Fjallkonan - 14.12.1898, Síða 1

Kemr út um miðja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar ódýrar.
öjalddagi 15. júli Upp
sögn skrifleg fyrir 1. ekt.
Afgr.: Þingholtsstræti 18
FJALLKONAN.
XV, 49.
Reykjavtk, 14. desember.
1898.
íslenzkir blaðamenn.
m.
Eitstjóri „E»jóðóifs“ er 'að visu yngri ritstjóri enu
sumir hinna ritstjóranna, sem enn hafa ekki verið
leiddir hér til sætis. En af því „Þjóðólfur" er
elzta blaðið, þykir rétt, að draga það ekki lengur,
að færa almenningi mynd af ritstjóra hans.
Þjóðólfur hélt, sem kunnugt er, 50 ára afmæli sitt
5. nóvember í vetur.
Hannes Þorsteinsson, kandídat í guðfræði, sem nú
er ritstjóri „Þjóðólfs", keypti blaðið af fyrv. ritstjóra
þess, Þorleifi alþingismanni Jónssyni, og varð eig«ndi
þess og ritstjóri á nýári 1892, og hefir verið það síð-
an. Um ritstjórn hans nægir það aðsegja, að „Þjóð-
ólfur“ hefir verið fastur í stefnu
hjá honum, þéttur á velli og þétt-
ur í lund, eins og öldungi sómir.
En að öðru leyti verður hér ekki
lagður dómur á stefnu hans og
pólitiskar skoðanir.
Afturhvarf til villu.
Á síðustu áratugum þessarar
aldar virðast menn vera að hverfa
aftur til fornrar villu í andleg-
um efnum.
Fyrir svo sem 20—30 árum
reis allmikil vantrúaralda á Norð-
urlöndum. Nú er henni slegið í
dúnalogn, og endirinn virðist ætla
að verða sá, að menn hafni sig
aftur í hjátrú og villu.
Þetta afturhvarf til trúarvingls
og hjátrúar mun eiga sér stað
miklu víðar enn á Norðurlöndum, og þarf það ekki
að koma á óvart, því þannig hefir það gengið fyrri,
og heimurinn vill altaf láta draga sig á tálar.
Um nokkur ár vóru öðru hvoru í Fjallk. þýddar
greinir, flestar úr hélztu blöðum og tímaritum á Norð-
urlöndum, um trúskoðanir merkustu rithöfunda, og
var þess jafnan grandvarlega gætt, að taka aldrei
neitt það sem hneykslað gæti eða sært tilfinningar
sanntrúaðra manna.
Greinir þessar áttu að miða til þess að vekja nýtt
trúarlíf, bjartari lífsskoðanir og fegri hugmyndir um
guðdóminn, enda vóru þær flestar runnar undau rifj-
um merkra trúfræðinga.
Skynsemdarmenn af alþýðunni tóku þessum grein-
nm heldur vel, og þar með prestarnir sjálfir. Þeim
er full-ljóst, að skoðanir í trúarefnum ern háðar sömu
fullkomnunar lögum sem aðrar andiegar hug-
Hannes Þorsteinsson.
sjónir. Eða er það ekki fullkunnugt, að lúterska
trúin hefir stórum breytst síðan á dögum Lúthess, svo
að kalla má að hún sé nú öll önnur ?
Hér var því ekki um trúarafbrigði eða vantrú að
ræða, heldur vöknun tíl nýs trúarlífs. En þeir sem
fastastir eru við gamlar kenningar og bezt kunna
við að móka undir ábreiðu miðaldanna í trúarefnum
þóttust þekkja í þessum Fjallkonu greinum raddir
vantrúarinnar og óhljóð Belzebubs sjálfs innan um
og saman við. Því var það að einn merkisprestur
prédikaði á synodus á móti þessum djöfulsins útsend-
ara, Fjallkonunni.
Þá var „Kirkjublaðið“ stofnað og „Yerði ljós“,
bæði í íhaldsstefnu og til þess eð sporna við eðliiegri
skoðunar-þroskun manna í trúirefnum. Það hefir
líka orðið Ijós úr þessari hreyf-
ingu, því nú eru íslendiugar óð-
um að hverfa til sinnar fyrri villu
og hjátrúar í trúarefnum.
Útlendir trúboðar hafa lika not-
að tækifærið til að veiða ístöðu-
lausar íslenzkar sálir. Það er
eins og íslendingar væru fallnir
í dýpstu spillingu og stæði á barmi
glötunarinnar: svo flykkjast hing-
að m&rgir prédik&rar frá útlönd-
um, til að boða fólkinu trú og
bjarga því frá hinni yfirvofandi
eilífu glötun, — kaþólskir menn,
sáluhjálparher, aðventistar, erind-
rekar frá ótal kristilegum félög-
um, helvítisprédikaror, baptistar,
mormónar o. s. frv.
Yér þurfum ekki þessara út-
lendinga við; trúarbrögð okkar
hafa dugað okkur fullvel og geta
það enn. Komi þessir útlending-
ar til að rétta við atvinnuvegu okkar, bjarga okkur
frá tímanlegri glötun! Á því höfum við þörf. En
þeir rétta okkur enga hjálparhönd í þeim efnum;
þvert á móti styðja þeir heldur að því, að gera okk-
ur enn volaðri enn við eium.
Nú í ald&rlokin er hjátrú miðaldanna aftur að
komast í öndvegi: samblendi við aada, stjörnuspá-
dómar, dr&uga-uppvaknÍDgar og annar galdur. — í
París eru iærðir menn, sem trúa á uppvakninga.
Hér á landi er trú á alla vítis ára svo að magn-
ast, að t. d. þjóðkunnir rithöfundar vorir þora ekki að
ganga fylgdarlaust um þvert hús þegar fer að skyggja.
Sagp.n mun á sínum tíma kveða upp dóm sinn
bæði um þá menn, sem hafa reynt að sporna við hjá-
trúnni og iiina, sem hafa greitt henni veg.
,