Fjallkonan - 07.09.1898, Page 2
138
FJALLXONAN.
XV. 35
og innflutningur minkað á sama tíma úr 30 milj. kílóa
í 15 rnilj., þó engin sé tollverndin.
Það er kunnugt, að Danir eru auðugaata þjóðin
í Evrópu; efnakagurinn er þar mestur og jafnastur. Eitt
sem sýnir blómgun efnahagsins í Danmörku er mink-
andi útflutningur fólks. Útflutningarnir kafa verið:
1884 1893 1894 1895 1896
10422 9150 4105 3607 2876 manns.
Af öllu þessu, sem hér hefir verið talið, má sjá,
hverjum framförum í búnaði Daumörk hefir tekið á
fám árum. Ekkert tollverndað land getur sýnt slík
dæmi. Það er frjáls verzlun, samkeppui við aðrar
þjóðir og verkleg mentun Dana, sem hefir komið bún-
aði þeirra á svo hátt stig, en ekki tollverndin, sem
verðlaunar það að vera á eftir tímanum.
Auðvitað verða einstakir menn hvervetna að
gangast fyrir öðrum eins fyrirtækjum og mjólkurbú-
unum eða sláturhúsunum; það eru venjulega efnaðir
menn, eða ríkir menn, eftir því sem hér er kallað.
En það er meinið, að hér vantar þá menu, sem hafa
vilja eða framtakssemi til að gangast fyrir stórfyrir-
tækjum. Helzt mætti ætlast til þess, að kaupmenn
vorir, sem ættu að hafa einna mesta þekkingu á ýmsu,
sem að framleiðslu og verzlun lýtur, gerðu eitthvað
til þess að greiða úr verzlunarvandræðunum, svo að
landið dragist ekki alveg aftur úr heimsverzluninni
og afurðir þess verði óseljanlegar. Nei, kaupmenn
vorir eru vanaföst og sauðþrá kynslóð, sem er lítið
um nýbreytni. Það sýnir meðal annars meðferð þeirra
sjálfra á íslenzkum afurðum, t. d. kjötinu, sem þeir
verka enn eins og tíðkaðist á 17. öld, og þykir því
varla nokkursstaðar boðlegt. Þeir hefðu átt aðgera
tilraunir til að koma upp sláturhúsum hér, eins og
gufuskipafélagið gerði í Esbjerg, og flytja kjötið nýtt
til Englands. Það er að vísu miklu lengra héðan til
Englands enn frá Esbjerg, en Norðmenn hafa lika
flutt nýtt kjöt ófrosið til Englands. Að minsta kosti
mundi vera hægt að gera kjötið útgengilegra enn það
er nú, með betri söltun. #
Danir geta verið oss til fyrirmyndar í búnaði og
verzlun, þótt þeir hafi betra land að búa í og eigi að
öllu leyti hægra aðstöðu til framfara. Vér ættum
að reyna að koma upp mjólkurbúum, og gæti ein eða
fleiri sveitir verið í félagi, haft allar ær í seli að
sumrinu, þar sem landkostir eru beztir, og haft þar
smjörgerð. Þetta yrði og margfaldur verkafólks-
sparnaður, sem kemur sér vel nú á tímum. — í öðru
lagi ætti að koma upp sláturhúsum í verzlunarstöð-
unum, vanda sem bezt alla meðferð á kjötinu og gera
tilraunir til að flytja það nýtt á heimsmarkaðinn.
Fiskiútvegurjnn kemst heldur ekki í æskilegt horf,
fyrr en það er komið á, að fiskurinn verði fluttur
nýr á útlenda markaðinn. Til þess þarf hraðskreið
gufaskip, sem gangi einu sinni í viku til Euglands,
og á hinum sömu skipum mætti flytja nýtt kjöt.
En ekki mun mega vænta þess, að auðmenn
vorir hreyfi hönd eða fót til framkvæmdar öðrum eins
fyrirtækjnm og hér hefir verið minst á, fremur ea
nokkru öðru, sem horfir til framfara 1 landinu.
„Líflínur".
Þessar línur eru ekki skrifaðar í þeim tilgangi,
að segja að ég kunni betur ean aðrir, en þær eru skrif-
aðar til þess að ítreka fyrir mönnum að fara varlega
á sjónum. Hvort það verður tekið til íhugunar veit
ég ekki, en ég hefi gert mitt til þess, að málið sé
íhugað. Hverjum „kútter“ fylgja línur, eða réttara
sagt þunnar keðjur, sem ég vil leyfa mér að nefna
„Iíflínur“ (Lifeliues naut., a line along of any part
of a vessel for the security of sailors, Noah Web-
ster: Dictionary of the Engl. language). Þessum keð-
jum er vaualega stolið með meiru, þegar skipin eru
seld hingað til íslands. í rokum, þegar sjórinn fer
yfir skipin, stundum óbrotinn, þá er hver skipstjóri
s k y 1 d u r til að brúka þessar líuur, og þær eru brúk-
aðar eftir því sem hér segir: Þær eru spentar milli
„vantanna11 á skipunum, og þó það sé ekki keðja, þá
má nota kaðalspotta, og eiginlega ætti hver yfirmað-
ur á skipi að hafa það vit, að reyna að hækka „skans-
klæðningu“ skipa, ef honum þætti þess við þurfa,
en hann eða þeir hljóta að vera dómarar, hver hjá
sér. Menn hafa dottið út inni á höfn eða á útsigl-
ingum héðan og viðar, og flestir, sem hröklast út,
drukkna, þvi sund eiga sjómenn hér ekki kost á að
læra. Geta yfirmenn skipa verið rólegir, ef þeir með
því að vanrækja slíkt, sem ég hefi tekið fram, verða
þess valdandi, að menn fari útbyrðis og drukni’ og
ekkjur og muuaðarleysingjar verði eftir í landi? Það
er engin tímatöf að binda snæri eða kaðli milli „vanta“
skipsins, en það getur skeð, að það verði til þess,
að menn fari þó ekki útbyrðis, hvorki í rokum og
eigi heldur þegar menn koma drukknir um borð í
skip á höfnum inni. Skipstjórarnir og yfirmenn skip-
anna ættu aldrei að vanrækja slíkt, einkum á skip-
um, sem ekki eru stærri enn hér, ekki nema 2—3
borð, sem menn verða að vera að stríða við að „ba-
lancera" yfir upp á iíf eða dauða. — Ég skrifa
ekki meira um þetta að sinni, en er reiðubúinn til
að sýna mönnum, hvernig ‘þetta á að nota, sem ég
þó vona að allir skilji, sem sjómenn kalla sig, eða sjó-
menn eru.
Reykjavík 29. ágúst 1898.
Sveiribjörn Á. Egilsson.
Allar greinir, sem ég rita viðvíkjandi sjómennsku,
sendi ég fyrst um sinn þessu blaði.
S. Á. E.
Þjóðminningardag héidu Hiskupstungnamenn
sunuudaginn 14. ágúst. Hátíðahaldið hóf séra Magn-
ús Helgason með messugerð heima hjá sér kl. 10. —
Eftir messugerðina fóru fram kappreiðar á Fellskots-
flötum. Af hlauphestum (brokkhestum) urðu fljótast-
ir bleikur hestur Erlendar Erlendssonar í Miklholti
og brúntoppóttur hestur Kristjáns Magnússonar í
Unnarholti. Síðan vóru reyudir skeiðhestar og skeið-
aði langbezt glóföxóttur hestur frá Sigurði bónda
Jónssyni í Hrepphólum og honum næstur ljósaskjóttur
hestur, sem Eyjólfur Erlendsson í Miklholti á, sem
vann önnur verðlaun á þjóðhátíð Rvíkur 2. ágúst;
á honum sat Björn bóndi Björnsson á Brekku, en
eigendur hinna hestanna hver á sínum hesti. Eftir
kappreiðarnar var haidið suður að Beykholti og fagn-