Fjallkonan - 08.12.1898, Blaðsíða 3

8. des. 1898.
FJALLKONAN.
191
ÍSLENZKUR SÖGÖBÁLKUR.
Æfisaga Jóns Stelngrímssonar,
prðfasts og prests að Prestsbakka.
[Eftir eiginhandarriti. Landsbðkas. 182, 4to].
21. Nú víkur sögnnni til Norðurlands aftur, og tek ég þar
til sem ég var orðinn djákni á Reynistað. Þénaðiégþar djákna-
embætti í þrjú ár : 1751, 1752 og 1753; kunni einn stúdent
aldrei að fá betra tækifæri að iðka sig í lærdómum enn í því
embætti, ef hann var hneigður til þess, ásamt að græða ýmsa
hluti, ef hann var vinnusamur með. Lagði ég hér á ástundun
eftir gáfum mínum; þjónaði ég um slátt hjá klausturhaldara á
sumrum, og fékk þar fyrir ríflegt kaup á 8 rd. og meira í hverju
ég vildi; tók ég mér fyrir lagsmann til sláttar einn frískan
kaupamann, er þar var, og hét Eiríkur Árnason, undan Eyja-
fjöllum. Af 8 sláttumönnum, er þar vóru, vóru tveir og tveir
settir saman og útmælt daglega hvað slá skyldu, og þá ég og
lagsmaður minn vildum Iéttan á leggja, vórum við búnir með
mæli vorn um miðmunda og nónbil, og hvíldum oss það sem
eftir var þar til afturkastaði, hvar af vor húsbóndi skifti sér
ei nema þá hey þurfti að hirða. Þar var sú venja: þá ei vóru
heyhirðingar, var hætt slætti og útivinnu afliðandi miðaftani á
hverju laugardagskveidi og haldinn söDgur í kirkjunni af öllu
heimilisfólki, sem ei var við búverk, og eins á sunnudagskveld-
um frá Máríumessu á langafóstu til Mikaelismessu, sem nú er
aflagt, og því fer so sem fer, að guðsdýrkun hnignar hjá flest-
um. í slíku velstandi gleymdi ég ráðum Skúla fóveta; keypti
nú fyrsta árið mikið tóbak og brennivín, seldi það út aftur með
tíðkanlegu okri, en allur sá gróði gekk vonum bráðara og
með öllum hætti úr hendi mér, og hét (ég) fyrir mér að gera
slíkt ei oftar, eins og ent hefi. Bækur mínar og aðsetur hafði
ég í kirkjulofti; svaf ég þar tíðum fram á vöku, og þótti þar
ekkert að, nema eitt sinn réðst á mig sá vondi andi með þeim
hætti sem eftir fyigir: VeDja hafði verið, að djáknar fyrir mig
höfðu offrað klausturhaldara nýársvers og hann þeim so sléttan
dal aftur. En ég fekk ei þann móð að vita fyrr enn um kveld-
ið áður. Vildi ég ei verða eftirbátur með það, því síður sem
ég treysti mér til þess og ábatavon var i hendi, og tók með
mér einn vinnumann eftir vöku að vera þar hjá mér um nótt-
ina meðan af lyki því verki, en hann sigraði so svefn, að ég
sagði honum að fara fram í stað. Að honum burtviknum heyrði
ég mikið braml í kirkjunni; kirkjan var opin, því logn var úti;
jókst þessi ófögnuður so að hurðinni var slegið í lás; ætlaði ég
þetta glettingar vinnumannsins, þar tfl mórauður og síðan Ijós-
blár baugur færðist nm ljósið og slökti það. En hvað eftir
það á gekk, læt ég ótalað. Ég sat sem agndofa um stund af
þessum býsnum, saup á brennivínsglaei, er þar var hjá mér,
tók kertið, fór ofan með hægð, lauk upp kirkjunni. Síðan inn
í stað, kveykti þar aftur og gekk upp í kirkju, og lauk þar af
verki mínu, og varð ekkert að meini. So lítið megnar Satan
þá hann er forsmáður, og honum treyst, sem hann og alt hefir
í sinni hendi. Tveir prestar þénuðu þar einn eftir annan í |
minni tíð ; hafði ég af báðum gott, þó með misjöfnum hætti.
Sá fyrri hét sra Eyjólfur Bjarhason, einn með þeim beztu söng-
mönnum og piédikuium; brúkaði tóbak upp í sig, enn þá hon-
um brást það um embættisgerð, gat hann ei tónað fyrirólundar
geispi, og þar eftir fór prédikunin. Ég kvaidist hér af oftlega,
og Bór guði eið með sjálfum mér, að ef mér auðnaðist nokkurn
tima að verða prestur, þá skyldi ég aldrei brúka tóbak um
embættisgerð, því ske mætti ég yrði so fátækur sem prestur
þessi, og sæi ég þá mín afdrif. So þó mér þætti mjög örðugt
að vera tóbaks án í tvo eða þrjá helga daga míns prestsskapar í
fyrst, þá yfirvanst sú holdsgirnd með því i!la þolandi stríði
greinda daga, að ég hefi aldrei síðan brúkað það og öngva
löngun í það fengið meðan ég hefi staðið að þeim embættisverk-
um. So er vaninn sú önnur náttúra. En um hinn prestinn
talast síðar. So sem mér Iék þar í iyndi, sem áður er sagt,
so lærði ég hér að þekkja, hvað friðurinn er dýr, sem alls
enginn veit nema sá, sem hitt þar á móti reynir. Því þá
drykkiköstin vóru á klausturhaldara, mátti enginn veia óhultur
um sig og varla neyta matar síns. Þó var hann Iakastur við
konu sína, því hann tók fyrir kverkar henni, barði hana og
lamdi, og ei annað sýnilegra enn hann sæti um líf hennari
sérdeilis þá hún var ei einsömul, og hver karlmaður, sem bar
þá blak af henni, átti að hafa með henni óskikkanlegt fram-
ferði, og mátti ég einn sem fleiri fá það ámæli hans, sem ég
bar því léttara sem ég vissi mig fyrir guði og hreinni sam-
vizku vera þar af óflekkaðan, enn þá á milli var hann góður
og spakferðugur. Af þessum ósköpum kom það, að bæði ég og
aðrir óskuðum að hann væri dauður, margur betri hefði verið
deyddur fyrir minni sakir o. s. frv. En þessi óþolinmæðis og
gáleysis orð gerðu mér síðar nógu þunga þanka. Þó hann
þannig gæfl mér þær verstu sakargiftir og grunsemdir um ó-
leyfilega umgengni með konu sinni, þá trúði hann þó öngum
betur fyrir henni en mér, þá hún fðr í kaupstað eða aðrar
ferðir. — Síðasta sumarið sem hann lifði fór ég með honum í
kaupstað ; þá var þar kaupmaður Tomas Windekilde, er síðar
varð einn ráðherra. Þá hann vildi ei taka prjónles hans, rykti
hann korða, óð að kaupmanni og ætlaði að reka hann í gegn.
Ég hljóp þá á milli og náði af honum korðanum, enn kaup-
maður féll í ómegin niður af hræðslu, og síðan kom ég á frið-
stillingu milli beggja. — Af þessum hans óhæfilega drykkju-
skap hljóp svartur bjúgur í hold hans með spítelsku kláða,
sem hans síðasta sumar hljóp inn að honum með streng yfir
brjóstið, so hann framar venju varð dögum saman að halda
við rúm. (Frh.)
Bráðapest í fé hefir víða gert vart við sig upp
um Borgarfjörð og drepið til muna, víða 10—20 kindur,
og sumBtaðar meira; er þó talið líkiegt að verstu að-
farir hennar sé eftir, með því beit er nú lótt og hey
bæði létt í gerðinni og víða ýmist illa verkuð eða
drepin.
Ástæður almennings segir bréfritari úr Mýra-
sýslu að séu “harla ískyggilegar hvað snertir vetrar-
forða manna og málleysingja, og kjarkur margra
bænda á förum“. Vait er völubeinið á búskapnum
enn.
Ofsaveðrið 13. og 14. nóv. gerði skaða á ýms-
um stöðum í Borgarfirði. Þá fauk vöruhús á Seieyri,
sem Thor kaupm. Jensen á Akranesi átti. í því
voru 60 hestar af heyi, er Torfi bóndi Siverteen í
Höfn átti og undir húsinu hvolfdi skip frá Árdal og
„skekta", og er sagt að þetta alt hafi sópast á sjó
út. Eiríkur Guðmundsson á Ölvaldsstöðum misti
skip í sama veðri. Á Álftanesi á Mýrum fauk stór
skúr frá bænum. Þökum svifti af húsum og heyjum.
Árnessydu 26. nóv. Heita mátti ailgóð veðr-
átta allan október mán. Én með byrjnn þ. m. fór
að harðna, og helzt það enn. Einkum var allur
miðhluti mánaðarins óvenju hraksamur, oft með
stórviðrum, stundum af suðri, en þó oftar af útsuðri.
Aðfaranótt hins 14. var ofsaveðri af útsuðri; urðu af því
skemdir nokkrar: fuku járnþök af smærri húsum,
ferjubátar brotnuðu o. fl. Ef til vill eru þær skemd-
ir fleiri en enn hefir tilspurzt. Þá sömu nótt varð
á Eyrarbakka meira sjávarflóð enn orðið hefir í lang-
an tíma. Skemdir urðu á sjógarðinum og á nokkur-
um húsum. Úr einum bæ var fólkið flutt, því sjór
rann þar inn, braut þó ekkert. Og yfir höfuð má
ekki kalla að stórskemdir hafi orðið. — Nú siðustu
dagana hefir áttin oftast verið norðlæg, útlitið þó
snjólegt, og er byrjun vetrarins ekkert álitleg.