Fjallkonan - 20.01.1900, Síða 1
Kemur út einu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendia 5 kr. eða l’/a
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (skrifleg)bnnd-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda bafi hannþá
borgað blaðið.
Afgreiðala: Þing-
holtsstrœti 18.
XVII. árg.
Landsbankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og Id. til útlána.
Forngripasafnið er nú flutt í Landsbankahúsið og verð-
ur ekki opið fyrst um sinn.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum fyrsta og þriðja þriðjudag
hvers mánaðar, kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Ferðakostnaður þingmanna.
Ekki verður það séð »f Alþingistíðindunum,
hve mikill alþingiskostn&ðurinn hefir orðið á
síðasta þingi, því fullgerða reikninga vantar
yfir preutun og útsending Tíðindanna. Eu svo
er að sjá, sem kostnaðurinn muni verða nær
40 þúsundum króna, að með taldri yfirskoðun og
prentun Iandsreikninganna 1896—97, sem var
um 1800 kr.
Eu ferðakostnaðar reikningar þingmanna eru
eins og vant er prentaðir í Alþingistíðindunum,
og eru þeir ekki ófróðlegir.
Hér skal bent á ferðakostnaðar reikninga
nokkurra þingmanua, sem eitthvað þykja at-
hugaverðir.
Þingmaður Snæfellinga á Staðastað, séra
Eiríkur öíslason, reiknar sinn ferðakostnað
218 kr. 75 au. Hann býr þrjár dagleiðir frá
Reykjavik, ef farið er með eimbátnum „Reykja-
vík“ til Borgarness. Minna sýndist hefði mátt
nægja.
Með enn meira stærilæti ríður Skaftfellinga-
goðinn, Guðlaugur sýslumaður. Hann býr fimm
dagleiðir frá Reykjavík og reiknar sér 872 kr.
í ferðakostnað.
Þá er ferðakostnur þingmanns Mýramanna,
Halldórs Daníelssonar, fullríflegur. Hann reikn-
ar hann 65 kr., og fór þó aðra leiðina með
„Reykjavíkinni", og gat því farið allaleiðinaá
dag.
Langhæstur er reikningur 2. þingm. Norður-
Múlasýslu, Jóns Jónssonar frá Sleðbrjót (ekki
í Bakkagerði, eins og stendur i Alþ.tíð.). Hann
er 614 kr. En hann varð að haga ferðum
BÍnum öðruvísi en hann hafði ætlað vegna sjúk-
leika, og mun einnig hafa tafist við það, og fyrir
því er reikningur hans svo hár.
Ferðakostnaður þingm. Austur-Skaftfellinga
Jóns prófasts á Stafafelli er að tiltölu mjög
lágur, 86 kr. 50 au.
Þingm. Eyfirðinga, Klemens sýslumaður,
reikuar sér 275 kr. 50 au. í ferðakostnað, eða
nær því helmingi meira en þingm. Suður-þing.,
Pétur frá Gautlöndum, sem á þó fullri dagleið
lengra á þing. Hann telur ferðakostnað sinn
ekki nema 148 kr.
Og mikill munur virðist vera á ferðakostn-
aðarreikningum þingmanna Rangvellinga; annar
þeirra, Þórður í Hala, reiknar ferðakostnað sinn
92 kr., en hinn, sem á ekki fullri dagleið lengri
ferð, reiknar sinn ferðakostnað 148 kr.
Dýrt er fara milli eyjarinnar Yigrar og ísa-
fjarðar kaupstaðar. 2. þm. ísf., Skúli, reiknar
sér 64 kr. 30 au. í ferða kostnað, en 1. þm.
ísf., séra Sigurður, 93 kr. 30 au. eða um 30 kr.
meira, af því hann býr í Yigur.
1. þm. Gullbringu- og Kjósars., Þórður Thor-
oddsen, reiknar sér um 40 kr. ferðakostnað frá
Reykjavík, 20. janúar 1900.
og til Keflavíkur, og mun þó hafa farið á eim-
bátnum „Reykjavík“. Ekki er þar óríflega í
lagt.
2. þm. Gullbr.- og Kjósars., Jón Þórarinsson
i Hafnarfirði, reiknar sér minstan ferðakostnað,
10 kr., enda á hann að eins klukkutíma reið
til Reykjavíkur. Betur gerði þó 2. þm. Árnes-
inga, Þorlákur í Fífuhvammi, sem á litlu skemra
til þings, því hann gefur sinn ferðakostnað.
Hinir þingmenniruir, sem ekkí hafa verið
taldir hér á undan, telja þannig ferðakostnað
sinn: Björn Sigfússon á Kornsá, 1. þm. Hv.,
155.00, Einar Jónssou á Kirkjubæ, 1. þm.
N.-M., 258.50, Guðjón Guðlaugsson á Ljúfu-
stöðum, þm. Strandam. 135.50, Guttormur Yig-
fússon í Geitagerði, 2. þm. S.-M., 338.50, Jens
Pálsson i Görðum, þra. Dalam. 8.00, Jón Jóns-
son á Seyðisf., þm. Eyf. 146.00, Ólafur Briem
á Álfgeirsvöllum, 1. þm. Skagf. 180.00, Sigurð
ur Gunnarsson í Stykkishólmi, 1. þm. S.-M 40.
00, Sigurður Jensson í Flatey, þm. Barðstr.
42.00, Valtýr Guðmundsson í Khöfn, þm. Vmey.
298.00, Þorkell Bjarnason á Reynivöllum, 6.
kgk. þm. 68.00 var fluttur sjúkur af þingi
Þorleifur Jónsson á Sólheimum, 2. þm. Hv.,
155.00.
Vesturfarir.
„En — er nokkuð hinum megin*.
Einar Ejörleifsson.
Þesd orð, som skáldið Einar Hjörleifsson eitt
sinn lét fjúka um lífið annars heims, geta vel
átt við, þegar rætt er um vesturheimsferðirnar.
Er nokkuð hinum megin Atlantshafsins, í
Kanada eða Bandaríkjunum, sem sé svo eftir-
sóknarvert fyrir íslenzka bændur, að nokkuð
vit sé í því fyrir þá að yfirgefa hér eignir sín-
ar og óðul og flyfja þangað?
Það er heill mannsaldur síðan íslendingar
fóru að flytja til Norður-Ameríku, og á svo
löngu tímabili ætti að vera fengin næg reynsla
fyrir því, hvort löndum vorum vegnar í raun
og veru betur þar eða hér.
Það er satt, að þar eru alt aðrir lífernis-
hættir, svo að samanburðurinn verður fyrir þá
sök örðugri.
En svo mikið er víst, að fæstum bændum,
sem flutt hafa héðan vestur, mun líða þar þeim
mun betur en hér heima, að orð sé á gerandi.
Eftir 10—20—30 ára búskap ætti að vera
hægt að benda á mjög marga efnaða íslenzka
bændur í Ameríku, af öllum þeim fjölda, sem
þangað hefir farið héð&n. Þess verður að gæta,
að náiega einn fjórði hluti íslendinga er nú í
Ameríku.
En því miður munu fáir íslenzkir bændur
þar efnaðir. Þeir, sem hafa talsvert undir
höndum, munu flestir vera ærið akuldugir, og
yfirleitt virðist svo, sem íslenzkir bændur vestra
séu fátækir eins og þeir vóru hér heima.
Mjög fáir þeirra munu vera í sjálfstæðri stöðu.
Margir bændur, sem eru búnir að vera þar 10
—20 ár, og fóru héðan sem bjargálnamenn,
hafa þar ofan af fyrir sér sem daglaunamenn
annara og eiga fullörðugt með það.
Það væri víst hægðarleikur að benda á marga
islenzka bændur hér heima, sem komist hafa í
góð efni á síðustu 10—20 árum.
Og ef íslenzkir fiskiútgerðarmenn eru taldir
Xr. 2.
með, má víst finna nokkra sem á síðustu árum
hafa grætt svo tugum þúsnnda skiftir.
Geta íslendingar í Ameríku bent á slíka gróða-
menn í síuum flokki?
Tæpiega.
Hefir þó síðustu árin verið hér mesta óáran
sem allir vita, en meðalár í Ameríku.
Nú hefir talsverð vesturfarasótt gert vart við
sig á ýmsum stöðum í landinu, t. d. í Mýra-
sýslu, Skagafjarðarsýslu og líklega víðar. Og
búast má við vesturflutninga-„agenti“ með
næstu ferð póstskipsins til þess að halda áfram
starfi „agentanna“, sem hér vóru í sumar og
muuu hafa vakið þetta uppþot, séra Jóns Bjarna-
sonar og séra Friðriks Bergmanns.
En áður en menn selja sig agentinum á vald,
ættu þeir að vera sannfærðir um, að þeir breyti
til batnaðar, og gæta þess, að auk þess sem
hér er að tefla á tvær hættur með efnahag
þeirra og sjálfstæði, geta þeir ekki metið að
engu þ&u bönd, sem binda þá við ættjörð, ætt-
ingja og vini.
Útlitið hér heima er nú að batna. Árferði
allgott; aflabrögð álitlegri en að undanförnu og
ÍBlenzkar vörur hafa stórum hækkað í verði og
munu ekki lækka bráðlega. Sömuleiðis eru lík-
indi til, að eitthvað fari að rætast úr peninga-
skortinum.
Það er því mjög misráðið af íslenzkum bændum
að flytja nú til Ameríku. Eftir hverju skyldu
þeir sækjast hinum megin hafsins?
Breyting prestsgjalda.
Það er orðið þjóðkunnugt, að blessaðir prest-
arnir ruku til í sumar og sömdu í hendings
kasti lög um Iaunahækkun handa sér, og vóru
þau s&mþykt á þinginu umsvifalitið með dyggi-
legri aðstoð sjálfra þeirra.
Vér skulum ekki bera á móti því, að þörf
sé að breyta lögum um laun presta, og sjálfir
vilja prestar alment koma þeirri breyting á, að
þeir fá laun af landssjóði. Þessi lög verða nú
auðvitað því til fyrirstöðu, að prestsgjöldum eða
launum presta verði breytt fyrst um sinn, og
þau eru líka svo úr garði gerð, sem við er að
búast um undirbúningslaus lög.
Vér viljum nú á þessari stundu íhuga þetta
hrákasmiði prestanna.
Nefndin i efri deild sagði, að með lögum
þessum væri engin ný gjöld lögð á menn; það
væru sömu gjöld og áður vóru fyrirskipuð í
lögum. Yæri þetta alveg rétt, var engin þörf
að semja ný lög um þetta efni. — Nefndin
kveður þetta frumvarp vera til að skýra hin
eldri lög, og að það sé bygt að mestu á úr-
skurðum yfirvalda. Væri það alveg rétt, þá
var heldur engin þörf að semja lögin, en þetta
mun vera öðru nær. Það er kunnugt, að til
er landshöfðingja úrskurður um skyldu til að
borga tvö lambseldi, sem fer í gagnstæða átt
við þessi iög. Fleiri úrskurði mætti nefna.
í þessum lögum álitur alþýða manna að séu
margar nýjar ákvarðanir um gjöld til prests
og kirkju. Þannig ber nú fleiri mönnum að
greiða þessi gjöld en hin eldri lög ákveða.
Áður hefir sú tíund verið gjaldstofn fyrir dags-
verki, sem nefnd er öreigatiund; það er tíund,
sem er minni en 5 hdr. Þetta hefir við geng-
ist og við gengst enn. Svo kemur viðauki í
þessum lögum um, að nú skuli allir gjalda