Fjallkonan - 27.01.1900, Síða 1

Kemur út einu ainni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr.eða l'/a
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda hafi hann þá
borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
XVII. árg.
LandsbanHnn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stnndu lengur til kl. 3 md., mvd. og Id. til útlána.
Forngripasafnið er nú flutt í Landsbankahúsið og verð-
ur ekki opið fyrst um sinn.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinn, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum fyrsta og þriðja þriðjudag
hvers mánaðar, kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl, 11—1.
Bankinn.
Páð er nú orðið kunnugt, að stjórnin muni
samþykkja bæði seðlaaukning bankans og veð-
deildina, og er því von um að dálítið greiðist
úr peningavandræðunum í bráð. En því miður
klýtur það að verða skammgóður vermir, því
peningarnir í landinu aukast ekki að miklum
mun þó þessar 250 þús. króna í seðlum bætist
við landsbankann, og ekki munu þeir sem eiga
ríkisskuldabréf verða mjög bráðir á sér að selja
þau fyrir bankavaxtabréfln, meðan þau ern ó-
reynd, þótt þau eigi að gefa 1 °/0 hærri vexti.
— Fjárhagsástæður vorar eru svo, að við því
er að búast, að þeir sem ríkisskuldabréf eiga,
hafi meira traust á þeim en innlendum verð-
bréfum, þó vér höfum nú beztu von að úr þees-
þessum vandkvæðum muni rætast áður Iangt
iíður.
Ef hlutafélagsbankinn á sð komast hér á í
líking við áform hinna dönsku manna, sem vóru
hér í sumar í þeim erindum, þá þarf auðvitað
mikinn undirbúning til að setja þá stofnun á
fót, og sérstaklega þarf að búa svo um hnút-
ana, að ís’.andingar sjálfír hafl mest-öll ráð
bankans í höndum. E»ví æskiiegast væri auð-
vitað, að íslendingar ættu að mestu leyti stofn-
fé bankans.
En hvar ætti að taka fé til þess að auka
svo fjármagn bankans, að hann nægði þörfum
vorum fyrst um sinn? Tii þess þyrfti hann að
líkindum að hafa að minsta kosti 2 miljónir
króna í viðbót við það sem hann hefir nú.
Það eru engin líkindi til, að íslendingar gæti
fengið lán með minni vöxtum en 6—8°/0, því
einmitt með þeim vöxtam hafa nær öll rikislán
verið veitt á síðari árum, að minsta kosti Ián
sem smáríki hafa tekið. Það er barnaskapur
að halda, að ísland geti fengið ián með betri
kjörum en t. d. Montenegro, sem borgar 8°/0.
Það mun því vera frágangssök fyrir íslendinga,
að taka slikt lán.
En íslendingar eiga, ef vel er að gáð, um 2
miljónir króna inn í ríkissjóði Dana. Þetta fé
ættum vér að geta fengið alt i einu, í stað
þess sem oss verða nú framvegis greiddar 60
þús. krónur á ári í vexti af þvi.
Það má auðvitað segja, að ákvæðum stöðu-
laganna verði ekki haggað. Eu Dönum ætti
að vera stór þága í því, að losast við árgjaldið
og greiða heldur höfuðstóiinn.
Að minsta kosti virðist hyggilegra að fara
fram á þetta, en að halda því fram, að íslend-
ingar ættu að afsala sér öllum rétti til árgjalds-
ins frá Danmörku, eins og sumir politikusar
vorir hafa oftar en einu sinni haft við orð.
Hins vegar virðist ekkert þurfa að óttast,
þótt komið væri upp banka hér á landi með
útlendu fé, ef jafnframt væri, auðvitað, séð um
Reykjavfk, 27. janúar 1900.
að hagsmunum landsbankans væri í öllu borgið
og stjórnin væri að mestu innlend, eða fyrir-
komulagið væri sem líkast því, sem mestur
hluti þingsins kom sér saman um í sumar.
Það er æði-moldvörpulegt að óttast útlent
„kapital". Hafa ekki bankar í öðrum löndum
verið stofnaðir með því og geflst vel? Aðrar
þjóðir, þótt langtum efnaðri sé en íslendingar,
fagna engu meir en því, ef útlendir auðir flyt-
jast til þeirra. Norðmenn, sem skyldastir eru
okkur íslendingum, þó þeir séu einhver mesta
framfaraþjóð, þakka íyrir, að fá útlent fé til
þess að koma á ýmsum stórfyrirtækjum í iðn-
aði og verzlun. Þannig eru flest iðnaðar fyrir-
tæki þeirra á síðustu árum til að nota vatns-
öflin stofnuð með útlendu fé að miklu leyti
frá Englandi eða Þýskalandi).
Palladómar um alþingismenn 1899.
i.
Fjallkonan hefir áður flutt þingmannalýsingar
með þessari fyrirsögn, og þótti almenningi svo
mikið í þær varið, að kaupendur blaðsins fjölg-
uðu talsvert fyrir þær. Af þvi svo langt er
frá iiðið, er óhætt að segja það nú, þeim sem
vilja fræðast um það, að Jón Ólafsson ritstjóri
var höfundur að nokkurum hinna fyrri þing-
mannalýsinga (1885), en hinar síðari þing-
mannalýsingar (1886) vóru flest-allar eftir rit-
stjórann.
Þótt „Palladómar“ þessir fengi þá bezta róm
hjá alnaenningi, virðist mér nú, að sumir þeirra
hafi ekki verið ritaðir &f þeirri sannleiksást,
sem æskilegt hefði verió, og sjálfur var ég ekki
nógu kunnugur öllum þingmönnunum og þing-
mensku þeirra til þess að geta dæmt um þá
til nokkurrar hlítar, og á þetta einkum við
hina fyrri „Palladóma“.
En hvað ætli almenningur spyrji um sann-
leiksást og óhlutdrægni þegar um blöð er að
ræða? „Ekki er gaman að guðspjöliunum“,
sagði kerlingin, „enginn er í þeim bardaginn“.
— Þau blöð munu vist vera í miklum metum
hér á landi, sem hafa þá gullvægu regiu, að
„traktéra“ lesendurna til þriðjunga eða helm-
inga í hverju blaði á fúkyrða-kássu, mest um
önnur blöð og ritstjóra þeirra og þá sem fylgja
sömu skoðunum og þeir — því betra, því per-
sónulegra sem það er — og svo eru oftast í
blaðinu nokkur vel valin lofsorð um þbtta lítil-
Iáta blað sjálft. — Þetta er nú það sem fólk-
inu smakkast alminnilega, og má af þvi ráða,
hve góðan smekk það hefir og á hvaða sið-
ferðisstigi það stendur.
En hvort sem ég á meiri eða minni þátt í
þeim þingmannalýsingum, sem þetta blað hefir
lofað, mun ég reyna að sjá um, að virðulegum
þingmönnum verði þar sýnd öll sú kurteisi
sem sæmir.
Hinir eldri þingmenn, sem setið hafa á þingi
siðan 1886 og lengur, eru reyndar alkunnir, og
má því höfundurinn vera stuttorður um suma
þeirra, og þá sem þjóðkunnastir eru mun hann
að eins nefna á nafn. En um hina yngri þing-
menn verður hanu að vera því fjölorðari, og
er þess því fremur þörf, sem þeir eru síður
kunnir og sumir vandséðir, enda munu það
verða þeir, sem harðast munu ganga fram við
næstu kosningar, eins og það eru þeir, sem
mestum glundroða hafa valdið í þinginu á
síðustu árum.
Xr. 3.
Fyrst þykir réttast að segja stutt og gagn-
ort álit um hvern einstakan þingmann jafn-
framt og minst verður á framkomu hans á síð-
asta þingi og á undanförnum þingum, en þar
að ?.uki verður í sérstakri handhægri skýrslu
sýnt, hverir þingmenn hafa verið með eða móti
þeim málum, sem mönnum vóru mest áhuga-
mál á síðasta þingi, og enn fremur verður þar
töludálkUr, sem sýnir mælskuþrótt hinna virðu-
legu þingmanna.
Að endingu verður bent á, hverja þingmenn
ætti að endurkjósa við næstu kosningar, sem
raunu eiga að fara fram á næsta hausti, og
hverjum ætti að hafna, og jafnframt bent á ný
álitleg þingmannaefni, sem munu vera ekki
allfá í landinu.
Næsta skifti byrjar þá að minnast á hina
einstöku þingmenn.
Bending iil hesta-eigenda.
Nú er sá tími, sem allar skepnur hér á landi
ættu að vera komnar á hús og hey, en því er
ver, að það mun vanta á mikið á að svo sé,
að minsta kosti hvað hestana áhrærir.
En þeir sem nú þegar hafa hesta í húsi
ættu að gæta þeirra betur en þeir gera að fá-
um uudanteknum. Það er ekki nóg, að bera
hey og vatn til hestsins, hann þarf meira með,
til þess að honum líði vel.
Fyrsta skiiyrðið er að húsið sé gott, því með
góðu húsuæði má spara fóðrið að mun.
Hesthúsið þarf að vera bjart, loftgott, en þó
ekki of kalt. Daglega þarf að hreinsa húsið;
sé það ekki gert, verður loftið í húsinu óþol-
andi fyrir hestinn, og má búast við að hestur-
inn sýkist; því loftvont hús og blautt gólf get-
ur valdið mörgum sjúkdómum, gert hestinn
brjóstveikan, augnveikan og fl.
Ég hefi oft heyrt menn kvarta um seinnipart
vetrar og á vórin, að fleiri eða færri hestar hjá
þeim væru „heysjúkir". En af hverju stafar
það? Mér er óhætt að fullyrða, að það er ekki
ætíð af slæmu heyi, eins og margir halda, held-
ur stafar það af vondu húsnæði og illri með-
ferð, þegar þeir eru brúkaðir á vetrinn, t. d.
látnir standa of lengi úti eftir brúkun o. s. frv.
Það er eitt, sem ég vil alvarlega ráða til að
hætt sé við hér á landi, það er að klippa hesta
í nárum. Eg er enginn dýralæknir, en ég er
viss um að „náraklipping11 á hestum getur
ekki verið holl, því mér flnst hverjum skyn-
berandi manni þurfi ekki að blandast hugur um,
að sé hesturinn kliptur, þá hljóti hann að vera
kulvísari, og ekki sízt þar sem þetta er á hol-
inu á hestinum. (Það væri gott, ef dýralækn-
irinn hér Iéti til sín heyra, bæði um þetta og
annað viðvíkjandi hestunum.)
Ég hefi oft heyrt sagt, að gott væri að láta
hesta standa á blautu gólfi, og margir hafa
þann sið, að moka ekki hesthúsin nema á viku
fresti, og þá oft illa; það eru margir sem trúa
þvi, að ef hesturinn sé látinn standa í ómokuðu
húsi, þá sé honum borgið fyrir fótaveiki. Þeir
sem því trúa, hafa ekki vel íhugað, að ein-
mitt þeim hestum, sem gengið hafa á votlendi
í uppvextinura, er mjög hætt við að verða fóta-
veikir, þegar farið er að brúka þá, og ekki
hvað sízt eftir að hörðu vegirnir komu; það
er því mín meining, að fyrstu skilyrði til þess
að heaturinn verði ekki fótaveikur sé það, að