrir að
félagið auki búnaðlun stórkostlega. AðaltiJgangur
félagsins er þó sá, að reisa þar verksmiðju til að
búa til kalciumcarbid (kalkkol). Þetta efni er búið
til úr kalki og steinkolum (kóksi), og úr því er aftur
búið til kalkkolagas, sem eiakum er talið eftirsókn-
aivert fyrir gufuskip. Ef þau t. d. fylla kolahylki
sín með kalkkolagasi, geta þau haldið áfram ferðum
sínum þrefalt lengur heldur en ef þau hefðu haft
jafnmikið af kolum. Kalkið til verksmiðjunnar verð-
ur að fá á Skáni, því miklu dýrara verður að flytja
þangað kalk norðan úr Þráudheimi. Gert er líka
ráð fyrir að búa til aluminium. — Enn fremur ætlar
félagið að láta Friðriksstaðarbúum í té raflýsingu og
vinnuafl eftir þörfum. Hefir félagið því keypt gas-