Fjallkonan - 15.11.1898, Blaðsíða 3

15. nóv. 1898.
FJALLKONAN.
179
til sín heyra um þetta mál, og er það mjög undarlegt, þar sem
það er eitt með meiri nauðsynjamálum vorum, þegar haft er
tillit til hags manna og meðferðar Bkepna. Að útlista eða telja
upp alt það tjón, erflði og mæðu, sem árlega kemur af mis-
drætti og illurn fjárskilum, er ekki hægt, og því síður er mögu-
legt að útmála allar þær þjáningar og hrakning, sem skepnurn-
ar verða fyrir, sem flækt er aftur á bak og áfram af ómark-
glöggum eða ógætnum mönnum. Það verður ekki annað sann-
ara sagt um þá menn, er halda á móti markabreytingunni, enn
að þeir viti ekki hvað þeir gera. Þeir vita ekki, hversu mikill
velgerningur það væri fyrir féð á Islandi, ef sýslu- og hreppa-
mörk væru upp tekin, þó slept sé öllu því hagræði, sem menn-
irnir hlytu við það. Mér óar við að heyra skynsama menn
herjast með hnúum og hnefum á móti markabreytingunni, og hafa
alls ekkert fyrir sig að bera, sem nokkurt vit er í, nema þetta
gamla um kollótta féð, að það sé svo erfitt að auðkenna það.
Ég held þeim væri .innanhandar, ef þeir vilja ekki nota inn-
lend ráð, að nota ráðið hans Jóhanns Schumanns, einhvers
mesta fjármanns á Norðurlöndum, að brennimerkja á snoppnnni.
Þeir leyfa sér þó tæpast að segja það vitleysu, er hann ræður til.
Ef andstæðingar markabreytingarinnar kæmu með eitthvert
gott ráð til að greiða fyrir fjárskilum, þá væru þeir virðingar-
verðir, en það góða ráð er enn ekki komið, og ég býst við að
það dragist nokkuð fyrir þeim. Það færi betur að sá ótti væri
ástæðulaus.
Það er óþarft að fara fleiri orðum um þetta efni, þar sem
það hefir verið svo ítarlega rætt í blöðunum. Ég vildi einungis
leyfa mér að beina þeirri ósk til þingsins, að það taki mál
þetta til meðferöar, og ættu þingmenn að gera sér málið ljóst
fyrir næsta þing.
Suðri.
Þangbrenslan á Jaðri í Noregi.
Síðastliðið sumar var ég á ferð um Jaðarinn í
Noregi til þess að kynna mér jarðrækt og fleira. Um
leið notaði ég tækifærið til þess, að spyrjast fyrir
og fá uppIýsÍDgar um þangbrenslu, sem þar hefir
verið stunduð um mörg ár með góðum árangri. Það
hefir reyndar fyr verið minst á þessa þangbrenslu
í blöðunum heima, og skal ég fátt af því endurtaka
en geta hins, sem þar er ekki nefnt.
Þanginu og þaranum er safnað í marz og apríl
og fram í miðjan maí, eftir átvikum, og flutt upp á
þurt land og þurkað til hálfs.
Þegar þarinn er orðinn hálfþur, er honum safn-
að í hrúgur og brendur líkt og viðarkol. Askan er
síðan seld í sekkjum, sem vega 120—160 pd., og
kostar pundið jafnaðarlega 31/, eyrir, eða 4—6 kr.
sekkurinn. Það telst svo til, að eitt kerruhlass af
þara og þangi geri 50 aura, þegar búið er að brenna
það. Með öðrum orðum, að askan af einu kerru
hlassi sé 50 aura virði. Einn maður með hest og
kerru fer þar oftast 30—40 ferðir á dag. Eru það
því allgóð daglaun, er þeir fá við þangbrensluna.
Margir selja þar ösku fyrir 300— 600 kr. um árið,
og sumir fyrir alt að 1000 kr. Þessar þangs og
þara tegundir sem þar eru brendar, eru hinar sömu
og vaxa kringum Reykjanesskagann, i- örindavík,
Selvogi, Þorlákshöfn og á Eyrarbakka. Það væri
því gerlegt fyrir menn á þessum stöðum að gera
tilraunir með þaugbrenslu. Hver veit nema það gæti
heppnast og borið ávexti? Ef það reyndist vel, eða
borgaði sig, þá hefði það eigi litla þýðingu fyrir
þessi sjávarþorp. [Það er óhætt að bæta því við, að
gnægð af þara er víðast hvar kriagum alt iand. Það
eru því fleiri héruð enn þau, sem hér vóru nefad,
sem geta haft gagn af þangbrenslu.— Bitstj.]. Það
er tíðast, að á tímabilinu frá jólum og fram á góu
sé lítið um sjóferðir í þessum veiðistöðum; væri þá
eigi gott að nota tímann, einkum seinni part janúar
og allan febrúar, til þess að flytja upp þarann, sem
um þær mundir berst upp að landinu sérstaklega í
útsynningum og hroðum, og á þann hátt vinna sér
inn daglaun, enda þótt þau væri ekki há. Enn frem-
ur gætu menn unnið að þessu í landlegunum í marz
og apríl, ef ekki væri annað arðsamara til að starfa.
Fyrir nokkrum árum var gerð tilraun á Jaðri
með að vinna joð úr þaranum, án þess fyrst að brenna
hann. Eu það gekk ekki vel, og var svo hætt við
það aftur.
Aðferðin við þaugbrensluna er auðveld og geta
allir gert það tilsagnarlítið. Sérstakleg ; verður að
gæta þess, að brenalan fari hægt fram, og áu þess
að loft kornist mikið að. Þangið eða þarinn má
heldur ekki vera ofþurr, því þá brenaur það með
of miklum krafti. Hið svo nefnda blöðruþang
þykir ekki hentugt eða gott. Aftur á móti er b 1 a ð a-
þari, þönglar og söl álitið gott, því þær plöntur
innihalda meira af joði.
J o ð i ð sem unnið er af öskunui, er notað til
lækninga, ljósmyndasmíðis og litunar. Joðið er frum-
efni (j. = 127), og finnst í litlum mæli i sjónum og
sumum sjávarplöntum, t. d. þara; það var íyrst fund-
ið 1812.
Þangbrensla er víða stunduð á vesturströndum
Norðurálfunnar, og veitir mörgum mönnum atvinnu.
í „Andvara'1 stóð grein um þangbrenslu 1882.
— Það er fróðleg grein og skemtileg, og vii ég
benda mönnum á, sem kynnast vilja þangbrensiu, að
lesa hana.
í sambandi við þetta, sem hér hefir verið tekið
fram, vil ég minna á, að þ a r i n n er einnig ágæt-
u r áburður, bæði í matjurtagarða og á túu, saman
við annan áburð. Menn kvarta oft um skort á á-
burði við sjávarsíðuna, og á sama tíma liggur þar-
inn, ef til vill, í stórum dyugjum í fjörunni, rotnar
þar niður, og eykur óheilnæmi og óþrifnað. Notið
því þang og þara, ef ekki til annars, þá tii á b u r ð-
a r á tún og í matjurtareiti.
S. S.
Ferðapistlar.
Eftir Gísla Þorbjarnarson.
III.
Á Eyrarbakka er búnaðarfélag, enn hugboð mitt
er, að fáir séu þar starfandi féiagsmenn. Ég veit
að eins af tveimur, sem mikið hafa starfað í þeim
efnum; það eru þeir Guðmundur hreppstj. ísleifsson
á Stóru-Háeyri og séra Ólafur Helgason á Stóra-
Hrauni. Ég hygg að þeir muni einnig framvegis
gera jarðabætur. Það var tvent, sem ég veitti eftir-
tekt á Eyrarbakka, og mér óneitanlega þótti furðu
gegna. Annað vóru isun verkaœan'na við verzlun
Lefoliis kaupmanns. Karimeim unnu þar 12 tíma á
dag, að því er mér var ekýrt frá, og fengu í kaup
segi og 8krifa eina krónu og fimtíu aura um dag-
inn, og það í vörum úr búðiuni, víst með sæmilega