Fjallkonan - 25.10.1898, Síða 1

Kemr <lt um miöja viku.
Árg. 3 kr. (eriendis 4 kr.)
AnglýBÍngar 6dýrar.
FJÁLLKONAN.
Gjalddagi 15. júli. Upp-
sögn skrifleg fyrir 1. okt
Afgr.: ÞingholtBstrœti 18
XV, 42. Reykjavík, 23. október. 1898.
Um landsins gagn og nauðsynjar.
Bftir Dalbúa.
II.
í fyrsta bréfi mínu drap ég á, að ég mundi
næst íhuga, hvað spara mætti á fjarlögunum fram-
vegis, og byrja ég þá á 10. gr. C 4 síðustu fjárlaga, en
það er styrkur til eflingar búuaði: Til 4 búnaðar-
skóla eru lagðar 2500 kr. til hvers um sig, auk ann-
ara peninga, sem þeir fá af búnaðarsjóðunum og
jaínaðarsjóðunum. Mín skoðnn er sú, að tveir bún-
aðarskólar á Hólum og Hvanneyri mundu nægja.
Það verður ekki séð, að búfræðingarnir hrindi svo
stórkostlega fram búnaðinum. að hanu muudi missa
stórt, þó þeir fækkuðu dálítið, og væru eigi fleiri enn
þeir, sem gætu lært á þessum tveimur skólum. En
ekki mun nú þykja takandi í mál, að svo stöddu, að
fækka skólum þessum. En þar sem þeir hafa víunu-
kraft svo m&rgra iærisveina ókeypis og mikið fjár-
tillag annað enn af landssjóðnum, væri víst óhætt, að
taka af hverjum þeirra 1000 af landssjóðstillaginu.
1500 kr. úr iacdssjóði, auk annara peninga, ættu að
nægja þeim til að bera sig, ef búnaður þeirra, eins
og iög gera ráð fyrir, er í iagi. Að minsta kosti er
bændarýjunum, sem þó þurfa að borga vinnumönnun-
um kaup dýrum dómum, ekkert vorkent að kornast
af. Yarla mun sá búskapur, sem rekinn er með
mörg þúsund króna tillagi, auk búsins, bændastétt-
inni ísienzku tii mikillar fyrirmyndar; hún hefir ekki
þau fjárráð, að hún geti líkt eftir slíku.
18,000 kr. eru í síðustu fjárlögum lagðar tll
búnaðarfélaga. Hart er, að þurfa að kaupa bænda-
stéttiaa íslenzku, fyrir 1 og 2 dagsverk haada hver-
jum, tii að gera þ&ð, sem bezt borgar sig fyrir hana,
t. d. túaasléttuo, og betur heid ég að þessu tiilagi
væri að roinsta kosti yarið tii að launa mönnum í
útlöndum, sem útveguðu bændunum ísíenzku markað
fyrir kindurnar þeirra, svo þeir þyrftu ekki að iáta
þær fyrir háífvirði eins og nú er orðið. Ættu slíkir
menn að útvega skip tii flutninga á fénu og sjá um,
að ekki væri Iátið fleira í skipin enn svo, að féð gæti
komið óskemt á markaðinn og væri útgengiiegt.
Þetta væri bændastéttinni ábatasamara enn að ala upp
í henni þann smásálarekap, að kaupa hana fyrir smá-
muni eina til að vinna jarðabætur.
í 11. gr. undir tölulið 11 eru 3000 kr. lagðar
ti! spítala á Patíeksfirði. Þessi fjárveiting hefði
ekki átt að eiga sér stað; iandið hefir engin efni á,
að kosta rneira enu 1 spitala í hvcrjum landsfjórð-
ungi, 'í 12. gr. B. eru lagðar á síðasta fjárhagstíma-
bili 185 000 kr. til vegabóts, og er það mikið meira
en helmingi meira en það, er lagt var til hins sama
á fjárhagstímabilínu 1892 og 93. Þetta gera míkið
flutningabrautirnar góðu, sem aldrei hefðu átt að
komast í Iög. Þetta land hefir ekki, eun sem komið
er, efni á að gera vagnvegi, enda mun reynslan sýna,
að menn geta ekki fækkað hestum, þó flutninga-
brautir aJIar verði að vagnvegum, og til hvers eru
þeir þá ? Sök sér er auðvitað með vagnveginn aust-
ur, sem sameinar fjölbygðasta héraðið við Eeykjavik,
en fjárveitingin til flutningabrautar í Eyjafirði er
óumræðilega vanhugsuð. Þar leggur veturinn kost-
naðarlaust hina beztu akbraut.
Menn tóku Iíka á síðasta þingi upp á því, að
leggja styrk af landssjóði til sýsluvega. Þá var nú
hreppapólitíkin komin í almætti sitt. Skyldi ekki
þingmönnunum hugkvæmast á næsta þingi, að láta
landsjóð kosta flutning á matarforðanum inn í búrið,
og jafnvel létta undir með gömlum mönnum að koma
honum upp í sig? Sízt er fyrir að synja.
Bezt held ég nú sé, að gera ekki vagnvegi á
fleiri flutningabrautum fyrst um sinn enn komnir eru,
og sjá nú, hvað viðhaldið kostar á þeim sem þegar
eru gerðir. Það ætti ekki að þurfa að taka það
fram, að slíkt hneyksli ætti ekki að koma fyrir aft-
ur, að landsjóður kostaði neinu tii sýsluvega. Til
vegabóta ætti að nægja fyrst um sinn 100,000 kr.
á hyerju fjárhagstímabili. Þar mætti þá spara rúm-
ar 80,000 kr.
í 13. gr. B. IV til VI eru hinir svokölluðu al-
þýðaskólar, eða almennings fræðsian. Til hennar
vóru á fjárhagstímabilinu 1892—1893 lagðar á milli
50 og 60 þús. krónur, en nú yfir 90 þúe. kr. Þá
hafði Fíensborgarskólinn á fjárhagstímabilinu 6000
kr., en nú kemst hann ekki af með minna en 11,600
kr., eða nær því helmingi meira. Skyldi gagnsmunir
af þessum skóla hafa vaxið að sama skapi og fjár-
eyðslan? Skyldi aldrei opnast augun á mönnum,
hve gagnslítið, en þó kostn&ðarsamt, þetta svokallaða
alþýðumentunar kák er, eins og þvi nú er háttað.
Af fiölmörgu er þefað, en fáu svo að iykt komi, hvað
þá þekkingar ilmur.
í 13. gr. C, „tii visindalegra og verklegra fyrir-
tækja og bókmenta“, var varið 1892—1893 36,000
kr., en á siðasta fjárhagstímabilinu 60,000 kr. Ég
held það mætti alveg að skaðlausu fyrir hsmingju
Imdsins færa þessa fjárupphæð niður um helming á
næsta íjárhagstímabili; landið byði hvorki andlegan
né líkamlegan hnekki af því, að minui ætlun, þó
bitlingarnir fækkuðu dálítið.
Þá heid ég að nokkurt fé gæti sparast, ef hæít
væri að prenta þingræðarnar, en í stað þess væri
látið fylgja einhverju dagblaði stutt ágrip af ræðuc-
um, og helztu atkvæðagreiðslurnar, og fé lagt til þessa.
Með þessu móti mundu og landsmenn fá miklu ljós-
ari hugmynd um framœistöðu þingmanna sinna enn
nú gerist, því satt að segja iesa sárafáir þingtíðind-