Fjallkonan - 09.11.1898, Blaðsíða 3

9. növ. 1898.
FJALLKONAN.
175
ströndinni milli Þjórsár og Ölfusár, stórir kartöplu-
akrar, og væri svo komin reisuleg íbúðarhús í stað
moldarkofanna. Þegar ég hafði virt útsýnið fyrir
mér um stund, varð mér að iíta nær mér, og sá ég
þá hina dýru þjóðeign, Kambaveginn; leizt mór vel
á hann, þó bugðurnar á honum séu ef til vill heldur
krappar fyrir stór flutningafæri, og þó afkomendur
vorir á næstu öld líti ef til vill líkum augum á þenna
nýja Kambaveg, sem vér lítum nú á gamla veginn
hans Eiríks frá Grjóta1.
Þegar ég kom ofan af heiðinni, fór ég af baki
og hvildi hest minn og skoðaði á meðan hverina í
Hveragerði (skamt frá Reykjum í Ölfusi). í sumum
þeirra er sjóðandi leirleðja. Þar er gnægð af leir,
sem erlendis er brúkaður í lokræsi (leirpípur) tíl að
þurka jörðiua, sem hér er einnig mjög nauðsynlegt
víða. Víða spretta tún illa, vegna þess að þau eru
votlend, og grasið af þeim verður auk þess miklu
kraftminna til fóðurs, og þá þurfa þau líka meiri á-
burð til að spretta þolanlega; sama er að segja um
matjurtagarða, einkum kartöflugarða; þeir eru víða
óhæfilega blautir hér á landi. Menn gera sér, enn
sem komið er, eigi alment svo glöggva grein fyrir
nytsemi framræslunnar sem þörf er á.
Þaðan hélt ég áfram austur að Stóru-Sandvík í
Flóa. í þeim hreppi (Sandvíkurhreppi) er búnaður
á fremur lágu stigi alment, að undanteknum nokkr-
um sérstökum dugnaðarmönnum. Má þar fremstan
telja Sigurð sýslumann Ólafsson í Kaldaðarnesi. Bún-
aðarfélagið þar var annaðhvort að gefa upp öndina í
vor eða var ekki til, en í haust var stofnað nýtt
búnaðarfélag, sem heitir „Jarðræktarfélag Sandvíkur-
hrepps". í því eru 24 félagsmenn. Helztu hvata-
menn þessa félag3skapar munu vera Sigurður sýslu-
maður Ólafsson og Símon bóndi Jónsson á Selfossi.
Þaðan fór ég austur að Villingaholti. Á þeirri
leið þótti mér fallegast hjá „Tryggvaskáia“ við Öl-
fusárbrú. Húsið er nú eign Árnesinga og haft fyrir
fundahús. Þaðan er gott útsýni yfir Ölfusá; þar er
skamt frá ey í ánni, sem um þetta Jeyti ársins er
alþakin æðarfugli. Hún er í Laugardæia landi.
Skamt þaðan er bærinn Selfoss; þar eru nú komin
snotur íbúðarhús úr timbri, ogofan við túnið má sjá
snemma morguns menn á bátum á ánni að innbyrða
lax, sem þeir hafa veitt í lagnet; í þetta sinn veidd-
ist með langminsta móti. Þaðan er líka að sjá sí-
feldar lestir um þetta leyti, sem fara eftir hinni nýju
akbraut og yfir Ölfusárbrúna. Ferðamennirnir eru
glaðir yfir því að geta boðið birginn þessari mestu
stórá landsins.
. í Villingaholtshreppnum er búnaðarfélag að nafn-
inu, enn ekki er þar almennur áhugi vaknaður meðal
bænda til jarðabótavinnu; þó eru þar nokkrir menn
sem bæta jarðir sínar. Ekki hafði þetta búnaðarfé-
1) Eiríknr frá Grjóta fekk á sinni tíð mikið ámæli í blöð-
unum fyrir Svínahraunsveginn og alveg ranglega, því land-
Btjörninni og yfirvöldum þeim, sem hlut áttu að máli, var þar
um að kenna. En blöðin vóru í þá daga annaðhvort svo ein-
urðarlaus eða hlutdræg, að þau létu sökina bitna á verkamann-
inum, en ekki á þeim, sem áttu að hafa yfirumsjón verksins.
Bitstj.
lag aflað sér fullkominna jarðyrkjuverkfæra, hvorki
fengið sér píóg né herfi, né því um líkt, eu það ætti
þó öll slík félög að gera, því til þess að vinnan verði
sem ódýrust, þarf fuiikomin og hentug verkfæri og
þekkingu til að stjórna þeim. En plógur og herfi
t. d. eru nokkuð dýr verkfæri með öliu tiiheyrandi,
og því er það oft tiifinnanlegt fyrir einn bónda að
kaupa þau. En fyrír heilt búnaðarfélag er það ekki
ofætlun, einkum ef það nýtur styrks af opinberu fé.
Á því ríður mikið, að verkfærin sé létt, og lipur, og
þó nægilega sterk; er því bezt að láta þá eina panta
slik verkfæri, er vita hvar þau fást bezt og hent-
ugust.
Frá Viilingaholti fór ég ofan á Eyrarbakka og
reið yfir Gaulverjabæjarhrepp. Það er mjög illur
vegur, svo að ég varð víða að fara af baki, og hefði
alls ekki þorað að fara þann veg fylgdarlaus.
Aliur norðvesturhluti Gsulverjabæjarhrepps er
mjög vel lagaður til túnræktunar. Ekki veit ég hvort
þar er búnaðarfélag, en jarðabætur éru þar iitlar.
Ég kom að sjómannabúðum þeim sem eru með sjón-
um milli Loftsstaða og Stokkseyrar. Ég skoðaði hús
þessi, sem eru tilsýndar lík fjárhúsum. Þau eru
bygð af torfi og með torfþaki. Alt í kring með
veggjunum er hlaðiun 6—8 þuml. hár pallur af
torfi; á fremri brún hans er eitt borð reist á rönd
og neglt í stólpa, sem eru til endanna; svo er látið
hey ofan í þessa torfpalla og er þá tilbúið hvílurúm
fyrir sjómennina. Ekki mæidi ég stærð þessara húsa,
en að því er mér virtist, var innanmál þeirra vart
meira en 10X10 ál. og veggjahæð 3 ál. 3 rúm voru
hverju megin með hliðveggjunum og var mér sagt
að 2 menn svæfu í hverju; eitt var þvert fyrir gafli,
og geyma sjómenn þar mat sinn o. fl.; þó er stund-
um sofið í þessu þverrúmi. í þessum húsum er 12
mönnum ætiað að sofa í hvoru, og þar er öllu sem
þeir hafa meðferðis einnig ætlað rúm. Skinnklæði
sín binda þeir við stólpa, sem eru á milli fletanna,
ýmist sjóvot eða löðrandi af grútaráburði, og má
nærri geta, hvernig loftið er í þessum hreysum, enda
er það mjög títt, að menn leggist þar veikir.
Hvenær skyldi mönnum skiljast, að önnur eins
hús eru óboðleg þreyttum oghröktum sjómönnum?
Þessar búðir, sem ég skoðaði, eru þó með þeim
beztu, að því er fylgdarmaður minn sagði; en mér
fanst sem á þeim væru letruð þessi orð af hálfu eig-
endanna: „Sjómaðurinn er tilfinningarlaus og ekki
líkur nokkurri lifandi skepnu“.
Útlendar fréttir.
Vilkjálmur Þýzkalandskeisari var á ferð tiIJór-
sala, er síðast fréttist, með drotningu sinni; heim-
sótti Tyrkjasoldán og leysti soldán hann út með dýr-
indisgjöfum fyrir liðsinnið í stríðinu við Giikki í
fyrra ; það var höfuðdjásn handa drotningunni, gull-
rekið sverð og gimsteinum sett handa keisaranumog
mynd af orrustunni við Domoko í Þessalíu í fyrra.
Níu stjórnleysiugjar voru teknir fastir í Alex-
andríu á Egyptalandi, er haldið var að sæti um líf