Fjallkonan - 09.11.1898, Blaðsíða 1
Kemr út um miöja viku.
Árg. S lcr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar édýrar.
Gjaiddagi 15. júli. TIpp
sögn skriileg fyrir 1. okt
Afgr.: Þingholtsstræti 18
FJALLKONAN.
XV, 44. Reykjavtk, 9. nóvember. 1898.
V erkafólkseklan.
I.
Nú er alment kvartað um það hér á landi, að
verkaíólk fáist ekki og að það sé of dýrt, Einkum
er meinlegur skortur á fólki til landvinnu, því svo
margt af lausafólkinu fer að sjónum, en útvegsmenn
menn kvarta líka um skort á sjóraönnum, enda hafa
sumir þeirra útlenda menn í þjónustu sinni, og eru
þeir talsvert margir samtals á þeim skipum, sem
gerð eru út af íslendingum.
Það mun enn vera mikill munur á kaupgjaldi
bæði hjúa og daglaunamanna í ýmsum héruðum lands-
ins. Lægst mun kaupið vera í sumum héruðum á
Suðurlandi, en naumast munu þó bændur þar færari
um að greiða hærri verkalaun enn þeir gera, meðan
búsnytjar eru í jafnlágu verði og nú.
Af ritgerð, sem kemur síðar í þessu blaði
má sjá, að stórauðugir útlendir vinnuveitendur
(Lefoliis verzlun) borga ekki verlcamönnum sínum
að sumrinu í daglaun nema 1 kr. 50 aur. í vörum
með búðarverði, og eftir því sem „kaupin gerast á
eyrinni“, er það fráleitt meira en 1 króna í pening-
um. Nú verða verkamennirnir að fæða sig sjálflr af
þessu kaupi, og má að minsta kosti ætla 75 aur. á
dag fyrir fæði. Yerkamennirnir við Eyrarbakka
verzlun hafa þá 25 aura í daglaun auk fæðis um
„há bjargræðistímann“(!)
Aftur greiða bændur að sumrinu daglaunamönn-
um sínum 2—8 kr. auk fæðis á dag og ársfólki:
vinnumönnum 100—200 kr., ogvinnukonum 40—60
kr. Sumstaðar er kaupið enn hærra, en aftur dálítið
lægra í einstökum héruðum. Þó landbúnaðurinn geti
auðvitað ekki þolað hið háa kaupgjald, meðan svo
árar sem nú, og bændur hljóti með því Iagi að safna
skuldum, er þó mest kvörtun yfir því, að vinnufólk-
ið fáist alls ekki, og því neyðast nú margir gildir
liændur til að bregða búi, og sumstaðar eru fyrirtaks
jarðir að kalla lagðar í eyði vegna vinnufólksekl-
unnar.
Til þess að bæta úr vinnufólksskortinum hjá oss
liggur eitt ráð beint fyrir, hið sama ráð sem aðrar
þjóðir hafa þegar svo stendur á: að fá vinnufólk frá
öðrum löndum.
„Þjóðólfur" lagði það einu sinni til, að vér ætt-
um að fá vinnufólk frá Danmörku. Ég hefi enga
trú á þvi, að það svari kostnaði að fá vinnufólk það-
an. Kaup vinnufólks er þar hærra enn hér á landi
og þar á ofan mundi bætast mikill flutningskostnað-
ur. Annars er vinnufólk miklu spakara í vistum í
Danmörku enn hér; vinnukonur vistast varla til skemri
tíma ena missiris.
Ég sé ekki að nein tiltök sé að fá hingað vinnu-
fólk frá Danmörku.
Frá Færeyjum hefir um mörg undanfarin ár
komið hingað til lands talsvert af verkafólki, eink-
um sjómenn, og hefir þetta færeyska vinnufólk reynst
engu síður til vinnu enn íslenzkt vinnufólk, og ekki
er það heldur kaupdýrra. En Færeyjar eru ekki svo
ríkar af fólki, að þær geti mist mikið af því hingað,
og verður því ekki búist við að nokkuð muni fram-
vegis um vinnufólksflutning þaðan hingað, því fremr
sem Færeyingar eru nú að efla fiskiútgerð sína miklu
meir enn nokkurn tíma áður, og þurfa því á fleirum
sjómönnum að halda enn áður.
Þ4 gæti komið til orða, að fá verkafólk frá Nor-
egi, og mætti eflaust fá þaðan nokkuð af fólki. Norsk-
ir atvinnurekendur, sem eru hér við land. hvalveiða-
mennirnir, hafa norskt verkafólk, og vinnur það fyr-
ir lægri launum enn íslenzkt verkafólk.
Norskt vinnufólk mun þó vera fult svo duglegt
sem hið íslenzka, að því ólöstuðu.
En óvíst er að hægt sé að fá nógu margt vinnu-
fólk frá Noregi. En þá er hægt að fá það úr ann-
ari átt og það enn ódýrara; það er frá Svíþjóð.
Á síðustu árum hefir verkafólk frá Svíþjóð streymt
til Noregs, og kept svo við norskt verkafólk, að
Norðmenn hafa haft á orði, að stemma stigu fyrir
innflutningi jþess. Það vinnur fyrir talsvert lægra
kaupi enn norskt verkafólk.
Um mörg ár hafa Danir fengið mikið af vinnu-
fólki, bæði í borgirnar og til landvinnu, einkum um
uppskerutímann, af því það er ódýrra enn danskt
vinnufólk.
En Þjóðverjar eru einnig farnir að útvega sér
vinnufólk frá Svíþjóð. Prússar hafa agenta til að ná
þaðan vinnufólki og veita því ferðastyrk af rikisfé.
Þó fá nú Prússar enn þá ódýrara vinnufólk frá Pól-
landi, og þaðan eru nú jafnvel bændur á Jótlandi
farnir að fá vinnufólk; gjalda manninum að eins 1
kr. um vikuna og auk þess baunir og flesk til matar,
sem Pólverjar matreiða sjálfir.
Þó Svíar hafi nóg af vinnufólki, og ekki kaup-
dýru, eru þeir nú samt farnir að fá sér vinnufólk
frá Rússlandi; það er talsvert ódýrara. Þjóðverjar
fá líka verkmenn frá Rússlandi. Á síðari árum hafa
þýzkir verkmenn farið til Englands til að keppa þar
við innlenda verkmenn, sem eru kaupdýrari, en í
staðinn fyrir þessa útflytjendur hafa Þjóðverjar aftur
fengið rússneska verkmenn, sem vinna fyrir lægra
kaupi og eru yfirleitt ánægðari með líflð, þó það sé
ekki sem glæsilegast.
Það er alkunnugt, að Kínverjar eru hinn ódýr-
asti vinnulýður, og að á hverju ári flytja úr Kína
hundruð þúsunda af fólki til Ameríku, Ástralíu og
Evrópu. Þeir eru heilsugóðir og harðir, lausir við
drykkjarspiliingu og lungnaveiki, og geta lifað á því
fæði, sem engum hvítum manni dugar, vinna eins
og hestar, og eru nógu greindir til að geta Iærtfljót-
lega vinnu í hvaða landi sem er. Verkmönnum í
mörgum löndum stendnr stuggur af þeim, en þó eru
aðrir vinnubjóðar hættulegri keppinautar nú á tím-
um í Evrópu, og það eru ítalir, sem verkmenn kalla
„evrópska Kínverja". ítalir hafa nú í meira enn